کهگیلویه و بویراحمد معرفی استان کهگیلویه و بویر احمد و مناطق دیدنی آن

[مهربانوی ایرانی]

استان کهگیلویه و بویراحمد

کشور
ایران
جمعیت
713052
موقعیت زمانی
IRDT
استان کهگیلویه و بویراحمد

کهگیلویه و بویراحمد یکی از استان‌های جنوب غربی ایران است که به داشتن جاذبه‌های طبیعی بکر و خیره‌کننده، رودهای پرآب و مردمان مهمان‌نواز شهرت دارد.​

تاریخچه

سرزمینی که کهگیلویه و بویراحمد کنونی در آن واقع شده است، پیشینه‌ای دیرین دارد اما شکل‌گیری این استان با تقسیمات کنونی کشوری به کم‌تر از پنجاه سال پیش بازمی‌گردد.
ایل بویراحمد که از ساکنان اصلی این استان هستند، در دوره قاجاریه قدرت فراوانی به دست آوردند و تا مدت‌ها با جنگ‌های داخلی و قومی به تحکیم قدرت پرداختند. در زمان پهلوی اول و دوم بخش‌هایی از این استان به استان فارس و بخش‌هایی به استان خوزستان تعلق داشت تا این‌که از سال۱۳۴۲خورشیدی به بعد این منطقه به فرمانداری کل ارتقا و نام کهگیلویه‌ و بویراحمد به ان اختصاص یافت و سر انجام در خرداد ماه ۱۳۵۵به یک استان مستقل تبدیل شد.
نام این استان را برگرفته از نام یکی از مظاهر طبیعی آن؛ یعنی کوه جیلو یا گیلو و نام یکی از اقوام ساکن در این ناحیه یعنی ایل بویراحمد می‌دانند.​

جغرافیا

استان کهگیلویه و بویراحمد از شمال با استان چهار محال و بختیاری، از جنوب با استان‌های فارس و بوشهر، از شرق با استان‌های اصفهان و فارس و از غرب با استان خوزستان همسایه است.
این استان اقلیمی کوهستانی و مرتفع دارد که کوه‌های زاگرس با رشته‌های موازی، ‌سراسر شمال و شرق و کوه‌های خائیز، نیل، سیاه و سفید جنوب شرقی آن را در بر گرفته‌اند. دنا که از بلندترین قله‌های زاگرس جنوبی به شمار می‌رود در این استان قرار گرفته است. رودخانه‌های مارون، بِشار، زُهره، خِرسان و نازمکان از این استان عبور می‌کنند.​

آب‌وهوا

وضعیت خاص بارندگی و پراکندگی ارتفاعات، این استان را به دو منظقه‌ی سردسیر و گرمسیر با آب‌وهوایی متفاوت تقسیم کرده است.
ناحیه گرمسیری که در جنوب و غرب استان و در همسایگی خوزستان قرار گرفته است، آب و هوایی گرم و نیمه خشک دارد. بارندگی در این بخش نسبتاً کم است و سرما و یخبندان در آن به ندرت اتفاق می‌افتد. این قسمت از استان کهگیلویه و بویراحمد پوشیده از درختان پسته کوهی یا به قول بومی‌ها «بنه» است.
ناحیه سردسیری‌ در شمال و شرق استان و در مجاورت استان‌های فارس، اصفهان و چهارمحال و بختیاری واقع شده است. این قسمت از استان که در واقع جنوبی‌ترین بخش زاگرس مرطوب است با جنگل‌های وسیع و زیبای بلوط و پسته کوهی پوشیده شده و سرچشمه‌ی رودهای بزرگ و پرآبی مانند کارون و مارون است. فصل یخبندان منطقه در بعضی نقاط از شهریور آغاز می‌شود و تا اواخر اسفند ادامه می‌یابد.
کهگیلویه وبویراحمد با وجود وسعت نه چندان پهناور، تنوع آب‌وهوایی زیادی دارد؛ یعنی در حالی که در فصل سرد زمستان بخش سردسیری پوشیده از برف است، در بخش‌های گرمسیری انواع میوه‌ها و سبزیجات تابستانی کشت می‌شود.​

شهرهای استان کهگیلویه و بویراحمد

تا سال ۱۳۷۵ این استان تنها شامل۳ شهرستان به نام‌های بویراحمد، کهگیلویه و گچساران بود. اما در تقسیمات جدید کشوری این استان به هفت شهرستان و ۱۶ بخش تقسیم شده که شامل ۱۶ شهر و بیش از ۱۷۰۰ روستاست.​

