اردبیل معرفی استان اردبیل و مناطق دیدنی آن

[مهربانوی ایرانی]

استان اردبیل در شمال غرب ایران، با مساحت ۱۸ هزار کیلومتر مربع، به طور تقریبی ۱/۰۹ درصد از مساحت کل کشور را به خود اختصاص داده است. این استان از شمال به جمهوری آذربایجان، از غرب به استان آذربایجان شرقی، از شرق به استان گیلان و کوههای تالش و از جنوب به استان زنجان به صورت كشیده و طولی در جهت شمال – جنوب محدود شده‌است. استان اردبیل به پیشنهاد دولت و تصویب مجلس شورای اسلامی در سال ۱۳۷۲ از استان آذربایجان شرقی جدا شد و به عنوان استانی مستقل، مشتمل بر شش شهرستان اردبیل، بیله سوار، پارس آباد، خلخال، گرمی و مشگین شهر در تقسیمات کشوری جای گرفت در پی این تقسیمات ، شهرستان تاریخی اردبیل ، به عنوان مرکز استان انتخاب شد.

موقعیت جغرافیایی

«توده آتشفشانی سبلان» را می توان اصلی ترین شاخص جغرافیایی استان اردبیل دانست كه با بستری كوهستانی در مركز استان واقع شده است. این توده آتشفشانی که جزو آتشفشان های خاموش کشور نیز به شمار می آید، با ارتفاع ۴,۸۱۱ متر در قسمت غربی استان و در ۲۵ کیلومتری جنوب شرقی مشگین شهر قرار گرفته است. ارتفاع بلندترین قله این کوه سلطان ساوالان نام دارد که ۴۸۰۰ متر از سطح دریا قرار گرفته است .
شرایط آب و هوایی استان اردبیل بیشتر تحت تاثیر ارتفاعات کوهستانی سبلان، تالش و بزغوش است.
وجود رشته کوه سبلان در غرب و رشته کوه های تالش و باغرو در شرق استان، نقش بسزایی در اعتدال آب و هوای این منطقه دارد. آب و هوای استان اردبیل در فصول مختلف سال، تحت تأثیر سه جریان آب و هوایی با ویژگی های متفاوت اقلیمی قرار دارد. اولین جریان، «جریان مدیترانه ای با ماهیت معتدل و دریایی» است که در پی فرایند از دست دادن بیشتر بخارهای خود در کوهستان های ترکیه، زاگرس و آذربایجان غربی، استان اردبیل را از غرب تحت تأثیر قرار می دهد. جریان دوم، «جریان هوای سیبری آسیایی مرکزی» است که با ماهیتی خشک و سرد از سمت شمال و شمال شرق کشور وارد و پس از عبور از دریای خزر و جذب بخار آن، استان را تحت تأثیر قرار می دهد. سومین جریان هوایی، «جریان هوای اطلس شمالی یا اسکاندیناوی» است که دارای ماهیتی سرد است. ورود این جریان از شمال و شمال غرب، برای استان، سرمای شدید و بارش برف سنگین را به همراه دارد.

منبع:ایران نما​

 

[مهربانوی ایرانی]

پیشینه تاریخی

مدارک بدست آمده محدود از منطقه استان اردبیل نشان از مسکونی بودن این منطقه، دست کم از هزاره ششم قبل از میلاد است کاوش های مقدماتی در برخی از نواحی اردبیل به ویژه در قسمت های شمالی و شرقی آن نشان می دهد که این سرزمین از کانون های مهم فرهنگ «مگالی تیک یا سنگ افراشتی» بوده که به احتمال قوی ماهیت قومی مردم «مگالی تیک شرق» آذربایجان که تحت تاثیر ماهیت قومی کاسی ها، هوری ها، بوده است. آثار بدست آمده در محوطه باستانی «شهر یری»، واقع در ۳۱ کیلومتری شرق مشگین شهر در استان اردبیل گویای تمدن هشت هزار ساله این محوطه است. تصاویر هیکل های سنگی ب

