کردستان معرفی استان کردستان و مناطق دیدنی آن

[مهربانوی ایرانی]

استان کردستان

کشور
ایران
جمعیت
1603011
استان کردستان

​

کردستان سرزمین سردی است که مردمانش دلی گرم دارند و میزبانی‌شان زبانزد است. معنای لغوی کردستان که اولین بار به طور رسمی در زمان سلجوقیان مورد استفاده قرار گرفته است، سرزمین کردهاست.​

تاریخچه

پیشینه‌ی سرزمین کردستان به زمان مادها برمی‌گردد. در سال ۱۳۳۷ این استان به شکلی که امروز می‌شناسیم –با شهرهای سنندج، قروه، گروس و سقز- تشکیل شد و اکنون پس از آخرین تقسیمات کشوری دارای ده شهرستان است؛ بانه، بیجار، سقز، سنندج، قروه، مریوان، دیواندره، کامیاران، سروآباد، دهگلان.​

منبع:ویزیت ایران​

 

[مهربانوی ایرانی]

جغرافیا
کردستان سرسبز از شمال به استان‌های آذربایجان غربی و زنجان، از شرق به همدان و بخشی از زنجان، از جنوب به کرمانشاه و از غرب به عراق می‌رسد و مردمش به زبان کردی سخن می‌گویند، ناگفته نماند که در بخش‌هایی از این استان مردم به زبان آذری نیز حرف می‌زنند.
کردستان جنگل‌های زیادی دارد که بیشترشان در اطراف بانه و مریوان پراکنده شده‌اند. این جنگل‌ها انواع بلوط و درختان دیگر را در خود جای داده‌اند.
آب و هوا
این استان کوهستانی که تحت‌تاثیر آب‌و‌هوای مدیترانه‌ای قرار دارد در بهار و تابستان آب‌و‌هوایی خنک و معتدل دارد؛ بارندگی فصل بهار و بارش برف سنگین زمستانی به دلیل همین توده‌های هوای گرم و مرطوب مدیترانه‌ای است.
فصل‌های بهار و تابستان با میانگین دمای ۲۲ تا ۲۵ درجه‌ی سانتی‌گراد زمان مناسبی برای سفر به شهرهای این استان است. با این‌حال دوستداران طبیعت برفی همیشه می‌توانند در زمستان به شهرهای کردستان سفر کنند.​

 

[مهربانوی ایرانی]

شهرهای استان کردستان
سابقه‌ی طولانی، فرهنگ غنی، جشن‌ها، صنایع دستی شهرهای مختلف استان، طبیعت بکر و جاذبه‌های دیدنی این استان را به مقصدی مهم برای گردشگران تبدیل کرده است. برخی از شهرهای استان کردستان را با هم می‌بینیم.
سنندج
سنندج که میان رشته‌کوه‌های زاگرس و کوه آبیدر قرار گرفته مرکز استان است. شهر آب‌و‌هوایی سرد و تقریبا خشک دارد. قدمت آن را به پیش از میلاد مسیح نسبت می‌دهند. در زمان صفویه دژی در سنندج بنا شد و آبادانی از همان زمان در این منطقه آغاز و در زمان قاجار به اوج خود رسید. براساس نوشته‌های تاریخی نام شهر هم از همان دژ زمان صفویه یعنی «سنه‌دژ» برگرفته شده است.
وجود مسجدهای بی‌شمار در شهر باعث شده سنندج به شهر مساجد یا مناره‌ها مشهور شود.
مسجد جامع سنندج –باقی‌مانده از دوران قاجار، مجموعه پارک تفریحی آبیدر با چندین باغ و یک سینمای روباز تابستانی، بازار سنندج که در قرن یازدم هجری ساخته شده، خانه‌ی کرد یا عمارت آصف که اکنون موزه‌ی مردم‌شناسی است و در زمان صفویه ساخته شده و در دوره‌های بعد کامل شده است، چهارباغ و عمارت خسروآباد، عمارت وکیل که قسمت‌هایی از آن در دوران زندیه و بخش‌های دیگر در زمان قاجاریه ساخته شده است، عمارت مشیردیوان، حمام خان، امامزاده هاجر خاتون، امامزاده پیر عمر، امامزاده پیرمحمد که بالای تپه‌ی قبرستان قدیمی شهر واقع شده است، عمارت مشیر، عمارت امجد‌الاشراف، دریا‌چه‌ی پشت سد قشلاق، دشت دهگلان، روستای نگل (در مسیر سنندج به مریوان)، روستای صلوات‌آباد، کوه کوچسار، کوه شیخ معروف، کوه مسجد میرزا، کوه ملا کاوه، کوه چرخ لان، کوه سراج‌الدین و پل قشلاق تنها برخی از دیدنی‌های این شهر تاریخی را تشکیل می‌دهند.​

