لرستان معرفی استان لرستان و مناطق دیدنی آن

[مهربانوی ایرانی]

از شرق با استان اصفهان، از جنوب با خوزستان و از غرب با استان ‌های کرمانشاه و ایلام همسایه است. همچنین این استان از طریق باریکه‌ ای در سمت جنوب شرقی دارای مرز بسیار کوتاهی با استان چهارمحال و بختیاری است. این استان بین ۴۶ درجه و۵۱ دقیقه تا ۵۰ درجه و۲۲ دقیقه عرض شمالی در کوههای زاگرس میانی واقع شده‌است.

مساحت استان: ۲۸٫۲۹۴ کیلومتر مربع

تقسیمات استان: برابر با جدیدترین تغییرات در تقسیمات کشوری، استان لرستان ۱۰ شهرستان، ۲۷ بخش و ۸۴ دهستان دارد. این استان هم اکنون دارای ۲۳ نقطه شهری و نزدیک به ۳۰۰۰ روستا می ‌باشد.

شهرها و بخش های استان: ازنا، الیگودرز، بروجرد، پلدختر، خرم آباد، دورود، دوره، دلفان، سلسله و کوهدشت

Please, ورود or عضویت to view URLs content!

شرایط اقلیمی: لرستان سرزمینی کوهستانی است و غیر از چند دشت محدود، سراسر آن را کوههای زاگرس پوشانده ‌است. لرستان به لحاظ اقلیم و هواشناسی یک استان چهار فصل است و دارای آب وهوای متنوعی است، زمستان هنگامی که در شمال لرستان برف و کولاک ادامه دارد قسمتهای جنوبی آن دارای هوایی مطبوع و بارانی است.​

 

[مهربانوی ایرانی]

اختلاف ثبت شده در شهرهای استان لرستان بین حداکثر و حداقل مطلق دما بیش از ۸۰ درجه سانتیگراد است. حداکثر دمای ثبت شده ۴۷/۴ و حداقل دمای مطلق ثبت شده ۳۵- است.

ارتفاعات و کوههای مهم استان: استان لرستان در کوههای زاگرس واقع شده است. اشترانکوه با ۴۱۵۰ متر ارتفاع بلندترین نقطه استان لرستان است. از دیگر کوههای بلند می‌ توان به کوه گرین با ارتفاع ۳۷۰۰متر از سطح دریا در بروجرد اشاره کرد.


دریاچه ها و رودهای مهم: استان لرستان سومین استان پر آب کشور است و ۱۲ درصد آبهای کشور را در اختیار دارد. دریاچه گهر، کیو، تالابهای پلدختر و.. از مهمترین دریاچه های استان بوده و رودخانه ها شامل سیمره، کشکان، سزار، زال، رودبار، رود بختیاری، تیره و... میباشند.

پوشش گیاهی: حدود ۱ میلیون و ۲۰۰ هزار هکتار از مساحت استان لرستان پوشیده از جنگل است​

 

[مهربانوی ایرانی]

که این جنگل‌ ها حوزه رویشی زاگرس بوده و از با ارزش‌ ترین ذخایر جنگلی جهان میباشد. مهم‌ ترین گونه گیاهی در جنگل‌ های لرستان بلوط است که این درختان نقش فوق‌العاده اکولوژیستی دارند.


جانوران بومی لرستان: ماهی کور یکی از گونه‌ های کمیاب و اندمیک ایران است که در دنیا گونه ‌ای منحصر به فرد محسوب شده و در غاری واقع در استان لرستان زندگی می‌ کند. غار ماهی کور اولین «غارماهی» حقیقی جهان است که اولین بار ژئولوژیست دانمارکی در سال ۱۹۳۷ ضمن مسافرتی که به ایران داشت آن را کشف کرد و مطالعاتی بر روی این گونه انجام داد. این گونه تنها در استان لرستان وجود دارد و از این لحاظ از ذخایر ارزشمند ایران زمین است. سمندر لرستانی یکی دیگر از گونه ‌های اندمیک لرستان است که در خطر انقراض بوده و بیشتر در نواحی جنوبی لرستان و شمال خوزستان یافت می ‌شود. وزغ بی گوش نیز یک گونه انحصاری دیگر از زیست بوم لرستان است.

