متون ادبی کهن «شاه و درویش»

فاطمه صفارزاده

کاربر نگاه دانلود
کاربر نگاه دانلود
عضویت
2018/02/22
ارسالی ها
9,452
امتیاز واکنش
41,301
امتیاز
901
محل سکونت
Mashhad
بخش ۳۰ - حیله کردن رقیب و خبردار نمودن شاه گدا را

helali.gif

هلالی جغتایی » شاه و درویش

روز دیگر که وقت میدان شد

باز شه را هوای جولان شد

آمد و کرد هم‌عنانی او

شد مشرف به هم‌زبانی او

گفت شاها رسید فصل بهار

معتدل شد برای لیل و نهار

همه روی زمین گلستان شد

موسم باغ و وقت بستان شد

سبزه از برف شد عیان امروز

عالم پیر شد جوان امروز

ابر نیسان به کوهسار آمد

باز آبی به روی کار آمد

هیچ دانی که سیل چون شده است؟

از سر کوه سرنگون شده است

سبزه بر هر طرف فگنده بساط

بر زمین پا نمی‌رسد ز نشاط

از گهرهای شبنم و ژاله

شد مرصع پیالهٔ لاله

ژاله و لاله از سیاهی داغ

آشیان کرده زاغ و بیضهٔ زاغ

آهوی مـسـ*ـت لاله‌ها خورده

همچو مستان پیاله‌ها خورده

وقت آن شد که ما شکار کنیم

عزم صحرا و لاله‌زار کنیم

جام گل رنگ لاله را بینیم

چشم مـسـ*ـت غزاله را بینیم

لاله را ساغر نوشید*نی کنیم

آهوی مـسـ*ـت را کباب کنیم

شد مقرر که چون شود نوروز

شاه فرخ به طالعی فیروز

عزم گلگشت نوبهار کند

گـه خورد باده گـه شکار کند

باز چون شاه عزم میدان کرد

عالمی را هلاک از جولان کرد

مهر چندان که بر سپهر نمود

به هوادار خویش مهر نمود

چون برفت آفتاب عالمگرد

شاه هم میل بازگشتن کرد

گفت با این گدا چه کار کنم؟

که خبردارش از شکار کنم

همرهش هر که بود غافل ساخت

جانب او تگاوری انداخت

چون گدا دید جانب تیرش

گشت آگه ز حسن تدبیرش

گفت دانستم این شکاری کیست

معنی این خدنگ‌کاری چیست

باشد این تیر از برای شکار

باز شد شاه را هوای شکار

سوز عشقی که داشت افزون شد

سر به صحرا نهاد و مجنون شد

از پی آن غزال شیر شکار

رفت و با آهوان گرفت قرار
 
  • پیشنهادات
  • فاطمه صفارزاده

    کاربر نگاه دانلود
    کاربر نگاه دانلود
    عضویت
    2018/02/22
    ارسالی ها
    9,452
    امتیاز واکنش
    41,301
    امتیاز
    901
    محل سکونت
    Mashhad
    بخش ۳۱ - رفتن درویش به صحرا و ساکن شدنش در کوهی و منتظر بودنش به مقدم شاه

    helali.gif

    هلالی جغتایی » شاه و درویش

    بود کوهی و بوالعجب کوهی

    کوه دردی و کان اندوهی

    تیغ بر فرق ماه و مهر زده

    سنگ بر شیشهٔ سپهر زده

    دل سختش به عاشقان در جنگ

    از پی جنگ دامنش پر سنگ

    تیغ او بس که خلق را کشته

    شده از کشته گرد او پشته

    در بهاران که سیل گلگون بود

    سیل او آب چشم پرخون بود

    گشت درویش با غم و اندوه

    به صد اندوه ساکن آن کوه

    هر گـه از هجر یار نالیدی

    کوه از این نالهٔ زار نالیدی

    ناله برخواستی ز هر سنگی

    رفتی آن ناله تا به فرسنگی

    گریه چون کردی از سر اندوه

    دجلهٔ خون روان شدی از کوه

    کله کوه چشمه‌سار شدی

    دامن دشت لاله‌زار شدی

    بس که با آهوان قرار گرفت

    انس با وحش کوهسار گرفت

    آهوان رام او شدند همه

    او شبان گشت و آن گروه رمه
     

    فاطمه صفارزاده

    کاربر نگاه دانلود
    کاربر نگاه دانلود
    عضویت
    2018/02/22
    ارسالی ها
    9,452
    امتیاز واکنش
    41,301
    امتیاز
    901
    محل سکونت
    Mashhad
    بخش ۳۲ - وصف غزال کوهی