بویراحمد با بخش مرکزی یاسوج

یاسوج که در بخش سردسیری استان قرار گرفته است، مرکز استان کهگیلویه و بویراحمد است و ساکنان آن را لرهای ایل بویراحمد تشکیل می‌دهند. طبیعت زیبا و وحشی و آثار تاریخی فراوان از دیدنی‌های این شهر است. ارتفاعات برف‌گیر این شهرستان در زمستان‌ها مقصد گردشگران و دوست‌داران ورزش‌های زمستانی‌ و آبشارها و رودهای خروشان آن مهم‌ترین جاذبه برای گردشگران در فصل تابستان است.
دشت‌های پوشیده از لاله‌های واژگون خودرو هم از جاذبه‌هایی است که در پایان بهار گردشگران را به این منطقه می‌کشاند.
آبشارهای تنگ تامرادی، یاسوج و مارگون و پیست اسکی کاکان در این شهرستان قرار گرفته است.
پارک ساحلی رود بِشار، تنگه مِهریان، پارک کوهستان یاسوج، دریاچه کوه گل و دره المون از دیگر دیدنی‌های طبیعی یاسوج و اطراف آن است. موزه‌ی باستان‌شناسی این شهر که آثار بازیافته از کاوش‌های باستان‌شناسی منطقه را در خود جای داده، پر است از اشیاء باستانی که از پیشینه‌ی دیرین این منطقه حکایت می‌کنند.​

کهگیلویه با بخش مرکزی دهدشت

دهدشت شهری با جاذبه‌های طبیعی و تاریخی بسیار است و در بخش گرمسیری استان قرار دارد. بافت تاریخی دهدشت، به‌جا مانده از دوره‌ی صفویه، در سال ۱۳۶۴ به عنوان یک اثر ملی ثبت شده است.​

گچساران با بخش مرکزی دوگنبدان

دوگنبدان در جنوب‌غربی استان و در منطقه گرمسیری آن واقع شده است. بیشتر مردم این شهر به زبان‌های لری و ترکی قشقایی صحبت می‌کنند و پیش از سال ۱۳۵۵ جزئی از استان خوزستان بوده است. دومین میدان نفتی کشور، منابع گازی متعدد و منابع آبی واقع در این شهر، آن را به «شهر آب و آتش» مشهور کرده است.
قلعه دژسلیمان، پل‌های باستانی خیرآباد، پل ِپریم یا پِرین، روستای تاریخی خیرآباد که شامل آب انبار، آتشکده، قلعه و چهار طاقی خیرآباد است، بقایای آتشکده دوگور دوپا، تپه تل دهو با نزدیک به ۵ هزار سال قدمت، گنبد لیشتَر و قلعه شامبراکان از جمله اماکن تاریخی دوگنبدان است.​

دنا با بخش مرکزی سی‌سخت

دنا در بخش سردسیری استان و در مجاورت استان‌های اصفهان و چهارمحال و بختیاری قرار گرفته است. قله‌ی مرتفع دنا و آبشار زیبای سی‌سخت از جاذبه‌هاییست که هر سال تعداد بی‌شماری از دوست‌داران طبیعت و ورزش‌های کوهستانی را به این منطقه می‌کشاند.​

بَهمَئی با بخش مرکزی لیکَک

بیشتر مردم این شهرستان در روستاها سکونت دارند و تنها بخش شهری آن همان لیکَک است. بَهمَئی مرکز جنگل‌های بلوط استان است و مناطق دیدنی بسیاری همچون تنگ سولَک، تنگ ماغر، دریاچه بَرم اَلوان، رودخانه تلخ و دریاچه سد مارون را در خود جای داده است که دیدن آنها هر گردشگر خوش‌ذوقی را به وجد می‌آورد.​

چُرام

شهر چُرام مرکز مراتع و چمنزارهای استان و نام چرام نیز برگرفته از همین ویژگی طبیعی منطقه است. چشمه بِلقِیس، قلعه تاریخی چرام، مناطق پوشیده از درختان بادام و پسته‌ی کوهی، کِیکُم و زبان‌گنجشک و دشت‌هایی پوشیده از گیاهان خودرو که اغلب مصارف دارویی و خوراکی دارند، از دیدنی‌هاییست که توجه گردشگران این منطقه را به خود جلب می کند.​

باشت

شلالدون، سرابیز، کلگه امیشخی، رودخانه شاه بهرام، بایه خون، آبدهگاه، پشت کوه و ماهور باشت از مناطق دیدنی شهر باشت و اطراف آن است. همچنین یکی از کهنسال‌ترین موجودات زنده‌ی روی زمین درخت سرو کهنسالیست که در روستای لار از توابع این شهر قرار گرفته است. سن این درخت به بیش از ۲۷۰۰ سال و ارتفاع آن به بیش از ۴۰ متر می‌رسد.​