اقتصاد استان: استان لرستان به سبب داشتن کوهستانهای پهناور و مراتع بسیار، از گذشته‌ های دور زیستگاه مردمی بوده که دامپروری و کشاورزی پیشه اصلی آنان بوده ‌است. از لحاظ صنعتی نیز استان لرستان در حال توسعه می ‌باشد.​

 

[مهربانوی ایرانی]

محصولات عمده کشاورزی: گندم، جو، حبوبات، برنج، انار، انجیر، انگور

جمعیت: ۱٬۷۵۴٬۲۴۳ نفر (در سال ۱۳۹۰)

فرهنگ و آداب و رسوم: جمعیت استان را طایفه‌ ها و تیره ‌هایی از قوم ایرانی لر و لک تشکیل می ‌دهند و در مجموع به دو گروه کوچ رو و ساکن تقسیم می ‌شوند. سرزمین ‌های لرنشین محدود به استان لرستان نیست و در استان ‌های چهارمحال و بختیاری، فارس، اصفهان، کهگیلویه و بویراحمد، بوشهر، خوزستان، همدان، مرکزی و ایلام نیز طایفه‌ های گوناگون لر پراکنده‌ اند. از نظر فرهنگی و هنری موسیقی لرستان از تنوع و پیشینه ‌ای کهن برخوردار است و به دو بخش کلی، موسیقی‌ های آوازی (کلامی) و موسیقی ‌های سازی تقسیم می ‌شود. از بازیهای محلی استان نیز میتوان به بازی کُلاو رُنکی، بازی کِرَ دَرکی، بازی دال پَلُو، بازی گُل زِرکی، بازی جِفتِ تیک یا تَمِ تیک، بازی جِفتُو، هِراز گُنی اشاره کرد.

صنایع دستی: از نظر اجتماعی و فرهنگی، صنایع دستی لرستان با توجه به پیشینه تاریخی غنی و تنوع قومیت ها، در سه نوع متمایز عشایری، روستایی و شهری شکل گرفته اند.​

 

[مهربانوی ایرانی]

انواع صنایع دستی عشایر لرستان عبارتند از: سیاه چادر، قالی و گلیم، هور، هور اسبو. صنایع دستی روستایی را قالی، گلیم، رنگرزی و جاجیم بافی را تشکیل می دهند. از دیگر صنایع دستی بومی استان لرستان میتوان به این موارد اشاره کرد: ماشته بافی، ورشو سازی، گیوه دوزی، قلمزنی، آجیده بافی، چیت بافی، نمد مالی، حجاری سنگ، البسه محلی، خراطی چوب، رنگرزی سنتی، فرش بافی، چهل تیکه دوزی، حرمی بافی، مسگری، چوغابافی، چلنگری

Please, ورود or عضویت to view URLs content!

جاذبه های مهم گردشگری: مهمترین گردشگاه‌ ها و دیدنی ‌های طبیعی لرستان عبارتند از: دریاچه گهر، لاله های واژگون الیگودرز، دریاچه کیو، دریاچه تمی، دریاچه خان‌آباد، منطقه گلدشت، تالابهای پلدختر، آبشارهای سفیداب، بیشه، تله زنگ، نوژیان، چکان، برنجه، خورشید، دورک از آبشارهای پنجاه گانه این استان میباشند. آثار باستانی مهم استان لرستان عبارتند از: قلعه فلک الافلاک، سنگ نوشته خرم آباد، پل شاپوری، مناره و پل آجری در خرم آباد، گرداب سنگی، غار کلماکره، نقوش صخره ای هومیان، پل گاومیشان، مسجد جامع بروجرد، پل کشکان، آسیاب گبری و...

Please, ورود or عضویت to view URLs content!

​

 

[مهربانوی ایرانی]

زبان: گویش ‌های لُری نزدیک‌ ترین گویش‌ های ایرانی به زبان فارسی هستند. زبان لری همانند زبان فارسی نواده‌ای از زبان پارسی میانه است و واژه‌ های آن همانندی بسیاری با فارسی دارد. ریشه زبانهای ایرانی لری-بختیار مانند زبان فارسی به پارسی میانه (پهلوی ساسانی) و از طریق پارسی میانه به پارسی باستان (زبان هخامنشیان) برمی ‌گردد. ویژگی‌ های زبان لری نشان می ‌دهد که چیرگی زبان‌ های ایرانی در منطقه کنونی لرستان در تاریخ باستان از سوی ناحیه پارس صورت گرفته و نه از سوی ناحیه ماد. زبان‌ شناسانی دیگر لری را یک پیوستار زبانی از گویش ‌های ایرانی جنوب غربی بین گونه‌ های فارسی و کردی دانسته‌ اند. مردم لرستان به گویش لری خرم‌آبادی، لری بختیاری، لری ثلاثی، لری بالاگریوه‌ای و زبان لکی ٫ فارسی تکلم می ‌کنند.


مشاهیر استان: کریم خان زند، لطفعلی خان زند، کروبی، عبدالحسین زرین‌کوب، سید جعفر شهیدی، مهرداد اوستا و...

غذاهای محلی: چزنک رغو، کباب بروجرد، آش شله ماش دورود، آش کلونک الیگودرز، آش گوشت خرم آباد، شامی کوو خرم آباد، دلمه برگ مو بروجرد، خورش کلیه ترش، سُغدو (دلمه‌ی سیراب شیردان)، دنو رو، آش پرشکه، آش ترخینه، کوفته نخودچی، آبگوشت دو گوله دودار، پرتله، خورش قلیه ترش، گوله ریزه، خورش سیب درختی و...