    helali.gif

    هلالی جغتایی » شاه و درویش

    در صف آهوان غزالی بود

    کش عجب نازنین جمالی بود

    عالم از بوی نافه‌اش مشکین

    پیش او آهوی ختن مسکین

    شوخ چشمی به غمزه شعبده‌باز

    چشم شوخش تمام عشـ*ـوه و ناز

    گویی آن چشم شوخ در بازی

    شوخ‌چشمی‌ست در نظربازی

    گرچه بودند آهوان خیلی

    بد گدا را به سوی او میلی

    هر دم از مژه جای او می‌رُفت

    هر نفس در هوای او می‌گفت

    چشم او چشم شاه را مانند

    آن بلای سیاه را مانند

    نافه ی او که مشک چین دارد

    بوی آن زلف عنبرین دارد

    نفسش مشک‌بار می‌آید

    زان نفس بوی یار می‌آید

    من سگ آهویی که هر نفسی

    خوش دلم می‌کند به یاد کسی

    چون مرا نیست رنگی از رویش

    لاجرم شادمانم از بویش
     

    فاطمه صفارزاده

    کاربر نگاه دانلود
    کاربر نگاه دانلود
    عضویت
    2018/02/22
    ارسالی ها
    9,452
    امتیاز واکنش
    41,301
    امتیاز
    901
    محل سکونت
    Mashhad
    بخش ۳۳ - بزم‌آرایی لشکر به شکار

    helali.gif

    هلالی جغتایی » شاه و درویش

    چون ز بهر نشاط نوروزی

    شد چمن پر بساط فیروزی

    غنچه و گل به خوشـی‌ کوشیدند

    جامهٔ سرخ و سبز پوشیدند

    دهن تنگ غنچه خندان شد

    ژاله در وی فتاد و دندان شد

    نرگس تر به روی لاله فتاد

    چشم مخمور بر پیاله فتاد

    غنچه از روی گل نقاب انداخت

    بلبلان را در اضطراب انداخت

    لاله از کوه آشکارا شد

    لعل از سنگ خاره پیدا شد

    برگ سوسن که سبز رنگ نمود

    خنجری در میان زنگ نمود

    لالهٔ آتش چو در تنور افروخت

    قرص‌ها در ته تنور بسوخت

    فاخته بال و پر ز هم بگشاد

    شانه شد بهر طرهٔ شمشاد

    از می شوق مـسـ*ـت شد بلبل

    چشم خود سرخ کرد بر رخ گل

    سبزه از بس که رشته با هم بافت

    چون سطرلاب سبز بر هم تافت

    در چنین وقت و ساعتی فرخ

    آن سهی سرو قامت گل‌ رخ

    چون به عزم شکار بیرون رفت

    لشکر بی‌شمار بیرون رفت

    بود نزدیک شهر صحرایی

    دور دوری، گشاده پهنایی

    خاک او سر به سر عبیرآمیز

    باد او دم به دم نشاط‌انگیز

    سنبل و سوسنش هم خوش‌رنگ

    لاله‌اش آب‌دار و آتش رنگ

    صورت وحش و طیر او زیبا

    همه دلکش چو نقش بر دیبا

    سبز مرغان او ز سبزی پَر

    مرغ‌زاری تمام سبزهٔ تر

    سبزه‌اش خط عنبرین مویان

    لاله‌اش عارض نکورویان

    شاه چون خیمه زد در آن صحرا

    گفت کز هر طرف کنند ندا

    وحشیان را تمام گرد کنند

    کار اهل شکار ورد کنند

    خلق بر گرد صید صف بستند

    رخنه‌ها را ز هر طرف بستند

    چابکان تیغ را علم کردند

    صید را دست و پا قلم کردند

    سر و شاخ گوزن بشکستند

    گردن کرگدن فرو بستند

    شد نشان خدنگ داغ پلنگ

    داغ‌ها را فتیله گشت خدنگ

    از برای گریختن نخجیر

    پر برآورد، لیک از پر تیر

    شیر هر دم ز خشم و کینهٔ خویش

    پنجه می‌زد ولی به سـ*ـینهٔ ریش

    گور از بس که دید فتنه و شور

    دهنش باز ماند چون لب گور

    آهو از گریه چشم پر نم داشت

    بر سر گور مرده ماتم داشت

    خواب خرگوش از سر او جست

    چشم خود را دیگر به خواب نبست

    روبه از هول جان در آن آشوب

    ساخت دم در ره سگان جاروب

    در هوای هر پرنده‌ای که پرید

    ترکی از ناوکش به سیخ کشید

    هر غزالی که از زمین برجست

    چابکی در کمند پایش بست
     

    فاطمه صفارزاده

    کاربر نگاه دانلود
    کاربر نگاه دانلود
    عضویت
    2018/02/22
    ارسالی ها
    9,452
    امتیاز واکنش
    41,301
    امتیاز
    901
    محل سکونت
    Mashhad
    بخش ۳۴ - تعاقب شاهزاده غزال را و رسیدن هر دو پیش گدا