 

[مهربانوی ایرانی]

بانه
بانه در غرب کردستان سرزمین جنگل‌های بلوط است و البته جز آن درخت‌های گردو، گلابی وحشی، زالرالک و مازو را می‌توان دید. نام شهر از «بان» کردی به معنای بام گرفته شده که به ارتفاعات و موقعیت بانه اشاره می‌کند. بانه را به دلیل بازارهای مرزی‌اش می‌شناسند اما این شهر مکان‌های دیدنی زیادی نیز دارد؛ دشت‌ها و جنگل‌ها، غار سنگی حسین کوهکن که مردی با همین نام آن را ساخته است، غار شوی، کوه آربابا، پارک‌های کوهستانی دوکانان و پیرمراد، روستای هفتاش، روستای شوی، روستای مامال، روستای سبدلو، روستای نژو، روستای نجنه علیا و انواع مراکز خرید و پاساژها و... بسیاری مکان‌ها و جاذبه‌های دیگر را می‌توان در سفر به این شهر بازدید کرد.
مریوان
این شهر که در مسیر تیسفون به تخت‌سلیمان قرار داشته است، در زمان اشکانیان و ساسانیان مرکز توجه بسیار بوده و امروزه هم یکی از شهرهای مهم استان کردستان است. در مورد اسم این شهر روایت‌های مختلفی وجود دارد از جمله این که مریوان زمانی محل تولید محصولات جنگلی مانند کتیرا و گز درختی بوده و مردمانی از اهل مرو برای تجارت و خرید این محصولات به منطقه می‌آمده‌اند و بعد در همین جا ساکن شده‌اند و نام‌ مرویان روی این شهر گذاشته شده و به مرور زمان تغییر کرده است. برخی نیز می‌گویند وجود مرغابی‌های دریاچه‌ی زریوار باعث شده شهر را مراویان یا جای مرغابی بخوانند. مراوی در زبان کردی به مرغابی گفته می‌شود.
برخی جاذبه‌های دیدنی شهر عبارتند از: دریاچه‌ی زریوار که بزرگ‌ترین دریاچه‌ی آب شیرین کشور است، مجتمع پارک ساحلی زریوار، دشت بیلو، بازارچه‌ی مرزی مریوان، منطقه‌ی تفریحی قمچیان، روستای کانی‌سانان، قلعه‌ی ایمام یا قلعه‌ی مریوان، پل تاریخی گاران، کوه چهل‌چشمه، تفرجگاه ملاقوبی، حنگل‌های مریوان، اورامانات تخت، روستای درکی، کوه کانی چرمه، کوه سناسره، کوه میانه، کوه پیازه، سنگ‌نوشته‌ی اورامانات، کوه تخت و اماکن مذهبی و...​

 

[مهربانوی ایرانی]

سقز
نام سقز -که در شمال کردستان واقع شده است- از قوم سکاها برگرفته شده که در زمان مادها زندگی می‌کردند.
غار کرفتو، مسجد شیخ مظهر، تکیه بابا شیخ، شهر بازی پاپتوس، آرامگاه حاج حکیم نیلوفری، رودخانه‌ي سقز، دریاچه‌ی سد شهید کاظمی، مسجد شیخ حسن مولانا، قرآن تاریخی شیخ حسن مولانا، مسجد دومناره، حمام حاج صالح، قلعه‌ی باستانی زیویه، بازار مرزی بسطام، روستای تاریخی ترجان، منطقه‌ی حفاظت‌شده‌ی عبدالرزاق برخی از مهم‌ترین دیدنی‌های شهر هستند که گردشگران را به سقز دعوت می‌کنند.
پیست اسکی سقز هم برای کسانی که سفرهای زمستانی و برفی را ترجیح می‌دهند، مکان تفریحی مناسبی است.
بیجار
قدمت بیجار به پیش از میلاد مسیح برمی‌گردد و همسایگی با زنجان و آذربایجان غربی باعث شده بیشتر مردم بیجار به زبان ترکی سخن بگویند. شهر یکی از مراکز تولید گندم کشور است و به آن انبار غله باختر نیز می‌گویند.​