لَندِه

کوه‌های سفید و سیاه که از ارتفاعات مشهور منطقه‌ و زیستگاه گونه‌های حیات‌وحش هم‌چون خرس قهوه‌ای، پلنگ، گراز، سنجاب ایرانی و کل و بز است، در اطراف این شهر قرار دارند. طبیعت زیبا و بکر «موگرمون»، رودخانه مارون، و صحرای آبلش از دیدنی‌های این شهر است.​

اقامت‌گاه‌ها

هتل‌های ارم، سیمرغ، پاسارگاد، پارسیان آزادی و اقامت‌گاه جهانگردی یاسوج از اقامت‌گاه‌های شناخته شده در این استان هستند.​

غذاهای محلی

یکی از ویژگی‌های غذاهای محلی این استان استفاده از لبنیات و غلات در غذاها و سرشار بودن آنها از طعم‌های دل‌انگیز طبیعی است. شله ماسی، شله شیری (شیربرنج)، شله ماشَکی، شله بادامی، کله‌جوش، آش کارده، پلو محلی با قارچ و لیزک، آب‌گوشت محلی، دمپخت، گوشت قورمه، آش دنگو، نان بلوط و نان برکو از غذاهای محلی استان است.​

رستوران‌ها

رستوران گل، رستوران ونوس، رستوران باجناق‌ها، رستوران شاندیز، رستوران مبین، پیتزاسرای شهر، رستوران ۲۲ بهمن، رستوران شیبانی، رستوران بهار و شاطر عباس از رستوران‌های این استان هستند که بیشتر آنها در شهر یاسوج قرار گرفته‌اند. تعداد رستوران‌های این استان به دلیل بافت روستایی و کوچک بودن شهرها چندان زیاد نیست.​

صنایع دستی

صنایع دستی استان کهگیلویه و بویراحمد نیز متناسب با جغرافیا، بافت جمعیتی، پوشش جانوری و گیاهی آن صنایع دستی ایلیاتی و روستایی است. جاجیم، گلیم گچمه و گلیم مشته، نمد، گیوه بافی، پارچه‌های سوزن‌دوزی شده و چادربافی از صنایع دستی این استان است.​

سوغات

وجود دشت‌های وسیع، کوه‌های مرتفع و تپه‌ماهورها، استان کهگیلویه و بویراحمد را به مجموعه‌ای بی‎‌نظیر از گیاهان معطر خوراکی و دارویی تبدیل کرده است. گردو، عسل، کشمش، کشک، گز عسلوک، انواع آلوچه‌ها و میوه‌های خشک شده، پونه، کنگر و آویشن از مهم‌ترین سوغاتی‌های این استان است.​

آداب و رسوم

اهالی کهگیلویه و بویراحمد مراسم سال نو یا همان نوروز را بسیار مفصل به جا می‌آورند. چند شب مانده به تحویل سال هم در مراسمی با نام خیرات نیمه برات، نوعی حلوا از شیر و برنج و سیاه‌دانه درست و میان همسایگان توزیع می‌کنند.
در کنار آداب و سنن ویژه برای خواستگاری و عروسی، سوگواری‌ها و آیین‌های مذهبی نیز در این استان با آداب خاص برگزار می‌شوند. عروسی‌ها پر است از دستمال‌بازی و ترکه‌بازی که مراسم را به جشنواره‌های رنگ و شادی بدل می‌کنند. همچنین سوگواری‌ها سرشار از شیون و اندوه و آداب نمادینی است که حکایت از سوخته‌دلی صاحبان عزا دارد.
از میان آداب و رسوم متنوعی که در این استان به چشم می‌خورد می‌توان به چاله گرم‌کنون یا تهیه‌ و خوردن خوش‌مزه‌ترین غذای محلی اشاره کرد که یک روز مانده به پایان سال انجام می‌شود و اهالی آن را به نشانه‌ی گرم کردن تنور زندگی و استقبال از خیر و برکت در سال جدید انجام می‌دهند.

منبع:ویزیت ایران​

 

[مهربانوی ایرانی]

استان کهگیلویه و بویر احمد، با مساحتی حدود ۱۶ هزار و ۲۶۴ کیلومتر مربع در جنوب غرب ایران قرار گرفته است. این استان از شمال با استان چهار محال و بختیارى، از جنوب با استان‌هاى فارس و بوشهر، از شرق با استان‌هاى اصفهان و فارس و از غرب با استان خوزستان همسایه است. مرکز استان کهگیلویه و بویراحمد، شهر یاسوج است و شهرهای مهم آن عبارتند از: دنا، بهمئی، کهگیلویه یا دهدشت و گچساران.