    helali.gif

    هلالی جغتایی » شاه و درویش

    آن غزالی که گفته شد زین پیش

    که با او انس داشت درویش

    در همان صیدگاه حاضر بود

    سوی او چشم شاه ناظر بود

    آرزو کرد تا به بند افتد

    بی مددگار در کمند افتد

    در شکارش کسی مدد نکند

    صید او را به نام خود نکند

    چون پی آن غزال مرکب تاخت

    خویشتن را ز صف برون انداخت

    شه به دنبال و آن غزال از پیش

    هر دو رفتند تا بر درویش

    صید پیشش نهاد روی نیاز

    یعنی از چنگ او خلاصم ساز

    شاه آن حال را تماشا کرد

    اعتقاد عظیم پیدا کرد

    رفت نزدیک او ز پا نشست

    شاه در خدمت گدا بنشست

    بس که شه چهره برفروخته بود

    آن گدا ز آفتاب سوخته بود

    شاه ازو، او ز شاه غافل بود

    پرده‌ای در میانه حایل بود

    هر یکی تیز دید با دگری

    در تفکر که اوست یا دگری؟

    شه بدو گفت این صفت که توراست

    این چنین نور معرفت که توراست

    هر چه گویی صواب خواهد بود

    دعوتت مستجاب خواهد بود

    گر به همت دعا کنی چه شود؟

    حاجتم را روا کنی چه شود؟

    طبع درویش ازین سخن آشفت

    آه سردی کشید و به اوی گفت

    گر دعا مستجاب داشتمی

    کی غم بی‌حساب داشتمی

    شاه را سوی من گذر بودی

    با من آن ماه را نظر بودی

    شاه ازو چو شنید این سخنان

    جَست از جای خویش ذوق‌کنان

    گفتش ای بی‌خبر، چه می‌گویی؟

    اینک آن شه منم که می‌جویی

    بر سریری و شاه می‌طلبی؟

    بر سپهری و ماه می‌طلبی؟

    جان درویش در خروش آمد

    رفت از هوش و چون به هوش آمد

    گفت هرگز نمی‌کنم باور

    که شود به ختم این‌چنین یاور

    لوحش‌الله! ازین وفاداری

    این به خواب‌ست یا به بیداری؟

    گر به بیداری آمدی به نظر

    خواب بر من حرام باد دگر

    ور به خوابم نموده‌ای دیدار

    نشوم کاش! تا ابد بیدار

    گر به روزست این چه خوش روزی‌ست!

    ور شب‌ست این، شب دل‌افروزی‌ست!

    بلکه اندیشه و خیال‌ست این

    تو کجا؟ من کجا؟ محال‌ست این

    گرچه می‌خواست شاه بنده‌نواز

    که کشد مدت وصال دراز

    لیک از بیم آن که خیل و سپاه

    ناگه آن‌جا رسند در پی شاه

    واقف از حال آن دو یار شوند

    فتنهٔ روز و روزگار شوند

    زور برجست و رو به منزل کرد

    چشم درویش خاک ره گل کرد

    ماند مسکین به دیدهٔ نم‌ناک

    با دل ریش و سـ*ـینهٔ غم‌ناک

    شاد گشتی که دست داد وصال

    باز غمگین شدی که یافت زوال

    بخت بد بین که عاشق درویش

    بعد یک نوش می‌خورد صد نیش

    بر دلش هیچ راحتی نرسد

    کز پی آن جراحتی نرسد
     

    فاطمه صفارزاده

    کاربر نگاه دانلود
    کاربر نگاه دانلود
    عضویت
    2018/02/22
    ارسالی ها
    9,452
    امتیاز واکنش
    41,301
    امتیاز
    901
    محل سکونت
    Mashhad
    بخش ۳۵ - بزم‌آرایی شاه و نظر کردن گدا