سوغات: شیرینی آردی، کلوچه روغنی، شیرینی کاک، ترخینه، عسل، صنایع دستی


بهترین زمان بازدید: بهار​

 

[مهربانوی ایرانی]

استان لرستان

کشور
ایران
جمعیت
1760649
موقعیت زمانی
IRDT
استان لرستان

لرستان سرزمین چشمه‌ها، سراب‌ها، تالاب‌های متعدد و آبشارهاست و در غرب ایران قرار گرفته است. از اهمیت تاریخی آن همین بس، که در موزه ملی ایران، تنها استانی است که یک بخش از چهار بخش موزه را به خود اختصاص داده است.​

تاریخچه

یافته‌های باستان‌شناسی، استان لرستان را یکی از اولین سکونت‌گاه‌های انسان معرفی می‌کنند. مادها و پس از آن سکاها اولین اقوامی بودند که در این منطقه ساکن شدند.
مردم لرستان به گویش‌های مختلف لری –لری بختیاری، لری خرم‌آبادی و گویش مخصوص بروجرد- سخن می‌گویند. بخشی از استان هم به زبان لَکی حرف می‌زنند.​

جغرافیا

سرزمین کوهستانی لرستان با استان‌های همدان و مرکزی از شمال، اصفهان از شرق، خوزستان از جنوب و کرمانشاه و ایلام از غرب همسایه است. مرز باریکی در جنوب شرقی نیز آن را به چهارمحال‌و‌بختیاری وصل می‌کند.
درختان نارون، بلوط، بادام و گردو در این استان بسیار دیده می‌شود. سراسر لرستان را رشته کوه زاگرس در بر گرفته است. اشترانکوه، گرین، قالی‌کوه، چهل‌نابالغان برخی از کوه‌های این استان را تشکیل می‌دهند.
لرستان که ۲۰درصد آب‌های کشور را در خود دارد، یکی از استان‌های پر آب کشور به شمار می‌رود.​

آب و هوا

آب‌و‌هوای استان متغیر است و آن را چهارفصل می‌نامند. به عنوان مثال وقتی شمال لرستان برفیست، در جنوب آن هوایی بارانی و نه‌چندان سرد حکمفرمایی می‌کند. خرم‌آباد که مرکز این استان است آب‌و‌هوایی معتدل دارد، بهارش از اسفند آغاز می‌شود و تابستانی زودرس دارد که از اردیبهشت پدیدار می‌شود.
بهار و مخصوصا اردیبهشت از بهترین زمان‌های سفر به این منطقه است.​

شهرهای استان لرستان

برخی از شهرهای مهم لرستان عبارتند از: خرم‌آباد، بروجرد، دورود، کوهدشت، الیگودرز، پلدختر و الشتر.​

خرم‌آباد

خرم‌آباد شهری با تاریخی کهن است. این شهر در عصر ساسانی اهمیت بسیاری داشته است. روایت‌ها حاکی از آن است که خرم‌آباد در تمدن ایلامی به نام خایدالو شهرت داشته است و بعدها شاپور دوم ساسانی شهر شاپورخواست را روی خرابه‌های این شهر ساخته است.
خرم‌آباد شهر رنگ‌هاست؛ زنان جوان لر لباس‌ها و سربندهایی با رنگ‌های زنده می‌پوشند و سالمندان طرح‌های ساده و سربندهای سیاه و سفید را انتخاب می‌کنند. کت مخلمی‌ای که زنان روی لباس‌شان می‌پوشند و کُلَنجَه نام دارد، با یراق‌دوزی و نواردوزی تزئین شده است. لباس مردان ساده‌تر است و پیراهن‌شان اغلب از کرباس سفید است.
قلعه‌ی فلک‌افلاک، مناره‌ی آجری، گرداب سنگی، بام لرستان، پل شاپوری، پارک جنگلی مخمل‌کوه، دریاچه‌ي کیو، پارک جنگلی شورآب، سنگ‌نبشته‌ی خرم‌آباد، مقبره‌ی زید‌ابن علی، بقعه‌ی شجاع‌الدین خورشید و آبشارهای متعدد مانند آبشار نوژیان، آبشار سرکانه، آبشار افرینه، آبشار وارک، برخی از دیدنی‌هایی هستند که گردشگران را به این شهر می کشانند.​