ه دست آمده در این منطقه با تصاویر هیکل ها و سرهای آدمیانی که بر روی اجاق های نعل اسبی ایغدیر یا ایگدیر در شمال شرقی ترکیه در نزدیکی مرز ایران و ارمنستان نقش بسته شباهت تام دارد.
کشف آثاری چون شمشیرهای مسی، خنجرهای مختلف، تیر و سرنیزه، حلقه برای گرفتن زه کمان و تیردان مسی در استان اردبیل که ترکیبی ساده تر از ترکیب اشیای مفرغی بدست آمده از لرستان دارد فرض حیات در دوره مفرغ را نه تنها به اثبات می رساند.
به‌ روایت‌ اوستا، زردشت‌، پیامبر ایرانی‌ دركنار رود «دائی‌یتا» كه‌ امروزه‌ ارس‌ نامیده‌ می‌شود به‌ دنیا آمده‌ و كتاب‌ خود را در كوهستان‌ سبلان‌ تحریر كرده‌ وبرای‌ ترویج‌ دین‌ خود به‌ شهر اردبیل‌ روی‌ آورده‌ است.
با این وجود، آنچه مسلم است این است که تاریخ‌ استان‌ اردبیل‌ با تاریخ‌ سرزمین‌ آذربایجان‌ در آمیخته‌ است.​

 

[مهربانوی ایرانی]

اقوام و زبان

با استناد به مدارک بدست آمده، در اواخر «دوره مفرغ» یعنی هزاره چهارم قبل از میلاد، دو مهاجرت تاریخی توسط اقوام کاسی ها و اقوام هوری یا هیتی ها از کرانه غربی دریای خزر و دره ارس به حوالی روسیه، فلسطین و کوه های زاگرس صورت گرفته است. در این مهاجرت به احتمال قوی، اقوام هوری یا هیتی که آنها را به «اقوام مگالی تیک» نیز نسبت می دهند، پس از ورود به کرانه های غربی دریای خزر و دره ارس ، اردبیل را به عنوان خاستگاه اصلی ، محل زندگی خود انتخاب کردند . باید به این نکته نیز توجه کرد که از لحاظ نام شناسی «حور» یا «هیر» در اردبیل و هوراند در ۴۸ کیلومتری شمال اهر با نام «قوم هوری» در ارتباط است. ولی با آمدن آریایی ها هرچند زبان های باستانی دارای یک ریشه بودند ولی به سه شکل پارسی قدیم، اوستایی و پهلوی تقسیم شدند.
اما چنانچه در قسمت های قبل نیز اشاره شد؛ با سقوط سامانیان و ورود اقوام ترک زبان در دوره سلجوقیان و غزنویان، زبان ترک در این منطقه رواج پیدا کرد و تا به امروز نیز مردم این منطقه به زبان ترکی تکلم می نمایند.
البته باید این نکته را افزود که درکنار زبان ترکی، زبان تالشی نیز در برخی از شهرستان چون نمین و بخش عنبران و زبان تاتی در روستاهای بخش شاهرود شهرستان خلخال در شرق استان تکلم می‌شود.​

 

[مهربانوی ایرانی]