    helali.gif

    هلالی جغتایی » شاه و درویش

    شب که در بزم‌گاه مینا رنگ

    زهره با چنگ راست کرد آهنگ

    باده از سرخی شفق کردند

    اختران لعل در طبق کردند

    شاه را دل به سوی باده کشید

    باده با مهوشان ساده کشید

    بهر عشرت نشست در جایی

    کان گدا را بود تماشایی

    شاه در بزم با هزار شکوه

    آن گدا در نظاره از سر کوه

    مجلس آراستند و می خوردند

    می به آواز چنگ و نی خوردند

    روی ساقی ز باده گل گل شد

    غلغل شیشه صوت بلبل شد

    شد لب گل‌رخان نوشید*نی‌آلود

    همچو برگ گل گلاب‌آلود

    عکس رخ بر نوشید*نی افگندند

    بر شفق آفتاب افگندند

    لب شیرین به بادهٔ زرین

    چو رساندند گشت لب شیرین

    خندهٔ شاهدان شورانگیز

    گشت در جام باده شکرریز

    چشم ساقی ز باده مـسـ*ـت شده

    ترک مخمور می‌پرست شده

    اهل مجلس شکفته و خرم

    فارغ از هرچه هست در عالم

    شیشهٔ زهد را زدند به سنگ

    تار تسبیح شد بریشم چنگ

    پر می لعل شد پیالهٔ زر

    گل رعنا نمود پیش نظر

    شیشهٔ صاف و آن می دلکش

    چون دل صاف عاشقان بی غش

    دختر رز به شیشه منزل کرد

    گرم خون بود جای در دل کرد

    شیشهٔ می که پر ز خون افتاد

    در درون هر چه داشت بیرون داد

    مطرب صاف عندلیب آهنگ

    ساخت آهنگ و چنگ زد در چنگ

    دیگری دف گرفت بیخود و مـسـ*ـت

    همچو طفلان نواخت بر سر دست

    نی تهی ماند از هوی و هـ*ـوس

    زان کمر بست در قبول نفس

    هر ندا کز صدای عود آمد

    چنگ بشنید و در سجود آمد

    ناله آمد رباب را بم و زیر

    زان که بر وی کمانچه می‌زد تیر

    شکل قانون چو مضطر آمد راست

    صفحهٔ سـ*ـینه‌اش به نقش آراست

    از برای فروغ مجلس شاه

    شمع و مشعل شدند زهره و ماه

    بزم شه را چو شمع گلشن کرد

    دید درویش و دیده روشن کرد

    شاه در بزم با هزار شکوه

    و آن گدا را نظاره از سر کوه

    تا به نزدیک بزم‌گاه آمد

    بهر نظاره سوی شاه آمد

    گفت شاید که در فروغ چراغ

    بینم آن شمع بزم را به فراغ

    چون میسر نبود بزم حضور

    شاد بود از نگاه دورادور

    گر کسی جام عشرتی می‌خورد

    او به صد رشک حسرتی می‌خورد

    می‌کشیدند می به نغمهٔ نی

    آن گدا آه می‌کشید از پی

    شاه بر لب نهاد جام نوشید*نی

    آن گدا بی نوشید*نی مـسـ*ـت و خراب

    شه ز دست حریف می می‌خورد

    آن گدا خون ز دست وی می‌خورد

    شاه در لاله‌زار خرم و خوش

    و آن گدا در میانهٔ آتش

    شاه ساغر گرفته از سر خوشـی‌

    و آن گدا را شکسته ساغر خوشـی‌

    شاه می‌کرد نوش باده به کام

    آن گدا تلخ‌کام و زهرآشام

    شاه چون رخ ز باده می‌افروخت

    آن گدا ز آتش رخش می‌سوخت

    شاه را ذوق و حالتی که مپرس

    آن گدا را ملامتی که مپرس

    آن شب القصه تا به آخر شب

    مجلس خوشـی‌ بود و بزم و طرب

    عاقبت، کار خویش کرد نوشید*نی

    اهل مجلس شدند مـسـ*ـت و خراب

    باده نوشان ز باده مـسـ*ـت شدند

    سر به پای قدخ ز دست شدند

    خواب چون رو به آن گروه نهاد

    باز درویش سر به کوه نهاد

    کوه با عاشقان هم‌آوازست

    پایدارست زان سرافرازست

    همچو نازک‌دلان ز جا نرود

    متصل با تو گوید و شنود
     

    فاطمه صفارزاده

    کاربر نگاه دانلود
    کاربر نگاه دانلود
    عضویت
    2018/02/22
    ارسالی ها
    9,452
    امتیاز واکنش
    41,301
    امتیاز
    901
    محل سکونت
    Mashhad
    بخش ۳۶ - رفتن شاه‌زاده به دیدن درویش