بروجرد

بروجرد دومین شهر پرجمعیت لرستان است. بروجرد هم مانند خرم‌آباد تاریخی کهن دارد. شهر زمستان‌هایی پربرف و تابستان‌هایی معتدل دارد. بروجرد شهری صعنتی و بزرگ‌ترین تولیدکننده‌ی ورشو در کشور است.
تپه‌ی قرق که یکی از کهن‌ترین آثار باستانی شهر است و بنا به برخی روایت‌ها پیشینه‌اش به عصر نوسنگی برمی‌گردد، منطقه‌ی گلدشت، مسجد جامع، مسجد سلطانی، امامزاده جعفر، خانه‌ی تاریخی کمال‌الدین طباطبایی که به موزه تبدیل شده است، خانه‌ي مصری، ارگ بروجرد، تپه‌ی چغا، پل قلعه‌ي حاتم، بوستان فدک، باغ پرندگان و روستای کرکی خان برخی از دیدنی‌های این شهر قدیمی را تشکیل می‌دهند.​

دورود

دورود در شرق استان لرستان، معادن سنگ زیادی را در خود جای داده است. راه‌آهن سراسری کشور از این شهرستان بسیار زیبا عبور می‌کند و همین مسئله گردشگران زیادی را به این منطقه جذب می‌کند. دامپروری، کشاورزی و صنایع و کارخانه‌ها از وسایل امرار معاش ساکنان این شهر هستند.
آبشار بیشه، آبشار وقت ساعت، دریاچه‌ی گهر، تفرجگاه باباهور، رود سزار، آبشار دره‌ی اسپر، دشت لاله‌های واژگون رزستان دورود، کوه پریز، کوه قارون، تالاب ازگن، غار منو و غار مرده از دیدنی‌های جذاب این شهر هستند.​

کوهدشت

نقاشی‌های دوازده‌هزارساله‌ی غار میرملاس و نقش‌های غار هومیان و دیگر آثار کشف‌شده در این منطقه، قدمت کوهدشت را به سالیان بسیار دور نسبت می‌دهند. در نوشته‌های حمدالله مستوفی از این شهر به نام کوزشت یاد شده است. کشاورزی و دامداری شغل اصلی مردم کوهدشت است.
شهر حدود ۳۳۰ اثر تاریخی ثبت‌شده‌ی ملی دارد؛ معبد سرخ دم لری، معبد سرخ دم لکی، قلعه‌ی زاغه، قلعه‌ی کوهزاد، قلعه‌ی چنگری، نقش‌های صخره‌ای هومیان و میرملاس و غار بتخانه برخی از این آثار هستند.
منطقه‌ی جنگلی بلوران، دره‌ي سرطرحان، منطقه‌ی سد هاله و تنگه‌ی شیرز ار مکان‌های دیدنی طبیعی کوهدشت به حساب می‌آیند.​

الیگودرز

الیگودرز با آب‌و‌هوایی سرد و کوهستانی در شرق استان قرار گرفته است. براساس یک روایت نام این شهرستان از ترکیب آل و گودرز به وجود آمده است؛ خاندان گودرز. در این روایت پیشینه‌ی مردم الیگودرز، به گودرز پهلوان شاهنامه می‌رسد.
الیگودرز به شهر لاله‌های واژگون و آبشار مشهور است. برخی از دیدنی‌های شهر عبارتند از: آبشار آب سفید، آبشار چکان، دشت لاله‌های واژگون، دریاچه‌ی شط تمی، قالی‌کوه، شیرهای سنگی، آبشار و دره‌ی چکان و کوه تمندر.​

پل دختر

این شهرستان در جنوب استان واقع شده است و نامش را از پل باستانی و محکمی می‌گیرد که در زمان ساسانیان بناشده است.
غار کلماکره، تالاب‌های متعدد، پل دختر، پل گاومیشان، مقبره‌ی حیات‌الغیب، غار کوگان، جنگل‌های بلوط و رودخانه‌ی کشکان تنها برخی از دیدنی‌های شهر هستند.​

اقامت‌گاه‌ها

هتل رنگین‌کمان و هتل عطر در خرم‌آباد، هتل زاگرس و هتل امیرکبیر در بروجرد، هتل آسمان الیگودرز، هتل ایران‌زمین شهرستان دورود و هتل آزادی کوهدشت برخی از هتل‌های این استان را تشکیل می‌دهند.
اقامت‌گاه‌های بوم‌گردی گلچهران در بروجرد، اقامت‌گاه بوم‌گردی شهید رجایی در کیلومتر ۴۵ آزادراه پل زال و در مسیر خرم‌آباد به اندیمشک و اقامت‌گاه بومگردی ریتون سام الیگودرز مناسب تمام کسانیست که می‌خواهند در سفرشان به این استان، حال‌و‌هوایی محلی را تجربه کنند.​