موقعیت جغرافیایی

استان کهگیلویه و بویر احمد، سرزمینی ناهموار ، کوهستانی و به نسبت مرتفع است. رشته کوه های زاگرس در این استان به صورت موازی، سراسر شمال، شرق، کوههای سیاه و سفید، خومی خائیز، نیل و جنوب شرقی آن را در برگرفته اند. بلندترین نقطه استان، قله دنا با ارتفاع ۴,۴۰۹ متر و پست ترین ناحیه آن «لیشتر» با ارتفاع ۵۰۰ متر از سطح دریا به شمار می آیند. کوه های استان کهگیلویه و بویر احمد که جزو رشته کوه های زاگرس محسوب می شوند در شمال با داشتن یخچال های طبیعی منبع تامین آب رودهای پرآب منطقه هستند. مهم ترین کوه های این استان عبارتند از: کوه خائیز در جنوب دهدشت، کوه نیل و حجال در شمال شرق یاسوج، کوه خامی در شمال شرق گچساران، کوه نور یا نیر در مرکز استان، کوه های سفید و سیاه در بهمئی و شرق لنده، کوه دل افروز در شمال و کوه ساورز.
کاسته شدن ارتفاع کوه ها و مقدار بارندگی و رطوبت هوا در امتداد رشته‌ كوه‌های‌ اصلی‌ زاگرس‌ از شمال‌ شرقی‌ به‌ جنوب‌ غربی‌ در استان‌ كهگیلویه‌ و بویراحمد، باعث پیدایش اقلیم دوگانه در منطقه می شود و منطقه را به دو ناحیه گرمسیری در جنوب و غرب و ناحیه سردسیری در شمال و شرق تقسیم می کند.
بخش جنوب و غرب استان از جمله مناطق گرمسیری هستند که به علت قرار گرفتن در مسیر بادهای گرم خوزستان؛ دارای تابستان گرم و خشک همراه با بارندگی کم و زمستان های ملایم بهاری هستند. درحالی که قسمت های شمال و شمال شرقی استان منطقه سردسیر بوده و از ویژگی های مهم آن، ریزش برف و باران فراوان به ویژه در نیمه دوم مهرماه تا اواخر اردیبهشت است و رودهای بزرگ و پرآبی چون کارون و مارون از آن سرچشمه می گیرد.
همچنین آب و هوای این استان تحت تاثیر وزش دو نوع باد؛ بادهای فصلی و بادهای محلی است.
- بادهای فصلی خود به دو نوع؛ باد شمال و باد جنوب تقسیم می شود.
باد شمال یا باد باران زا؛ این باد از دریای مدیترانه و گاهی از اقیانوس اطلس به داخل منطقه نفوذ می کند و پس از تاثیر بر قسمت شمال غربی استان، موجب بارندگی در فصل زمستان می شود. همچنین باد جنوب، باد فصلی دیگری است که به «باد چپ» معروف است. این باد، از جنوب وجنوب غربی می وزد و به دلیل گرمی و خشکی بیش از حد، اغلب به مزارع و محصولات آسیب وارد می کند. به هرحال؛ به علت وجود مناطق مرتفع و وزش بادهای مرطوب، هر دو منطقه ی سردسیر و گرمسیر از میزان بارندگی خوبی برخوردارند و این بارندگی ها باعث به وجود آمدن رودهای متعددی در این استان شده اند. رودخانه های: مارون، بشار و کارون از مهمترین رودهای جاری در این منطقه هستند. غیر از رودخانه های روان در استان؛ دریاچه مو زرد زیلایی نیز در شمال غرب یاسوج قرار دارد که اطراف آن را کوه هایی با سنگ آهکی پوشانده است.
- بادهای محلی: بادهای محلی بر خلاف، بادهای موسمی شمال و جنوب که در تمام مناطق می وزند، بیشتر در نواحی مختلف و کم وسعت استان جریان دارند که مهمترین آن ها عبارتند از: باد آشوب، باد زیر روز، باد کوه باد، باد حیران، باد چوغان.