    helali.gif

    هلالی جغتایی » شاه و درویش

    روز دیگر که با هزار شکوه

    رخ نمود آفتاب از سر کوه

    سر زد از جیب کوه چشمهٔ نور

    شد عیان معنی تجلی طور

    شاه از خواب صبح‌دم برخاست

    رخ چو خورشید چاشت‌گـه آراست

    به هوای خرام و جلوه‌گری

    جانب کوه شد چو کبک دری

    با حریفان دوش کردی خطاب

    گفت بی‌تابم از خمـار نوشید*نی

    هیچ کس هم‌عنان من نشود

    در سخن هم‌زبان من نشود

    شاه چو این بهانه پیش آورد

    رو به سوی گدای خویش آورد

    مرکب ناز تاخت بر سر او

    همچو جان جا گرفت در بر او

    نظر لطف سوی او بگشاد

    لب شیرین به گفتگوی او بگشاد

    گفتش ای از می وفا سرمست

    روز و شب هیچ خورد و خوابت هست؟

    گفت سیر آمدم ز غم خوردن

    خواب بر من حرام جز مردن

    باز گفتش که روز حال تو چیست؟

    در چه فکری شب و خیال تو چیست؟

    گفت روزم دو دیده پرخون‌ست

    حال شب را چه گویمت که چون‌ست؟

    باز گفتش که چون شبت سیه‌ست

    در شب تیره مشعل تو مه‌ست

    گفت شب تا سحر ز شعلهٔ آه

    هر دم آتش زنم به مشعل ماه

    باز گفتش که کیست محرم تو؟

    تا شود گاه کاه همدم تو؟

    گفت جز آه سرد نیست کسی

    تا به او هم‌نفس شوم نفسی

    باز گفتش که در ضمیر تو چیست؟

    حاصل عمر دل‌پذیر تو چیست؟

    گفت غیر از تو نیست در دل من

    غیر ازین خود مباد حاصل من

    همچنین حسب حال می‌گفتند

    در جواب و سوال می‌گفتند

    چون به هم شرح راز خود کردند

    عرض راز و نیاز خود کردند

    شاه را شد هوای منزل خویش

    ماند درویش خسته با دل ریش

    باز فردا شه سعادتمند

    سایهٔ لطف بر گدا افکند

    همچنین چند روز پی در پی

    گذر افتاد شاه را بر وی

    شاه چون سوی او گذشت بسی

    گفت این قصه با رقیب کسی

    مدعی باز حیله‌ای انگیخت

    که ز هم رشتهٔ وصال گسیخت

    روز دیگر رقیب دشمن‌روی

    روی با شاه کرد آن بدخوی

    گفت شاها دگر بهار گذشت

    وقت صحرا و لاله‌زار گذشت

    چند بینیم وحش صحرا را

    نیست الفت به وحشیان ما را

    جای در شهر کن که آن‌جا به

    سگ شهر از غزال صحرا به

    شه باشد نکوترین جهان

    شهر باشد مقام پادشاهان

    جاه یوسف ز مصر حاصل شد

    مصطفی را مدینه منزل شد

    در و دیوار و کوی شهر مدام

    سایه افگنده بر خواص و عوام

    خانه‌ها همچو خانهٔ دیده

    منزل مردم پسندیده

    بس که افسانه و فسون پرداخت

    شاه را سوی شهر مایل ساخت

    باز درویش در فراق بماند

    دل پر از درد اشتیاق بماند

    روی در حالتی غریب آورد

    این بلا بر سرش رقیب آورد

    هیچ کس را غم رقیب مباد

    دوری از صحبت حبیب مباد

    نیست مقصود بی‌کسان غریب

    غیر وصل حبیب و مرگ رقیب

    وصل جانان بود ز جان خوش‌تر

    لیک مرگ رقیب از آن خوش‌تر
     

    فاطمه صفارزاده

    کاربر نگاه دانلود
    کاربر نگاه دانلود
    عضویت
    2018/02/22
    ارسالی ها
    9,452
    امتیاز واکنش
    41,301
    امتیاز
    901
    محل سکونت
    Mashhad
    بخش ۳۷ - به شهر آمدن شه‌زاده