 

[مهربانوی ایرانی]

رود سیروان، دشت بیجار، برج آجری اوشقون بابا، چشمه آب تلخ، قلعه قمچقای، منطقه‌ی حفاظت‌شده‌ی بیجار، برجی ینگی ارخ، برج اوچ گنبدخان، پل گل قشلاق، پل صلوات‌آباد، پل قجور، امامزاده عقیل، تپه سراب گرگین، تپه چغا، تپه قلعه، تپه قبا سرخ، مسجد خسروآباد گروس، قلعه قدیمی، قلعه بانو، امامزاده حمزه عرب، مقبره‌ی صاحبه خاتون، مقبره سید مسیب سید شکر، حمام یاسوکند، امامزاده خضر، چال تپه، چهارباغ گروس، بازار سنتی بیجار، پیست اسکی نسار و روستاهای کوچک و بزرگ بسیار این منطقه، از عوامل شهرت این شهر هستند.
دیدنی‌های کردستان کم نیست؛ چشمه‌ی باباگرگر، منطقه‌ی حفاظت‌شده‌ی بدر و پریشان، پل فرهادآباد، آبشار سنگین‌آباد، غار و صخره‌های تاریخی فرهادتاش، دریاچه‌ی سراب کوثر، تپه‌های باستانی، مسجد دارالاحسان، دشت قروه، کوه پنجه‌علی، کوه حسین‌بک، حمام قصلان در قروه، روستای پالنگان کامیاران، دشت کامیاران، دشت امیرآباد و چشمه‌ی آب معدنی گواز کامیاران، آبشار گویله در مسیر مریوان به سقز، کوه آوالان، رود سیروان و بسیاری تپه‌ها، کوه‌ها و اماکن مذهبی در این استان هستند که می‌توانند به مذاق گردشگران مختلف خوش بیایند.​

 

[مهربانوی ایرانی]

اقامت‌گاه‌ها
هتل‌ها و مهمانسراهای جهانگردی استان مکان‌های مناسبی برای اقامت مسافران هستند.
اقامت‌گاه بوم‌گردی واران روستای گلین، اقامت‌گاه بوم‌گردی تیشک در روستای دولاب، اقامت‌گاه بوم‌گردی ژین، اقامت‌گاه بوم‌گردی میرزا سعید اوباتو در دیواندره، اقامت‌گاه بوم‌گردی نشینگه بنار در مریوان مکان‌های مناسبی برای تجربه‌ی زندگی روستایی و بهره‌مندی از فضای سنتی کردستان به شمار می‌روند.
غذاهای محلی
شلکینه که از آرد، شیرق، تخم‌مرغ و نمک تهیه می‌شود، قایرمه که با کنگر پخته می‌شود، خورش ریواس، خورش تره‌کردی، آش پرپوله، برونشین، آش سه‌نگه سیر، آش دانه‌کولانه، که‌لانه، آش عدس بلغور، آش دوغ کردی، آش دوغین،آش هالاو و ساوار فقط چند عنوان از غذاهای محلی خوش‌مزه‌ای هستند که در شهرهای مختلف این استان تهیه می‌شوند.
غلاف‌های نخود هم که روی چرخ دستی فروخته می‌شوند از تنقلات خوش‌مزه‌ی بانه و برخی مناطق دیگر هستند.​

 

[مهربانوی ایرانی]