منبع:ایران نما

 

[مهربانوی ایرانی]

پیشینه تاریخی

مطالعات باستان شناسی نشان می دهد؛ قسمت های وسیعی از استان کهگیلویه و بویراحمد محل استقرار بشری در پیش از تاریخ بوده است و سرآغاز دوره تاریخی استان را همزمان با امپراتوری ایلام می دانند. البته آثار به دست آمده از تل خسرو، تل مهره ای، گورستان لما و سایر نقاط این منطقه حاکی از این است که این منطقه قبل از ورود آریایی ها دارای سکنه و تمدن بوده است. بعدها با ورود مهاجمین آریایی با هم در آمیخته و قسمت اعظم خال ایالت مهم را تشکیل داده است. این منطقه در دوره عیلامی از اهمیت زیادی برخوردار بوده و آثار متعددی از این دوره در آن پیدا شده است که مهم ترین آن ها گورستان چال شاهین در روستای لما متعلق به هزاره دوم ق. م، است.
مورخان و محققین حوزه تاریخ بر این باورند؛ ولایت «انشان» یا «انزان»، زادگاه «کورش هخامنشی» که یکی از ولایات عیلامی ها بوده، شامل سرزمین کهگیلویه و ممسنی می شد که خاستگاه هخامنشیان نیز است و به عقیده این پژوهشگران؛ مردمان «انزان» از اقوام پارس بوده و با هخامنشیان هم نژاد بودند.
اردشیر بابکان، موسس سلسه ساسانیان نیز خود را منسوب به طایفه بازرنگ در جنوب یاسوج می دانست. کهگیلویه قبل از دوران اسلامی جزو قلمرو حکومتی پارس ها محسوب می شد که «زمیگان» نامیده می شد. در اواخر سده دوم و آغاز سده سوم هجری و همچنین؛ براساس نوشته استخری در کتاب المسالک و الممالک؛ زمانی که فرمانراوی «زمیگان» یعنی «سلمه» مرد، شخصی به نام «گیلویه مهرگان بن روزبه»، با شکست دادن خاندان «ابودلفیان» توانست این نواحی را تصرف کند و از آن جا که این منطقه کوهستانی بود به «کوه گیلویه» مشهور شد.
در دوره حکومت های صفاریان و آل بویه نواحی کهگیلویه از اهمیت خاصی برخوردار بوده است.
سنقور بن مودود سلغری، پس از استقرار در کهگیلویه، به کمک سپاه کهگیلویه بر علیه ملکشاه سلجوقی قیام کرد و در پی این قیام وی توانست، در سال ۵۴۳ هـ. ق، ملکشاه را شکست دهد و این شکست باعث اقتدار و حاکمیت خاندان سلجوقی به مدت یک قرن بر ایران شد. جغرافیایی کوهستانی منطقه کهگیلویه و بویراحمد و قلعه های دست نیافتنی آن در تداوم مخالفت اسماعیلیان با ترکان سلجوقی نقش موثری داشته است.
در عصر آل مظفر یعنی از سال ۷۱۳ تا ۷۹۵ هـ. ق، کهگیلویه از مناطق مهم آنان محسوب می شد.
پس از حمله تیمور به این سرزمین و پیروزی وی، پسرش، عمر شیخ بهادر به حکومت فارس و کهگیلویه و بویراحمد برگزیده شد. در دوران صفویه، کهگیلویه و بویر احمد یک ایالت بسیار مهم محسوب می شده و بیگلر بیگی آن از اعتبار بالایی نزد شاهان صفوی برخوردار بود و ایالت کهگیلویه به سرزمین های وسیعی از اصفهان تا خلیج فارس اطلاق می شد. از مهم ترین حوادث دوره صفویه می توان به جنگ مردم کهگیلویه و بویراحمد با سپاه محمود افغان اشاره کرد که در این جنگ مردم منطقه توانستند نیمی از لشکر سپاه محمد افغان را از پای درآورده و شکستشان دهند.
در زمان حکومت افشاریه، حاکم کهگیلویه، محمدخان بلوچ، به مخالف با نادر شاه پرداخت که در پی این مخالفت توسط نادرشاه سرکوب شد.
کهگیلویه و بویر احمد در عصر زندیه مورد بی مهری حاکمان این عصر قرار گرفت که این خود باعث شورش هایی از ناحیه مردم این سرزمین علیه فرمانروایان می شد که اوج سرکوب و اعمال خشونت آنان در شورش«لیراوی های» کهگیلویه مشاهده شد.
در زمان حکومت قاجاریه، کهگیلویه و بویراحمد یکی از مناطق سه گانه فارس به حساب می آمد. در این دوره نیز همانند دوره زندیه مورد بی مهری واقع شد به طوری که برای سرکوب شورش مردم این منطقه از عوامل و نیروهای خارجی برای سرکوب کمک گرفته می شد.
در زمان حکومت رضا شاه پهلوی، مردم این استان نقش مهمی در سرکوبی شیخ خزیل، جدایی طلب معروف در خوزستان، ایفا کردند. در پی اجرای اصلاحات سیـاس*ـی، اجتماعی رضاخان، عشایر منطقه دست به شورش زدند که نتیجه آن بروز جنگ های خونین سال ۱۳۰۷ و ۱۳۰۹ هـ. ش، شد که سرانجام مردم بویراحمدی به ویژه در جنگ تنگ تامرادی، و نیز در سال ۱۳۱۶، عشایر بهمئی، سپاه رضاخان را در هم کوبیدند.
در دوره حکومت پهلوی دوم، مردم این منطقه همواره علیه حکومت مرکزی مخالفت می کردند که از جمله می توان؛ شورش عشایر جنوب، که مرکز شروع آن استان کهگیلویه و بویراحمد بود و نیز جنگ معروف گجستان در سال ۱۳۴۷ هـ. ش، را نام برد.
به دنبال شورش ایل بویراحمد و نیز در نتیجه مبارزات و مطالبات تاریخی، در ۲۲ تیر ماه ۱۳۴۲، ‌ منطقه کهگیلویه و بویراحمد طبق تصویب نامه مجلس شوراى ملى وقت، از استان‌‌هاى فارس و خوزستان جدا شد و به یک فرماندارى کل تبدیل شد و یاسوج که تا آن زمان خالى از سکنه بود، ‌ به عنوان مرکز آن تعیین گردید. در اسفندماه ۱۳۵۲ شمسى فرماندارى کل کهگیلویه و بویراحمد به استان تبدیل شد.