    helali.gif

    هلالی جغتایی » شاه و درویش

    بار دیگر که خسرو انجم

    سرطان را گرفت در قلزم

    بس هوای تموز گرمی کرد

    آهن و سنگ رو به نرمی کرد

    رگ و پی از تف سموم گداخت

    مغز در استخوان چو موم گداخت

    آب دریا فتاد از کم و کاست

    تا به حدی که گرد ازو برخاست

    آب گردید آهن از گرمی

    سنگ شد همچو موم از نرمی

    بط که در آب داشت مسکن خویش

    بود بریان میان روغن خویش

    هر که می‌راند توسن سرکش

    توسنش نعل داشت در آتش

    قیمت یخ چو نقره گشت گران

    قحط شد همچو وصل سیم‌بران

    شب ز گرمی مه جهان‌افروز

    گشت آفتاب عالم‌سوز

    آن کواکب نبود شب به فلک

    که عرق ریختند خیل ملک

    شد عرق‌ریز روی ماه‌وشان

    قرص خورشید شد ستاره‌فشان

    در چنین روزها مگر یک روز

    از تف آفتاب عالم‌سوز

    چهرهٔ آتشین چو شاه افروخت

    آتشی گشت و عالمی را سوخت

    شمع رخساره را چو روشن ساخت

    دیگران سوختند و او بگداخت

    زرد شد آفتاب طلعت شاه

    رنگ شمعی گرفت مشعل ماه

    پدر همچو بد آن مه نو

    خسرویی بود نام او خسرو

    بُد فلک حشمت و ستاره حشم

    آسمان چتر و آفتاب علم

    لشکرش را شماره پیدا نه

    کشورش را کناره پیدا نه

    عالم از کوس او پرآوازه

    صیت عدلش برون ز اندازه

    چون پدر دید ضعف حال پسر

    از دلش بر دوید دود به سر

    هر غباری که بر دل پسرست

    کوه اندوه بر دل پدرست

    پدران را پسر بود محبوب

    همچو یوسف به دیدهٔ یعقوب

    دل‌فریب‌ست عارض پسران

    خاصه در پیش دیدهٔ پدران

    خسرو از بهر چاره‌کارش

    ناتوان شد چو چشم بیمارش

    هر حکیمی که در دیارش بود

    همه را خواند و کرد گفت و شنود

    کین جگرگوشهٔ به جان پیوند

    به علاج شماست حاجت‌مند

    حکما گوهر بیان سفتند

    پیش خسرو به صد زبان گفتند

    کین سخن قول هوشمندان‌ست

    که درین فصل شهر زندان‌ست

    در چنین وقت بهترین جایی

    نیست جز در کنار دریایی

    لب دریاست چون لب دلبر

    از برون سبزه وز درون گوهر

    دایم آنجا هوای معتدل‌ست

    آن هوا فیض‌بخش جان و دل‌ست

    خشکی این هوا ضرر دارد

    لب دریا هوای تر دارد

    خسرو اسباب ره مهیا کرد

    شاه از آن‌جا هوای دریا کرد

    آن نه دریا که بود صد قلزم

    صد چو طوفان نوح در وی گم

    چرخ گویی در اضطراب شده

    در زمین است و آب شده

    موج او سر بر آسمان می‌سود

    یعنی از ماه تا به ماهی بود

    عالمی را به آب کرده خراب

    آری این‌ست کار عالم آب

    گوهرش از حساب افزون بود

    همچو ریگ از شمار بیرون بود

    گرچه غواص پا ز سر کردی

    هیچ زو سر برون نیاوردی

    از خوشی کف‌زنان که دارد دُر

    کف او خالی و کنارش پر

    شاه با آن رخ جهان‌آرا

    کرد منزل کنارهٔ دریا

    آن هوا برد ضعف حالش را

    داد زیب دیگر جمالش را

    گل رویش نمود زیبایی

    سرو قدش فزود رعنایی

    بوالعجب قد و قامتی برخاست

    وه! چه گفتم؟ قیامتی برخاست

    کمر از روی چابکی بر بست

    سرو قدش به چابکی بر جست

    سستی او بدل به چستی شد

    همه اسباب تن درستی شد

    هیچ دولت چو تن‌درستی نیست

    هیچ محنت چو ضعف و سستی نیست

    مبتلای مرض مباد کسی

    خاصه خوبان، که ناز کند بسی

    هر کسی عمر خواهد و بیمار

    هر دم از عمر خود شود بی‌زار

    غم به خوبان سروقد مرساد

    قوم نیک‌اند، چشم بد مرساد

    ناز این قوم نازنین باشد

    غایت نازکی همین باشد

    دل پریشان جمع ایشان باد

    ورنه، یک بارگی پریشان باد
     

    فاطمه صفارزاده

    کاربر نگاه دانلود
    کاربر نگاه دانلود
    عضویت
    2018/02/22
    ارسالی ها
    9,452
    امتیاز واکنش
    41,301
    امتیاز
    901
    محل سکونت
    Mashhad
    بخش ۳۸ - اقامت شاه‌زاده بر لب دریا و کدا بر کوه