غذاهای محلی

لرستان سرزمین کباب است، وجود دام‌های بسیار در این منطقه باعث‌شده گوشت به غذای اصلی ساکنان آن تبدیل شود. آن‌طور که می‌گویند کباب مشهور این استان در بروجرد یافت می‌شود و پس از آن نوبت به خرم‌آباد و دورود می‌رسد.
آش ترخینه، خوئک و جگروَز، چزنک رغو که نوعی نان روغنیست که از نان فطیر و روغن حیوانی به نام رغو تهیه می‌شود، آش کلونک الیگودرز، آش شله ماش دورود، آش گوشت خرم‌آباد، شامی کوو، خورش کلیه ترش یا قلیه ترش، سغدو، دلمه‌ی برگ مو بروجرد، آش پرشکه، آبگوشت دوگوله دودار، پرتله که آشی مخصوص مراسم مذهبیست، گوله‌ریزه یا همان خوراک گوشت قلقلی و بالاخره خورش سیب درختی را در سفر به این استان باید چشید و طعمش را به‌خاطر سپرد.
بستنی سنتی بروجرد هم از آن خوراکی‌هاییست که نباید از دست داد!​

رستوران‌ها

کبابی رضایی، رستوران پدرسالار و جوجه کباب سنتی حاج شفیع برای خوردن کباب و جوجه‌کباب در بروجرد مکان‌های مناسبی هستند.
رستوران قدیمی شمشاد در خرم‌آباد ماهیچه‌های خوش‌طعمی سرو می‌کند. رستوران‌های زعفران طلایی و رنگین‌کمان هم از رستوران‌هایی هستند که گردشگران به سراغ‌شان می‌روند.
سفره‌خانه‌های آلاچیق در خرم‌آباد، فیل‌وفنجان در بروجرد و شقایق در الیگودرز مناسب افرادیست که می‌خواهند به سفره‌خانه بروند.​

صنایع دستی

صنایع دستی استان لرستان در سه گروه عشایری، روستانی و شهری قرار می‌گیرند. در این میان تولیدات عشایری بیشتر به مصرف خانواده می‌رسد و کم‌تر به بیرون عرضه می‌شود. با این‌حال صنایع دستی عشایری عبارتند از: قالی و گلیم، سیاه‌چادر، هور و هور اسبو.
رنگرزی، جاجیم‌بافی و قالی و گلیم هم از صنایع دستی روستایی هستند.
نمدمالی، ورشوسازی، قلم‌زنی و خراطی از دیگر صنایع دستی این استان هستند.​

سوغات

عسل، روغن حیوانی دلفان، نان ساجی و شیرینی آردی خرم‌آباد، نان شیرمال و حلوا ارده‌ی بروجرد، کلوچه‌ و سمنوی بروجرد، برساق، کاک و انواع حلوا تعدادی از سوغاتی‌های خوش‌طعم لرستان هستند.​

آداب و رسوم

از موسیقی و رقـ*ـص زیبای لری که بگذریم به آداب و رسومی می‌رسیم که در مکان‌های مختلف استان دیده می‌شوند.
خانه‌تکانی یا در گویش لری گردیله، در این استان آداب و رسوم خود را داشته است. در قدیم مردم از روز اول اسفند با کاسه‌ای آب، چراغ و یک جلد قرآن به استقبال خانه‌تکانی می‌رفتند.
نوروزخانی هم در زمانی که هنوز خبری از رادیو و تلویزیون نبود در این استان باب بوده است؛ افراد باسواد سوار بر اسب در روستاها و شهرها می‌گذشند و آمدن نوروز را با خواندن اشعاری نوید می‌دادند.
الفه و برات، چهل‌منبر روز تاسوعا -از آیین‌های محرم و آیین شب یلدا از دیگر رسوم قدیمی این استان هستند.

منبع:ویزیت ایران​

 

[مهربانوی ایرانی]

استان لرستان با وسعت حدود ۲۸ هزار و ۵۵۹ کیلومتر مربع در غرب ایران قرار گرفته است. این استان، از شمال به استان‌های مرکزی و همدان، از جنوب به استان خوزستان، از شرق به استان اصفهان واز غرب به استان‌های کرمانشاه و ایلام محدود می شود. مرکز استان لرستان، شهر خرم آباد است و از شهرهای مهم آن می توان: ازنا، الیگودرز، بروجرد، پلدختر، دورود و کوهدشت را نام برد.