دانلود رمان و کتاب های جدید

 

[مهربانوی ایرانی]

اقوام و زبان

به استناد کتاب «ممسنى در گذرگاه تاریخ» مردم لرستان، ‌ کهگیلویه و بویراحمد، ‌ ممسنى و حتى دشستان بوشهر از یک نژاد بوده و با یک زبان صحبت مى‌کنند. اصلی ترین مشخصه هی فرهنگی و اجتماعی منطقه، در گذشته ساختار اجتماعی عشایری بوده است. هرچند امروزه این ساختار دگرگونی زیادی داشته اما هنوز موقعیت اجتماعی و شناسایی افراد حتی در جامعه شهری استان نیز از طریق وابستگی و تعلقات آنها به ساختار ایلی تعیین می گردد. این منطقه در گذشته نه چندان دور، در قلمرو شش ایل بویر احمد، طیبی، بهمئی، دشمن، زیاری، بابویی بوده است. اکثر مردم استان کهگیلویه و بویراحمد، به زبان لری صحبت می کنند. این گویش بازمانده زبان ایرانیان قدیم است که کمتر تحت تاثیر زبان های بیگانه قرار گرفته است و اختلافات ریشه ای با سایر گویش های لری ندارد.
گویش لری مردم این سامان شاخه ای از فهلویات است و قرابت و هم ریشگی با زبان فارسی دری دارد و آکنده از واژه ها و ریشه های افعال پهلوی ساسانی است. در استان سه نوع گونه گویش لری وجود دارد که عبارتند از:
گویش بویراحمدی، گویش چرامی یا بابوئی، گویش طیبی یا بهمئی.
علاوه بر این ها؛ گویش ترکی قشقایی، نیز در شهرستان گچساران و به صرت پراکنده در سایر نقاط استان مورد استفاده قرار می گیرد.

دانلود رمان و کتاب های جدید

 

[مهربانوی ایرانی]