    helali.gif

    هلالی جغتایی » شاه و درویش

    بود چون بحر و کان ز معنی پر

    این یکی لعل دارد و آن یکی در

    هر دو را خاتم و نگین کردند

    نقش آن خاتم این‌چنین کردند

    که چو آن شاخ مسند تمکین

    نقش صحت گرفت زیر نگین

    همچو در یگانه یکتا شد

    جلوه‌گاهش کنار دریا شد

    بس که طبعش به صید شد مایل

    روز و شب جا گرفت بر ساحل

    تا در آن صید که مقامش بود

    مرغ و ماهی اسیر دامش بود

    بر لب آن محسط شورانگیز

    لجهٔ موج‌خیز گوهرریز

    بود کوهی که گفته شد زین پیش

    که بدان انس داشت آن درویش

    بس که کاهیده بود از اندوه

    بود مانند کاه در پس کوه

    کوه درویش را وطن شده بود

    بیستون جای کوهکن شده بود

    هرگه از شوق بی‌قرار شدی

    بر بلندی کوهسار شدی

    بهر شاه از مژه گهر سفتی

    قصرش از دور دیدی و گفتی

    چون ندارم به کوی او گذری

    دارم از دور سوی او نظری

    گر رسیدن به کعبه نتوانم

    باری، از قبله رو نگردانم

    با صبا هم‌نفس شدی به هـ*ـوس

    گفتی ای هم‌دم خجسته نفس

    چون دهی جلوه سرو ناز مرا

    عرض ده پیش او نیاز مرا

    سجده کن خاک آستانش را

    بـ..وسـ..ـه زن پاس پاسبانش را

    سگ او را سلام من برسان

    پیک او را پیام من برسان

    طواف کن گرد آن دربار، بیا

    گردی از کوی او بیار، بیا

    تا من از آب دیده گل سازم

    مرهم زخم‌های دل سازم

    چون رسیدی از آن طرف بادی

    کردی از روی شوق فریادی

    که تو امروز بوی او داری

    گردی از خاک کوی او داری

    به سر ریزم خاک کویش را

    به دماغم فرست بویش را

    روزی از شوق زار زار گریست

    چشم بگشاد و هر طرف نگریست

    چون نگه کرد جانب دریا

    دید هر گوشه خیمه‌ای برپا

    زیر خیمه ستون به صد زیور

    همچو قد عروس در چادر

    بود در جمع خیمه خرگاهی

    در میان ستاره‌ها ماهی

    سر خرگه بر آسمان می‌سود

    اطلس چرخ پوشش او بود

    سایبانی کشیده بر خرگاه

    شاه بنشسته اندر آن چون ماه

    چون گدا دید خرگه شاهی

    کرد آهنگ ماه خرگاهی

    گفت دانستم این چه خرگاه‌ست

    خرگه شاه منزل‌ماه‌ست

    نیست خرگه که ماه بدرست این

    آفتاب بلندقدرست این

    از سر کوه میل دریا کرد

    همچو خس بر کرانه‌ای جا کرد

    همچو نی دور ازان لب چو شکر

    در نیستان به ناله بست کمر

    مرغ هوشش ز شوق در پرواز

    چشم بر راه و گوش بر آواز
     

    فاطمه صفارزاده

    کاربر نگاه دانلود
    کاربر نگاه دانلود
    عضویت
    2018/02/22
    ارسالی ها
    9,452
    امتیاز واکنش
    41,301
    امتیاز
    901
    محل سکونت
    Mashhad
    بخش ۳۹ - رفتن شاه پیش گدا و بشارت تخت‌نشینی