موقعیت اجتماعی و اقتصادی

استان اردبیل به دلیل داشتن ظرفیت های طبیعی ییلاق های دامنه سبلان و دشت های وسیع اردبیل، مغان و مشکین شهر، یکی از قطب های مستعد کشاورزی و دامپروری در کشور به شمار می آید. بخشی از تولیدات کشاورزی این استان، چون گندم، جو، سیب زمینی، پیاز، بذر چغندر قند، حبوبات، دانه های روغنی ذرت، انواع میوه جات مثل سیب، گلابی، آلبالو، زردآلو، هلو و همچنین در بخش دام و طیور، تولید پروتئین، پرورش ماهی، زنبور داری و تولید عسل نه تنها در داخل کشور به مصرف می رسد بلکه بخشی از آن جزو اقلام صادراتی کشور نیز محسوب می شود.
در کنار فعالیت های کشاورزی باید به فعالیت صنعتی این استان نیز اشاره کرد. در حال حاضر استان اردبیل دارای ۸ شهرک صنعتی، کارخانه های بزرگ نساجی، سیمان، ذوب آهن و کشت و صنعت می‌باشد. کارخانه های چرم مغان، کارخانه شیمیایی آراز، کارخانه کبریت سازی مشگین شهر، کارخانه سیمان، کشتارگاه صنعتی آرتا، ویل تایر، نئوپان خلخال، شیرخشک مغان، کارخانه های لبنیاتی و پنیرسازی، موکت بافی و غیره را هم باید به فعالیت های صنعتی استان افزود.
صرف نظر از فعالیت های کشاورزی، دامپروری و صنعتی، استان اردبیل در بخش صنایع دستی فعالیت های قابل توجهی دارد. بافت گلیم، جاجیم، شال، زیرانداز، قالیچه قوبای خلخال، قالی بافی، قلاب بافی، مفرش، خورجین و نیز معرق کاری، منبت و خراطی، مصنوعات چرمی و ورنی که بیشتر توسط عشایر شاهسون دشت مغان انجام می شود، مهمترین صنایع دستی منطقه را تشکیل می دهند.​

 

[مهربانوی ایرانی]

غذاهای محلی

آش دوغ، پیچاق قیمه، پلو قیسی، امام بایلدی، شیرپلو، خورش هویج، باسترپلو، کوکوماه.

سوغات

بخش شیرینی و کشاورزی : حلوای سیاه، آب نبات، شیرینی های محلی، انواع نان های روغنی چون نزبک، تل تل، چای چورگی، تخمه آفتابگردان.

بخش دامپروری : سرشیر، عسل، کره.

بخش صنایع دستی : انواع فرش، شال، ورنی، گلیم، جاجیم، اشیا سفالی، چوبی، فلزی، جوراب های پشمی، قلاب بافی، پشتی بافی، خورجین بافی.




جاذبه های طبیعی

اردبیل : آبشار آق بلاغ، آبشار سردابه، آبشار گورگور آلوارس، آب های واقع در سرعین، تالاب گنج گاه، تالاب نوشار، تالاب شورگل ، تالاب قره سو، پیست اسکی الوارس، دریاچه شورابیل، دریاچه نئور، جنگل فندق لو











بیله سوار :درخت چنار مشهور به پیر بابا، شکارگاه های دشت مغان

پارس آباد : دریاچه پارس آباد، شکارگاه های مغان، سواحل رود ارس

خلخال : آبشار نره گر، آبگرم میانسرای آب گرم گرمخانه، تفرجگاه اندبیل، روستای برندق، روستای نمهیل، روستای کزج، شکارگاههای هشتجین، غار جلال آباد، غار هفت خانه یا غار یدی داملار، غار ازناو، منطقه ازناو شهرستان کیوی یا کوثر : آب گرم کوثر، شکارگاه های کوثر، غار یخگان

گرمی : دریاچه گیلارلو، غار و یخچال های روستای انی سفلی

مشگین شهر : آبشار گورگور ملک سویی، آبشار شلاله، آبشارهای شیروان دره سی، آبشار منطقه سامانلی، استخر طبیعی طاووس گولی، استخر طبیعی قارا گول، استخر طبیعی جیران گولی، پارک جنگلی خیاو چای، دریاچه آت گولی، دریاچه کوه سبلان، زیستگاه حیات وحش شیروان دره سی، زیستگاه حیات وحش زیناب دره سی یا سروان دره سی، زیستگاه حیات وحش هوشنگ میدانی،جنگل دره انار، جنگل محمد علی بیگ، جنگل دمیرچی کندی، جنگل تقی گولی، چشمه آب گرم قینرجه، چشمه آب گرم شابیل، چشمه آب گرم قوتورسویی، چشمه آب گرم ایلاندو، چشمه آب گرم دودو، چشمه آب گرم ملک سوئی، چشمه آب گرم موئیل، چشمه آب گرم ترش سویی، چشمه آب انزان، چشمه آب معدنی مازافا، طبیعت منطقه کپز، طبیعت منطقه قشلاق تنگ، طبیعت منطقه حتم میشه سی، منطقه ییلاقی کوه سبلان، منطقه شکار ممنوع گندیمن

