قزوین معرفی استان قزوین و مناطق دیدنی آن

[ATENA_A]

آب‌انبار سردار بزرگ که در ابتدای محله ری در خیابان راه‌آهن شهر قزوین واقع شده است، بزرگ‌ترین آب‌انبار تک گنبدی ایران است. این آب‌انبار در دوره قاجار توسط دو برادر به نام‌های محمدحسن خان و محمدحسین خان سردار که از امرای فتحعلی شاه بودند، ساخته شد.

آب‌انبار دارای سردرِ رفیع با قوس جناغی است. راه شیر آب‌انبار 50 پله سنگی دارد و برای دسترسی به آب باید حدود 12/5 متر پایین رفت. مخزن آب‌انبار مربع شکل و ابعاد آن تقریباً 17 متر است. مصالح به کار رفته در جرزهای آن شفته آهک با روکش ساروج و قطر آن‌ها در حدود 3 متر است. این بنا دارای گنبدی بسیار بزرگ است که روی آن گنبد مخروطی کوچکی از کاشی فیروزه‌ای بنا شده است.

این آب‌انبار در حال حاضر به موزه آب قزوین تغییر کاربری داده است.

 

[ATENA_A]

آب‌انبار مسجد جامع کبیر که در شمال جلوخان مسجد جامع قرار دارد، کهن‌ترین آب‌انبار موجود در شهر قزوین است. این بنا در سال 1093 هجری قمری و در زمان سلطنت شاه سلیمان صفوی بنا شده است. سردر آب‌انبار دارای طرحی ساده و فاقد هرگونه تزئین است. راه شیر آب‌انبار دارای 37 پله سنگی و مخزن آن گنجایش 1800 مترمکعب آب را دارد. جنس دیواره‌های آن از شفته آهک و به قطر 40/2 متر است. در وسط آب‌انبار سقف مشبکی قرار دارد که از این طریق عملیات تهویه صورت می‌گیرد.

در جنب مسجد کتیبه‌ای به خط نستعلیق بر روی سنگ مرمر به چشم می‌خورد که در آن تاریخ ساخت آب‌انبار (1093 هـ.ق) درج شده است.

 

[ATENA_A]

ساختمان شهرداری قزوین قدیمی‌ترین عمارت شهرداری است که قبل وقوع جنگ جهانی اول توسط شرکت روسی «شوسه» که راه شوسه قزوین به تهران را احداث نمود، ساخته شد. روس‌ها از این عمارت به عنوان محل زندگی و اجتماعات هنری استفاده می‌کردند اما بعد از جنگ که موظف به پرداخت غرامت به ایران شدند، این مجموعه به بلدیه (شهرداری سابق) قزوین تحویل داده شد و از سال 1306 شهرداری قزوین در آن مستقر شد.

ورودی بنا دو پله بلندتر از کف حیاط است و به صورت یک ایوان جلو آمده و دارای 6 ستون است. اطاق ورودی که از ایوان منشعب می‌شود ساده و مربع شکل است و دارای کفی با کاشی‌هایی به رنگ سیاه و سفید و سقفی ساده و تخت است.

این عمارت پس از انجام عملیات مرمت به «موزه بلدیه» تغییر کاربری داد و از جمله آثاری که در این موزه به نمایش گذاشته شده است می‌توان به زین اسب، دستگاه تایپ و رادیوگرام صدرالعلماء (اولین شهردار قزوین)، مکاتبات اداری، نامه‌های ارسال شده توسط مردم، بیش از 2000 سند از حوزه‌های شهرداری و نیز اسنادی در خصوص شرکت‌های زیرمجموعه شهرداری همچون شرکت آب و برق، در معرض دید قرار داده شده‌اند.

 

[ATENA_A]

سردرِ عالی قاپو یکی از آثار تاریخی متعلق به دوران صفویه در شهر قزوین است که در مرکز این شهر در خیابان شهدا قرار دارد. این بنا سردرِ یکی از هفت درِ ورودی به ارگ سلطنتی صفویان بود که به خیابان سپه و میدان شاه باز می‌شده و تنها در از این مجموعه است که اکنون به یادگار مانده است.

پس از جنگ چالدران در سال 920 هجری قمری، شهر قزوین به دلیل موقعیت ویژه جغرافیایی و سوق‌الجیشی و به جهت این که بر سر راه‌های مهم ارتباطی قرار گرفته و بُعد مسافتی که با مرزهای عثمانی داشت، مورد توجه واقع شد و رفته رفته به صورت پایتخت دوم سلسله صفویه درآمد. مقدمات انتقال پایتخت از سال 951 هجری قمری آغاز شد. شاه طهماسب فرزند بزرگ شاه اسماعیل، اراضی موسوم به زنگی‌آباد یا برمکی آباد را از میرزا شرف جهان که از بزرگان و معتمدان قزوین بود، خریداری کرد و معماران و مهندسان و هنرمندان برگزیده کشور را فراخواند و فرمان احداث مجموعه‌ای از باغ‌ها، کاخ‌ها و عمارات دولتی را صادر نمود. در نهایت باغی پدید آمد با گذرهای مربع و چمن‌های مثلث و شش گوش و نهری بزرگ که از میان آن‌ها جاری بود و در حواشی آن درختان میوه و گل، عمارات عالی، تالارهای متعدد، ایوان‌ها، کوشک‌ها، حوض‌ها، دروازه‌های مرتفع و مزین به کاشی‌های رنگارنگ و … که به «سعادت‌آباد» معروف شد. امرا و اعیان دولت صفوی نیز در جنب آن، قصرها و عمارات مجللی بنا کردند و شاه طهماسب در سال 962 هجری قمری وارد قزوین شد. این مجموعه سلطنتی شامل 23 باغ و 14 کاخ و باغ خصوصی و 8 باغ و کاخ دولتی و مهمانخانه‌ای با 250 اتاق و ظروف طلا و نقره بود و از چنان زیبایی زایدالوصفی برخوردار بود که شاه طهماسب 11 سال از آن بیرون نرفت و به همراه اساتید مینیاتور و خطّاط و نقاش به تزئین بخشی از کاخ‌ها همت گماشت. این ارگ سلطنتی در هنگام رونق و آبادانی، 7 درِ ورودی داشت که از جمله آن‌ها سردرِ رفیع عالی‌قاپو بوده است.