رستوران‌ها
برخی رستوران‌های شهرهای کردستان عبارتند از: رستوران صدف و زیتون در سقز، رستوران مروارید، رستوران جهان‌نما، رستوران و سفره‌خانه‌ی آبیدر هم چند گزینه در سنندج هستند.
دکه‌های زیادی در بانه و شهرهای دیگر سیب‌زمینی و تخم‌مرغ تنوری می‌فروشند. فروشندگان آن را با سبزی‌خوردن لای نان تافتون می‌پیچند و مناسب گردشگرانی است که اهل ماجراجویی و چشیدن طعم واقعی شهرها هستند.
صنایع دستی
قالی‌های دست‌باف بیجار، بوکان، سنندج و افشار از مهم‌ترین صنایع دستی استان کردستان به حساب می‌آیند. گلیم سنه، نازک‌کاری روی چوب، کلاش (گیوه‌‌)، ساخت ابزار و آلات موسیقی از دیگر فعالیت‌های صنایع دستی استان است.​

 

[مهربانوی ایرانی]

سوغات
نان شیرمال بیجار، کماج و حلوا سوهانی بیجار، انواع تخمه بوداده‌ی سقز، شیرینی‌های سنتی مانند بادام سوخته، شیرینی کنجدی گزانگبین و شکری، برساق، سقز، عسل و روغن طبیعی، نان برنجی، کاک، باسلوق، انواع خشکبار و مویز در کنار سوغات صنایع‌دستی از جمله مواردی هستند که می‌توان از شهرها و مکان‌های مختلف کردستان تهیه کرد.
آداب و رسوم
رقـ*ـص کردی اولین ویژگی‌ای است که این استان را با آن به خاطر می‌آوریم و بیشتر مراسم کردستان با این رقـ*ـص همراه است.
مراسم زیادی از گذشته در کردستان اجرا می‌شده است. میرنوروزی، مراسم کوسه‌گردی، میرمیرین یا امیربهادری از سنت‌هایی هستند که امروزه کمابیش فراموش شده است.
مراسم سمنوپزان هنوز هم در برخی روستاها صورت می‌گیرد.
مراسم پیر شالیار که قدمتی هزارساله دارد، هر سال پیش از چله‌کوچک انجام می‌شود. در آخرین چهارشنبه‌ی پیش از ۱۵ بهمن در اورامان‌تخت جشن سالگرد عروسی پیر شالیار برگزار می‌شود. در این مراسم گاو و گوسفند قربانی می‌کنند، دف می‌زنند و غذای نذری پخش می‌کنند. آرامگاه پیر شالیار در این منطقه قرار دارد و نقل می‌کنند که او دارای کرامت بوده و توانسته است دختر پادشاه بخارا را که کر و لال بوده به لطف خدا شفا دهد و در نهایت با وی ازدواج کند.​

 

[مهربانوی ایرانی]

استان کردستان با مساحتی حدود ۲۸ هزار و ۲۳۵ کیلومتر مربع در غرب ایران، قرار دارد. این استان از شمال با استان‌های آذربایجان غربی و زنجان، از شرق با استان های همدان و زنجان، از جنوب با استان کرمانشاه و از غرب با کشور عراق همسایه است. مرکز استان کردستان، شهر سنندج است و از شهرهای مهم آن می توان به شهرهای بانه، بیجار، دیواندره، سقز، قروه، کامیاران، مریوان اشاره کرد.