    helali.gif

    هلالی جغتایی » شاه و درویش

    از قضا دور چرخ کاری کرد

    شاه اندیشهٔ شکاری کرد

    شاهبازی گرفت بر سر دست

    باز گویی به شاخ سرو نشست

    صفت باز خویش آغاز کرد

    گفت کین مرغ آسمان‌پرداز

    گرچه در روز صید فیروزست

    لیک بر دست من نوآموزست

    از زمین صداهای سم سمند

    می‌رود تا به آسمان بلند

    ترسم امروز گر کند پرواز

    بر سر دست من نیاید باز

    زین سخن هرکه را خبر گردید

    همره او نرفت و بر گردید

    شاه چو آفتاب تنها شد

    دُر یک‌دانه سوی دریا شد

    چون گذر کرد جانب درویش

    گفت با خاطر خیال‌اندیش

    که چون خسرو به دهر کم گردد

    خسرو عالم عدم گردد

    دیگر آیا که شاه خواهد بود؟

    صاحب ملک و جاه خواهد بود؟

    در همین لحظه آن کدا ناگاه

    آهی از دل کشید و گفتا شاه

    شاه گفتا غریب حالی بود

    بهر شاه این خجسته فالی بود

    من چو گفتم که پادشاه شوم

    سرور کشور و سپاه شوم

    هاتفی گفت شاه، شاه منم

    پس شه کشور و سپاه منم

    چون شنید این سخن ز شه درویش

    جست از جای خویش و آمد پیش

    گفت ای آن که شاه می‌گویی

    اینک اینجاست آن که می‌جویی

    بـ..وسـ..ـه زد دست و پای اشهب را

    ساخت مهراب نعل مرکب را

    گفت یارب که این خجسته هلال

    کم مبادا ز گردش مه و سال

    گاه در خون تپید و گـه در خاک

    بست خود را چو صید بر فتراک

    کین بود رشتهٔ ارادن=ت من

    چون گرفتم زهی سعادت من!

    بعد از آن رسم دادخواه گرفت

    دست برد و عنان شاه گرفت

    گفت از بهر بندگی کردن

    خواهمش طوق کردن در گردن

    بر رکابش کرد روی نیاز

    کرد بنیاد گفتگوی نیاز

    گفت شاها، ز لطف دادم ده

    ما مرادم مکن، مرادم ده

    چارهٔ جان دردناکم کن

    یا بکش خنجر و هلاکم کن

    بی تو من مرده و تو با دگران

    من جفا دیده و وفا دگران

    چند جانان دیگران باشی؟

    تا به کی جان دیگران باشی؟

    من و خونابهٔ جگر خوردن

    هر زما حسرت دگر بردن

    تو و جام نشاط نوشیدن

    با حریفان به خوشـی‌ کوشیدن

    چند باشد به عالم گذران

    عسرت ما و عشرت دگران؟

    محنت و درد و غم نخواهد ماند

    دولت حسن هم نخواهد ماند

    نیست امروز در خم گردون

    غیر نامی ز لیلی و مجنون

    زیر این طرفه منظر دیرین

    کو نشانی ز خسرو شیرین؟

    مسند مصر هست و یوسف نیست

    مصریان را به جز تاسف نیست

    در چمن ناله می‌کند بلبل

    که کجا رفت دور خوبی گل؟

    شاه ز انصاف او چو گل بشکفت

    رفت چون غنچه در تبسم و گفت

    به حکیمی که حاکم ازل‌ست

    حکم او لایزال و لم‌یزل‌ست

    که چو من بر قرار گیرد تخت

    وز مخالف کنار گیرد تخت

    ز افسر و تخت سربلند شوم

    بر سر تخت ارجمن شوم

    با تو باشم همیشه در همه حال

    سحر و شام و هفته و مه وسال

    گر درین باب حجتی خواهی

    اینک این خاتم شهنشاهی

    حجتی را که نقش خاتم نیست

    حکم او هیچ جا مسلم نیست

    خاتم خود به او سپرد و برفت

    دل و دینش ز دست برد و برفت

    چون گدا از کمال لطف اله

    دید در دست خویش خاتم شاه

    گفت این خاتم سلیمان‌ست

    که جهانش به زیر فرمان‌ست

    هر که را این نگین به دست افتد

    همه روی زمین به دست افتد

    حلقهٔ او همچو حلقهٔ جیم

    شکل دور نگسن چو چشمهٔ میم

    جیم و میمی چنین به دهر کم‌ست

    تا گدا این دو حرف یافت جم‌ست

    چون نگین نقش آن دهان دارد

    گر زنم بـ..وسـ..ـه جای آن دازد

    بـ..وسـ..ـه‌اش می‌زد و نمی‌زد دم

    که به لب مهر داشت از خاتم

    سلطنت یافت از گدایی خویش

    کامران شد ز بی‌نوایی خویش

    این گدایی ز پادشاهی به

    راست گویم ز هرچه خواهی به
     

    برخی موضوعات مشابه

    بالا