نمین : آب گرم گرماچشمه، آب گرم یئل سوئی، پیست اسکی روی چمن در درمان دره، جنگل آلادیزگه، گردنه حیران

نیر : آب گرم قینرجه، آبگرم برجلو، آب گرم سقزچی، آب گرم دیپ سیز گل، چشمه سارهای بولاغلار، کوه بوینی یوغون​

 

[مهربانوی ایرانی]

جاذبه های تاریخی

اردبیل : امام زاده صالح، امام زاده حلیمه خاتون، بقعه شیخ صفی‌الدین اردبیلی، بقعه شیخ جبراییل، بته آتشگاه، برج شاطر، بیمارستان فاطمی - شیرخورشید سابق، پل سه چشمه، پل سامیان، پل کلخوران، پل الماس، پل گیلانده، پل نادری، تالار حکمت، حمام یعقوبیه، حمام زینال، حمام پیر، سنگ نبشه ساسانی، مسجد میرزا علی اکبر، مسجد جمعه، مجموعه بازار اردبیل، محوطه باستانی کنزق، مجموعه موزه بقعه شیخ صفی، موزه تاریخ طبیعی، موزه مردم شناسی، موزه صنایع دستی، موزه مفاخر دینی، موزه مفاخر.







بیله سوار : بازار مرزی بیله سوار، قیز قلعه سی، مدرسه امام خمینی، محموطه باستانی پتلقان

پارس آباد : پل خدا آفرین، تپه نادری، قلعه اولتان، کانال های انتقال آب

خلخال : امامزاده عبداله کلور، حمام نصر، مقبره شیخ محمد قریشی، موزه باستان شناسی خلخال.











شهرستان کیوی یا کوثر : امام زاده سنج روپیر، پل تاریخی فیروزآباد، سنگ رستم، حمام سنگی، پل پردلیس یا پردلیث، مسجد جان آقا



گرمی : امام زاده یا اجاق برزند، امام زاده یا اجاق آلازار، امام زاده یا اجاق انی سفلی، تپه باستانی خرمن، آقا علی تپه سی، اسلام تپه سی، شیخ لر شاه تپه سی، تپه مطلب، هاچا تپه سی، قبرستان گوور، قیز قلعه سی، قلعه یئل سویی

مشگین شهر : امام زاده فخرآباد، دروازه سنگی شهریری، سنگ بالا خانه قره باغلار، سنگ نبشته ساسانی، سنگ افراشته های احمد آباد، قلعه قهقهه، قلعه کهنه یا کهنه قلعه سی، قلعه اُنار، قلعه دیو یا دیو قلعه سی، قلعه ارشق، غار تاریخی داشکسن، غارهای لاهرود، غارهای باستانی قارا کوهیل شهریری، غار باستانی بلوس، غار باستانی آغزا کوهیل، غار ولزیر، غار چونبر کوهیلی، غار قاخورد دره سی، غار امام کوهیلی، محوطه تاریخی شهریری یا پیرازمیان، محوطه باستانی قاینارجا مازافا، محوطه باستانی ایلانلی داغ، محوطه باستانی قره درویش، منطقه باستانی کول انبار، محوطه باستانی گبکلو، منطقه تاریخی خارابا مشیران، موزه مردم شناسی و تاریخی، نقوش صخره ای گیللر محمد حسن







نمین : آرامگاه بابا روشن، بنای صارم السلطنه، بقعه شیخ بدرالدین، تخته سنگ قورد داشی، پل سفید سولا

نیر: امام زاده کورائیم، پل قرمز یا قرمیزی کورپی، دژ و پناهگاه زیرزمینی گلستان، دهکده سبلان، کاروانسرای شاه عباسی، مقبره شیخ عبداله کورائیمی، مقبرۀ سیدمیری








سایر مناطق گردشگری

آبگرم گیوی در شهرستان کوثر- روستای چالگرد
داش حمام در شهرستان کوثر- شهر گیوی
غاریخگان در شهرستان کوثر- روستای جلال آباد​