موقعیت جغرافیایی

استان لرستان یکی از استان های کوهستانی کشور محسوب می شود که به جز چند دشت مانند: سیلاخور، چالان چولان، کوهدشت، الشتر، دلفان و خرم آباد، بیشتر مناطق آن، به وسیله کوه های کم ارتفاع و دگرگون شده و نیز کوه های مرتفع زاگرس پوشیده شده و اغلب این دشت ها از رسوب های آهکی به وجود آمده اند. ناهمواری ها استان كه دارای سنگ های دگرگونی هستند، در نتیجه مجاورت با گنبدهای خارایی یا درونی الوند و سربند یا شازند پدید آمده اند.
درحالی که کوه ها؛ در ارتفاعات اصلی زاگرس، به طور منظم از شمال غربی به جنوب كشیده شده و دارای دره های عمیق به صورت فشرده، بلند و ناصاف هستند، ناهمواری ها در پیشكوه های داخلی به صورت تپه ماهورهای گنبدی شكل و كم ارتفاع خودنمایی می كنند و نقاط بلند آنها، به گنبدهای خارایی، مربوط می شوند.
بلندترین قله های لرستان که به صورت نواری در گوشه شمال غربی تا شرق استان کشیده شده اند به ترتیب موقعیت عبارتند از: چهل نابالغان، گربن، کوه میش پرور، کوه رباط، اشترانکوه، کوه سرسبز، قالی کوه، کوه تمندر. از میان این کوه ها؛ اشترانکوه، با ارتفاع ۴,۰۵۰ متر، بلندترین نقطه لرستان محسوب می شود و پست ترین نقطه آن نیز در جنوبی ترین ناحیه استان واقع شده و حدود ۵۰۰ متر از سطح دریا ارتفاع دارد.
لرستان از نظر شرایط اقلیم و هواشناسی یک استان چهار فصل با آب وهوای متنوع است و این تنو ع از شمال به جنوب و از شرق به غرب محسوس است. برای مثال؛ زمانی که، به هنگام زمستان، در شمال لرستان برف و کولاک ادامه دارد، قسمتهای جنوبی استان دارای هوایی مطبوع و بارانی است.
به طور کلی استان لرستان دارای سه ناحیه آب و هوای سرد کوهستانی، معتدل مرکز و گرم جنوبی است.
ناحیه سرد کوهستانی که شامل قسمت های شمال، شمال غرب و شرق استان لرستان می شود؛ دارای زمستان های پر برف و بسیار سرد و تابستان های معتدل است. ناحیه معتدل مرکزی که حد واسط ناحیه کوهستانی شمال، شمال شرق و ناحیه پست جنوبی استان است، به علت ارتفاع کم، بارش های زمستانی در آن به صورت باران بوده و به ندرت پدیده یخ بندان در آن روی می دهد و تابستان گرم دارد. ناحیه سوم آب و هوایی یعنی ناحیه گرم جنوبی که حداقل ارتفاع را داراست و به علت تاثیر بادهای گرم خوزستان و کم بودن عرض جغرافیایی و نبودن ارتفاعات بلند از حداکثر دما در تابستان برخوردار است و مقدار باران در این ناحیه به حداقل خود می رسد.
همچنین استان لرستان به دلیل مجاورت با خوزستان هرساله مشکل گرد و غبار شدید دارد و از عوامل مهم وجود گرد و غبار در آسمان استان لرس تان می توان به بیابان زدایی مناطق شرق مدیترانه، صحرای عربستان و مناطق خشک خوزستان اشاره کرد.
موقعیت رشته کوه های زاگرس نسبت به جهت وزش بادهای مرطوب غربی، ارتفاع زیاد این منطقه از سطح دریا، فشردگی کوه ها، واقع شدن در عرض جغرافیایی متوسط و اثر بادهای گرم جنوبی از دیگر عوامل مهم در تنوع آب و هوای استان لرستان است. ولی با این وجود باید اضافه کرد؛ این استان از نظر میزان بارندگی بعد از استان های گیلان و مازندران، سومین استان کشور شناخته شده است.
علاوه بر ارتفاعات و دشت ها، استان لرستان دارای رودهای دایمی فروانی است که از مهم ترین این رودها می توان به رود سیمره، کشکان رود، رود سزار و رود دز اشاره کرد.
همچنین مهم ترین و زیباترین دریاچه کوهستانی ایران به نام دریاچه گهر در این استان قرار دارد.

منبع:ایران نما

 

[مهربانوی ایرانی]