موقعیت اجتماعی و اقتصادی

مهم ترین ركن فعالیت اقتصادی مردم استان کهگیلویه و بویراحمد را دام پروری است. دام پروری دراستان به دو روش متحرک و ساكن انجام می گیرد كه نوع متحرک آن توسط عشایر كوچنده استان و به تبعیت از شرایط آب و هوایی و تغییرات فصلی، برای دسترسی به مراتع و علوفه مورد نیاز، به صورت ییلاق و قشلاق صورت می‎پذیرد. علاوه بر دام پروری سنتی و بومی، درسال‎های اخیر؛ تعدادی دام داری صنعتی، ‌متشكل ازگاوداری و پرواربندی گوسفند نیز به صورت پراكنده در سطح استان رواج یافته است.
همچنین؛ استان كهگیلویه و بویراحمد به سبب طبیعت مساعد، به ویژه تنوع گیاهان جنگلی و وجود آب و هوای مساعد، شرایط مناسبی برای پرورش زنبورعسل به دو روش سنتی و شیوه نوین دارد. غیر از رواج زنبورداری سنتی در مناطق روستایی، گسترش كندوهای زنبورعسل به شیوه نوین درسال‎های اخیر، باعث افزایش درآمد كشاورزان و زنبورداران شده است.
بعد از دام داری، ‌كشاورزی مهم ترین فعالیت اقتصادی ساكنان ‎این استان را تشكیل می‎دهد. وجود زمین های كوهستانی و تپه ماهوری و نیز طبیعت خاص منطقه، كشاورزی بیش تر به صورت کشت دیمی است. علاوه بر كشت گندم و جو كه به صورت دیم و آبی در بیشتر مناطق استان رایج است، كشت برنج نیز درمناطق گرم و معتدل استان كه منابع آب كافی دارند، معمول است. محصولات مهم كشاورزی در ‎این استان؛ غلات، حبوبات، نباتات علوفه‎ای، ذرت و صیفی جات است كه كشت آن‎ها در مناطق مختلف استان رواج دارد.
موقعیت طبیعی مرتفع، به ویژه كمبود زمین‎های مسطح در مناطق خاور و شمال خاوری استان، باعث شده است كه باغ داری در دره‎های كوهستانی و بر روی ارتفاعات ناهموار و پرآب این مناطق رواج یابد. درسایرمناطق مستعد استان نیز پرورش انواع درخت ها ، از جمله سیب، انگور، گردو و مركبات رونق یافته است. در ‎این میان تولید سیب، انار، خرما و انواع مركبات در مناطق كهگیلویه گچساران و چرام اهمیت بیشتری یافته است.
در بخش صنعت، استان کهگیلویه و بویر احمد به دو دسته صنایع دستی و صنایع کارخانه ای تقسیم می شوند. صنایع دستی این استان شامل: فرش بافی سنتی، ‌بافت انواع گلیم، جاجیم، گبه، خورجین، سیاه چادر، نمد و محصولاتی نظایر آن است كه بافت آن‎ها در اغلب خانه‎ها و در بیش تر مناطق روستایی و عشایری رواج دارد.
با وجود ذخایر غنی نفت، گاز و پراكنده گی سایر منابع معدنی دراستان كهگیلویه و بویراحمد، فعالیت‎های صنعتی و معدنی در‎این استان، نسبت به دیگر مناطق كشور، رشد نیافته رونق چندانی ندارد. ولی با این وجود، غیر از صنایع استخراج نفت در گچساران و كارخانه قند یاسوج، بقیه كارگاه‎های صنایع دستی و تولیدی تازه تأسیس شده‎اند و در زمینه‎های صنایع غذایی، فلزی، نساجی و چرم، چوب و سلولزی، شیمیایی و دارویی و صنایع ساختمانی فعالیت می‎كنند. ولی میزان فعالیت‎های صنعتی و معدنی نسبت به فعالیت‎های بخش كشاورزی و خدمات بسیار كم است. از مهم ترین معادن استان كهگیلویه و بویراحمد می توان به: معادن بوكسیت در روستای سرفاریاب دهدشت، معدن مس در روستای خزنگاه بویراحمد، ذخایر فسفات در روستای جان قلی یا تیام در منطقه سرفاریاب، دخایر گوگرد در روستای نزاع علیا گچساران، معادن سنگ‎های ساختمانی در اكثر مناطق استان و معادن گچ در بیش تر مناطق استان اشاره کرد.
علاوه بر معادن بالا، معادن دیگری همچون: شن و ماسه، خاک رس، سنگ آهك و سنگ نما نیز كه به صورت پراکنده در مناطق مختلف استان وجود دارد، را می‎توان نام برد. از ‎این معادن، بیشتر در فعالیت‎های ساختمانی و راه سازی، تولید آجر و موزائیك استفاده می‎شود.

دانلود رمان و کتاب های جدید

 

[مهربانوی ایرانی]

غذاهای محلی
شبه شکنی، دووا، گلوفته، شله شیری، آش کارده، دمپخت، آبگوشت، کلک سوز، تلیت پیاز، آش کارده، شله ماشکی، بیلهر پلوف نان بلوط.
سوغات



بخش کشاورزی و دام پروری : گردو، سیب، انگور، عسل، روغن حیوانی

صنایع دستی : قالی، گبه، گلیم، جاجیم و خورجین



جاذبه های طبیعی – گردشگری




دنا : آبشار بن رود، آبشار بهرام بیگی، آبشار منج، آبشار نول، آبشار تنگ نمک، دامنه کوه گل، دامنه کوه دنا، دریاچه کوه گل، دشتک سی سخت، چشمه میشی، حاشیه رودخانه کریک در روستای کریک، گردنه بیژن، منطقه گردشگری خاریدان سی سخت، منطقه حفاظت شده دنا













بهمئی : تنگ سولک، تنگ ماغر، دریاچه برم الوان، جنگل بلوط بهمئی، چشمه خیار کار، حاشیه رودخانه تلخ، طبیعت منطقه ممبی، دریاچه سد مارون