موقعیت جغرافیایی

استان کردستان از لحاظ اقلیمی و طبیعی، یکی از مناطق کوهستانی کشور با دشت های مرتفع و دره های وسیع در سراسر منطقه است. این استان از مریوان شروع شده و تا دره قزل اوزن و کوه های زنجان جنوبی در شرق ادامه می یابد. رشته كوههای غرب كشور به صورت رشته هایی موازی، تمامی پهنه استان را در بر گرفته و محدوده طبیعی آن را تشكیل می دهند.
ناهمواریهای این استان با عنوان ناحیه کوهستانی کردستان مرکزی شامل دو بخش غربی و شرقی می شود و شکل پستی، بلندی و جنس زمین در این دو بخش با یکدیگر متفاوت است. بخش کوهستانی غربی از لحاظ یکنواختی و سستی جنس زمین دارای اشکال مشابه با ویژگی کوه های گنبدی شکل، شیب یکنواخت و ملایم همراه با دره های باز است. قسمت وسیعی از سنندج، مریوان، سرزمینهای اطراف آن ها تا جنوب کردستان و ناحیه کوهستانی چهل چشمه در بین مریوان و سقز، جزو این بخش کوهستانی محسوب می شوند. همچنین باید اضافه کرد که دنباله پستی و بلندی های این ناحیه از جنوب و شرق شروع شده و تا دامنه غربی در داخل کشور عراق ادامه دارد.
بخش کوهستانی شرقی که با بخش کوهستانی غربی متفاوت است، از یک حصار کوهستانی سنگ های دگرگونی و رسوبی تشکیل شده است. این بخش از منطقه بیشتر به وسیله دشت های مرتفع هموار و تپه های ماهوری احاطه شده که از مهم ترین این دشت های حاصلخیز می توان از: مریوان، اوباتو، ئیلاق یا دهگلان، قروه و دشت کامیاران نام برد. بخش شرقی که قسمت های شرقی سنندج را دربرمیگیرد، درحد فاصل ناحیه غربی و شرقی، یک رشته از ارتفاعات آتشفشانی شمالی- جنوبی را به وجود می آورد. در این ناحیه به استثنای کوه های بیجار، دشت های وسیعی وجود دارد که مرتفع ترین دشت این ناحیه «هوهتو» خوانده می شود. بلندترین کوه های بخش کوهستانی شرقی، شاه نشین در شمال بیجار، شیدا در مرکز و پنجه علی بین قروه و سقز است. از دیگر کوه های مهم استان می توان به کوچسار، شیخ معروف، کانی چرمه، حلقه مسیر، سنا سره، میانه، مسجد میرزا، ملا کاوو، حسین بک، پیازه، تخت، هو عالی داغ، چهل چشمه، هوار برزه، چرخ لان و کوه سراج الدین اشاره کرد.
در کل؛ مرتفع ترین قسمت استان، کوه شاهو با ارتفاع ۳,۳۰۰ متر و کم ارتفاع ترین منطقه، منطقه آلوت در بانه با ارتفاع ۹۰۰ متر است.
آب و هوای استان کردستان تحت تاثیر توده های هوای گرم و مرطوب مدیترانه ای قرار دارد که این توده هوایی باعث بارندگی ها در به ار و ریزش برف در زمستان می شود. این توده هوا از اقیانوس اطلس و دریای مدیترانه با برخورد به ارتفاعات زاگرس بخش قابل توجهی از رطوبت را به صورت بارش های پراکنده برف و باران در این منطقه نشان می دهند. نفوذ توده‌های مرطوب زمستانی و بهاری در مریوان و دریاچه زریوار تاثیر فراوانی در اعتدال و مرطوب شدن هوای این ناحیه دارد. این استان به طور کلی تحت تاثیر دو جریان آب و هوایی گرم و سرد قرار دارد. در منطقه استان کردستان اقلیم های گوناگونی وجود دارد که انواع آن در نواحی مختلف به این صورت است: زمستان سرد و تابستان معتدل در دره میرآوا یا امیرآباد، زمستان معتدل در دشت اوباتو مسیر سنندج– سقز، زمستان سرد با یخبندان های طولانی و تابستان گرم در طی روز و شب های خنک در مسیر مریوان– دربند دزلی، آب و هوای مرطوب و معتدل در ناحیه اورامانات و در آخر اقلیمی نیمه خشک و نیمه مرطوب در مسیر سنندج – مریوان.
در استان کردستان به علت وجود کوه های متعدد و بارندگی های زیاد رودهای پرآبی جریان دارند که اراضی وسیعی از این منطقه را در بر می گیرند و مهم ترین آن ها عبارتند از: قشلاق، گاو رود، گزان در سنندج، قم چقا، قزل اوزن، کوه زن، اوزن دره، چم، تلوار، شور، طهماسبی، رود سقز، آنیان و سنته در سقز، رنجلان، گاران، نگل، کلاترزان، چاولکان، کوماسی سیروان. که از میان این رودخانه ها شعبه های رود قزل اوزن در نواحی کوهستانی غربی و رود سیروان در شرق و شمال شرقی، از مهم ترین رودهای جاری استان به شمار می آیند.

منبع:ایران نما