پیشینه تاریخی

به اعتقاد بسیاری از باستان شناسان، منطقه لرستان از چهل هزار سال پیش محل سکونت اقوامی بود که به علت نداشتن خط، هویت آنها ناشناخته ماند ه است. در این عصر ، زندگی انسان های پیش از تاریخ به صورت غارنشینی بوده که از طریق شکار و جمع آوری دانه های وحشی امرار معاش می کردند. بر اساس یافته‌های باستان شناسی؛ این منطقه به عنوان یکی از نخستین سکونت گاه‌های قدیمی بشری شناخته شده است که بشر توانسته در آن به تدریج مراحل تکاملی خود از دوره «پارینه سنگی»، «میان سنگی»، «نوسنگی» و «شهرنشینی» را پشت سر بگذارد. به این ترتیب لرستان از نظر باستان شناسی یکی از مراکز مهم به شمار می آید و از جمله معدود سرزمین هایی است که انسان برای اولین بار به اهلی کردن حیوان ها و کشاورزی پرداخته است.
بر اساس کتیبه های به دست آمده از بابلی ها و سومری ها، در هزاره سوم پیش از میلاد، اقوام عیلامی و کاسی به ترتیب در جنوب و شمال ایران ساکن بو دند که جزو قدیمی ترین مردم آن دوره به شمار می آمدند. عیلامی ها که از نژاد بومی ایرانی یعنی «آسیانیک» بودند، نخستین قومی هستند که بر این سرزمین حکومت داشتند. متاسفانه از چگونگی تشکیل جوامع و ابتدای تاریخ این اقوام اطلاع درستی در دست نیست. ولی براساس اطلاعات کمی که به دست آمده عیلامی ها، توانسته بودند قبل از ورود آریایی ها به ایران در بخش هایی از سرزمین ایران دولتی مقتدر تاسیس کنند. این قوم همچنین توانست به مدت چند هزار سال هویت خود را در برابر اقوام نیرومندی چون: سومری ها، آکدی ها، بابلی ها و آشوری ها حفظ نمایند. اما اختلاف های داخلی و جنگ های خانگی سرانجام باعث شکست این قوم از دشمن خود یعنی آشوری ها شد. علاوه بر اقوام عیلامی؛ درخصوص نژاد اقوام کاسی باید گفت که بین مورخان و پژوهشگران تاریخ، اختلاف نظر زیادی وجود دارد. برخی؛ آنان را از بومیان نخستین لرستان می دانند و عده ی زیادی نیز؛ آن ها را شعبه ای از آریایی ها می پندارند که پیش از دیگر اقوام آریایی یعنی مادها و پارس ها به ایران مهاجرت کردند و پس از مدتی اقامت در کوه های قفقاز و سواحل دریای خزر به سلسه رشته کوه های زاگرس پناه بـرده و در کوه های لرستان ساکن شدند. آنان مهم ترین قبایل کوهستانی زاگرس به شمار می آمدند که به دام داری مشغول بودند و جزو سوارکاران شجاع و جنگ جو محسوب می شدند و بارها با همسایگان خود از جمله عیلامی ها و بابلی ها در افتادند. حتی آن ها توانستند دولت بابل را شکست داده و به مدت شش قرن براین سرزمین حکومت کنند. حکومت کاسی ها بر بابل در نتیجه شکست از عیلامی ها به پایان رسید و پس از شکست از عیلامی ها به سرزمین کوهستانی خود یعنی لرستان بازگشتند.
از روزگار لرستان در دوران هخامنشیان اطلاعات زیادی در دست نیست؛ ولی شواهد نشان می دهد که کاسی ها در دوران حکومت مادها و هخامنشیان، همچنان استقلال و اقتدار خویش را حفظ کرده بودند. آورده شده زمانی که شاهان هخامنشی می خواستند به منظور لشکرکشی به سایر نقاط، سپاهی را از قلمرو آن ها عبور دهند، مجبور به پرداخت باج به روسای این قوم بودند.
استان لرستان، در دوره ساسانیان، از لحاظ تقسیمات کشوری جزو سرزمین پهله یا پهلو محسوب می شد، یعنی سرزمینی که بعد ها توسط اعراب، «جبال» خوانده شد. در این دوره، لرستان را «مهرگان کدک» و منطقه غربی آن یعنی «پشتکوه یا ایلام» را «ماسبذان» می نامیدند. حکومت سرزمین لرستان همواره به وسیله یک نفر فرماندار از «خاندان مهرگان یا مهران» اداره می شد. «خاندان مهرگان» جزو یکی از هفت خانواده ای بود که در تاسیس سلطنت ساسانیان به اردشیر بابکان، کمک کرده بودند.
پس از فتح نهاوند توسط اعراب مسلمان در سال ۲۱ هـ. ق، هرمزان، آخرین حاکم ساسانی در لرستان، به اسارت آنان درآمد و در پی این اسارت، وی نزد عمر در مدینه فرستاده شد و بدین ترتیب، از نیمه اول قرن یکم تا اواخر قرن سوم هجری، اداره استان لرستان نیز مانند سایر مناطق ایران زیر نظر خلفا بود و خراج آن ها نیز به حاکمان کوفه پرداخت می شد.
با روی کار آمدن سلسه آل بویه، از نفوذ خلفا در این سرزمین کاسته شده و در فاصله سال های ۳۴۸ تا ۴۰۶ هـ. ق، در درون قلمرو آل بویه، لرستان به تصرف خاندانی از کردها معروف به «برزیکانی» درآمد که در تاریخ به آل حسنویه شهرت یافت و موسس این سلسه حسنویه بن حسین برزیکانی بود که قسمت عمده کردستان، کرمانشاه و همدان را تحت کنترل داشت. بعد از وی پسرش بدر جانشین وی شد و لرستان را نیز جزو قلمرو خود ساخت و شهر شاپور خواست یا خرم آباد و دژ مشهور آن قلعه فلک الافلاک را پایتخت و مرکز حکمرانی خود قرار داد. این سلسه سرانجام در سال ۴۰۶ هـ. ق، توسط سلسه آل بویه منقرض شد .
در نیمه نخست قرن پنجم هجری، ترکان سلجوقی به ایران حمله کردند و در زمان کوتاهی توانستند به حکومت غزنویان و آل بویه در ایران خاتمه دهند. در سال ۴۳۵ هـ. ق، ابراهیم ینال برادر طغرل سلجوقی شهر شاپور خواست یا خرم آباد را اشغال کرد و کشتار و ویرانی فراوانی را به بار آورد و به این طریق توانست لرستان را تصرف کرده و آن را جزوی از امپراطوری سلجوقیان نماید.
با فروپاشی حکومت سلجوقیان در نیمه دوم قرن ششم هجری، حکومت های محلی مختلفی در گوشه و کنار این سرزمین پیدا شدند که از مهم ترین آن ها حکومت های محلی اتابکان لر کوچک بود که در منطقه لرستان و ایلام یا لر کوچک تشکیل شد. موسس این سلسه شجاع الدین خورشید بود که وی از سرکردگان یکی از طوایف لرستان موسوم به جنگروی بود، لرستان را در اختیار گرفت و عنوان اتابک؛ که ترکیبی از دو واژه ترکی؛ «آتا» به معنی «پدر» و «بیگ یعنی بزرگ» است، را بر خود نهاد و بدین ترتیب سلسله اتابکان لر کوچک را تاسیس کرد. دوران حکومت این خاندان نیز با حمله تیمور به لرستان در زمان شاه عباس اول صفوی و با کشته شدن شاه وردی خان، آخرین اتابک لر، به پایان رسید.
پس از انقراض سلسله اتابکان، شاه عباس اول، اداره حکومت لرستان را به حسین خان والی سپرد و این سرآغاز شروع حکومت والیان بر این منطقه بود که از سال ۱۰۰۶ تا ۱۳۴۸ هـ. ق، یعنی همزمان با سلسه صفویه، افشاریه، زندیه، قاجاریه و پهلوی به طول انجامید. هرچند والیان لرستان از لحاظ قدرت سیـاس*ـی و استقلال به پای اتابکان نمی رسیدند ولی برخی از آن ها مانند علی مردان خان از اقتدار فوق العاده ای برخوردار بود.
در دوره حکومت قاجاریه تغییرات قابل توجهی در لرستان صورت گرفت. آقامحمد خان به دلیل کینه ای که از لرهای زندیه داشت، جانشین خود فتحعلی شاده را مامور تجزیه لرستان کرد و به این ترتیب پشتکوه را جدا کرده و نفوذ والیان را به این منطقه محدود ساخت و از آن به بعد لرستان به صورت مستقیم زیر نظر ماموران قاجار که اغلب از شاهزادگان و اطرافیان دربار بودند اداره می شد.
با سقوط سلسه قاجار و روی کار آمدن رضا خان در سال ۱۲۹۹ هـ. ش، اقداماتی علیه بعضی ایالات از جمله لرستان به عمل آمد که منجر به درگیری های شدید بین نیروهای دولتی، ایلات و عشایر لرستان گردید. این درگیری ها از سال ۱۳۰۰ تا ۱۳۱۲ به صورت جنگ و گریز ادامه داشت. اما سرانجام عشایر لر شکست خوردند و لرستان و پشتکوه هر دو به تصرف نیروهای دولتی در آمد.