کهگیلویه یا دهدشت : تالاب برم الوان، تنگ گنجه ای، تنگ تامرادی، دامنه کوه نور، غار گبر، غار آب کناری، غار کبوتر، طبیعت روستای چرام، حاشیه رودخانه اعلا

















گچساران : آبشار کنج بنار، تنگ دیل، دامنه کوه هامی، دشت لیشتر، چشمه آب گرمو، حاشیه رودخانه شیو، حاشیه رودخانه رونه، حاشیه رودخانه زهره، حاشیه رودخانه نازمکان، حاشیه رودخانه خزبل، حاشیه رودخانه خیرآباد، طبیعت روستای مارین، چشمه مارین













یاسوج : آبشار یاسوج، آبشار بهرام بیگی، آبشار خامی باشت، پارک ساحلی رود بشار، تنگ مهریان، تنگ گنجه ای، تنگ تامرادی، تنگه دو آب مهریان، دامنه کوه آب نهر، دامنه کوه بند گرد، حاشیه رودخانه بشار، حاشیه رودخانه مور زرد زیلائی، حاشیه رودخانه مارون، حاشیه رودخانه خرسان، غار نول، غار مس، هفت چشمه دهکده مارگون

دانلود رمان و کتاب های جدید

 

[مهربانوی ایرانی]

جاذبه های تاریخی




دنا : آبراهه گور گنجو، آسیاب خونگاه، آسیاب پیرو، آسیاب کوخدان، امام زاده عسگر، امام زاده اسحاق، امام زاده محمود طیار، پل های تاریخی پا تاوه، روستای تاریخی لما، روستای تاریخی بیاره، روستای تاریخی دنا، حمام قدیمی بیاره، حمام قدیمی سی سخت، شهر توریستی سی سخت، غار تاریخی آباده، غار تاریخی دوفیری، قلعه کک کهزادی، قلعه بادنگان، کوشک کهنه قلعه، قلعه عزیزی، گورستان پراشکفت، گورستان دلی شب لیز، گورستان چال شاهین، گورستان پای چل، گورستان پیشه ور، محوطه تاریخی سرسور، محوطه امام زاده عبداله چیتاب، محوطه کوشک های میمند










بهمئی : آثار تنگ کپ در ممبی، امام زاده سید اسداله و سید ابراهیم، امام زاده بابا احمد، امام زاده غازی محمود، امام زاده بی بی زینب، امام زاده امیرالمومنین، امام زاده سیاه شیر یا سید عبدالصالح، روستای تاریخی کارند، سنگ نوشته های تنگ سروک، قلعه نادر یا الناظر، مقبره بابا پیر، مقبره شاه زیار، مقبره بنه پیر، نقش برجسته ایلیمایی










کهگیلویه یا دهدشت : آتشكده های گل سرخدان، آتشكده خیرآباد، آرامگاه امیرلالپا، آرامگاه شاپور، امام زاده پنجه خل، امام زاده سید محمد، باغ بلقیس چرام، بقعه خضر، بقعه امام زاده چله‌ خان، پل قلعه دختر دهدشت، تل گرد، تل چگاه، تل گبر، روستای تاریخی دهدشت، قلعه چص گچ، قبرشاپور، قلعه دختر، قلعه مانگشت











گچساران : آتشکده دو گوردوپا، آثار تنگ تاریخی سرولک، امام زاده شاهزاده محمد پشه کان، امام زاده سید محمد سرآبیز، امام زاده سید فخرالدین احمد، امام زاده سید شمس الدین، امام زاده سید سراج الدین ضامن، امام زاده شاه زین العابدین یا شاه زینعلی، امام زاده زین الدین علی، بقایای باستانی خیرآباد یا پل سفلی، بقعه سید محمد، بقعه بی بی گل خاتون، بقعه کاکا مبارک، تپه دهوه، دژکل دوغ فروش، دژ سلیمان، روستای تاریخی گناوه، روستای تاریخی شامبرکان یا شامبراکان، غار تاریخی چال امیرخانی، غار تاریخی چال کلات، غار تاریخی شاه بهرام، قلعه مارین، قلعه اسپر، قلعه خنگ بنار








یاسوج : بقعه امام زاده قاسم، بقعه امام زاده حسن، بقعه امام زاده عبداله، تپه دم چنار، تپه ملا کانیه یا کوشک ملا کانیه، تل شهدا، تل مهره ای، تل خسروی، تخت شاه نشین، روستای تاریخی کریک، سد تاریخی شاه قاسم، گورستان پای چل

دانلود رمان و کتاب های جدید