 

[مهربانوی ایرانی]

اقوام و زبان

همان طور که آورده شد؛ بین هزاره سوم و اول پیش از میلاد به هنگام مهاجرت اقوام آریایی، شعبه ای از این اقوام موسوم به «کاسی ها» به لرستان آمدند و در پی ترکیب این اقوام با بومیان منطقه نژاد تازه ای پدید آمد که بعدها به «لر» شهرت یافتند.
مردم استان لرستان در کل به دو زبان لری و لكی صحبت می كنند. زبان لری، زبان اكثر شعبات قوم لر است و زبان لک نیز، بین برخی از طوایف لرستان به خصوص مناطق شمالی لرستان چون؛ مناطق الشتر، كوهدشت، نور آباد رایج است.
بر اساس مطالعات زبان شناسی، بسیاری از واژه های لری اغلب ریشه های باستانی دارند و به احتمال تعداد زیادی از این واژه ها مربوط به زبان های كاسی و عیلامی هستند. گفته می شود زبان پارسی در زمان امپراتوریهای هخامنشی، اشكانی و ساسانی در لرستان گسترش یافته است.
در بین زبان های جنوب غربی ایران، گویش لری بزرگترین رابـ ـطه را با زبان فارسی دارد كه هر دوی آنها دنباله پارسی میانه، زبان پارتیان قرن هشتم بعد از میلاد هستند و همانگونه كه می دانیم؛ زبان پارسی میانه، زبان پارتیان و ساسانیان بود كه به تدریج تغییر شكل داده و به زبان فارسی نزدیك است كه بعضی معتقدند این زبان در گذشته نه چندان دور از فارسی منشعب شده است.