سردر عالی قاپو در دوره سلطنت شاه طهماسب صفوی (983-930 هجری قمری) ساخته شد و در زمان سلطنت شاه عباس اول (1028-985 هجری قمری) به صورت کنونی، تغییر شکل یافت. این بنای رفیع با 17 متر ارتفاع شامل ایوان رفیع ورودی با قوس تیزه‌دار و سه ردیف طاق‌نما در طرفین آن است. گوشواره‌هایی با ستون‌نماهای آجری در دو طبقه، نمای سردر را تکمیل می‌کنند. هشتی متصل به ایوان ورودی به شکل هشت ضلعی است و در طرفین محور ورودی آن اتاق‌های نگهبانی قرار دارد. در این هشتی پلکان‌هایی دیده می‌شود که به طبقه بالا؛ جایگاه نقاره‌زنان راه می‌یابند. کتیبه و شباک کاشی تنها تزئینات باقی مانده در ایوان ورودی است. این کتیبه به خط ثلث و به قلم علیرضا عباسی؛ نقاش و خطاط معروف صفویه است.

در مقابل سردر میدان بزرگی به نام «میدان اسب» قرار داشت که گنجایش 10 هزار سوار را داشته و محل برگزاری مسابقات چوگان‌بازی و اسب‌سواری بوده است. در مجاورت سردرِ عالی قاپو، عمارت جهان‌نما ساخته شد.

سردرِ عالی قاپو قبل از انقلاب جایگاه شهربانی و سپس در اختیار نیروی انتظامی بود و در حال حاضر در اختیار میراث فرهنگی قرار دارد.

 

[ATENA_A]

امامزاده اباذر در یک روستای خوش آب و هوا به همین نام و در فاصله 20 کیلومتری شمال شرقی قزوین قرار گرفته است. اعتقاد بر این است که این امامزاده که به «امامزاده سه فرسخی» نیز شهرت دارد، فرزند امام جعفر صادق (ع) می‌باشد ولی برخی او را از علمای بزرگ زمان خود می‌دانند.

ورودی بقعه در سمت شرقی است و در طرفین آن سنگ‌های منقش به کتیبه بسیار نفیسی قرار دارد. در دو طرف ورودی دو شباک سنگی با گره‌بندی قرار گرفته‌اند که یکی از آن‌ها دارای کتیبه است. در کنار درِ ورودی و در گوشه بقعه، سنگ قبری وجود دارد که احتمال دارد قبر «صدرجهان»؛ وزیر غازان خان باشد و تاریخ آن سال 460 هجری را نشان می‌دهد و کتیبه‌ای است به خط زیبای کوفی که تاریخ سال 693 هجری قمری در آن درج شده است.

بقعه از سنگ‌های کوهی ساخته شده و با گنبد دوپوش آجری پوشش داده شده است. اِزاره بقعه از کاشی پوشیده شده و بنابر طرح و پخت آن می‌توان این کاشی‌ها را از آثار دوره قاجاریه دانست. بقعه شبیه بناهای صفویه است و می‌توان نتیجه گرفت که بنای اولیه دوره ایلخانی که احتمالاً بسیار زیبا و باشکوه بوده به علت ویرانی و تخریب در دوره صفویه بازسازی شده و کتیبه‌های آن روی بنای جدید نصب شده است. کاشی‌کاری گنبد و داخل بقعه نیز در زمان قاجار انجام گرفته است.

 

[ATENA_A]

آرامگاه آمنه خاتون؛ دختر امام جعفر صادق(ع)، از آثار دوره صفویه شهر قزوین می‌باشد.

طرح داخلی بقعه هشت ضلعی است که در هر یک از اضلاع هشت‌گانه آن طاق‌نمایی با قوس کلیل کار شده است. پوشش حرم به کمک کاربندی‌های واقع در بین قوس‌های هشت‌گانه صورت گرفته و سقف گنبد به شکل ستاره هشت‌پَر درآمده است. طرح بیرونی بقعه دایره شکل است که بخشی از آن در میان دو تالار مستطیل شکل الحاقی محصور شده است. قسمت بالای بقعه که از دو تالار فوق مرتفع‌تر است، طرح استوانه‌ای بنا را به خوبی نشان می‌دهد. تزئینات این قسمت در پایین توسط آجرهای لعابی با طرح هندسی و در بالای آن دوره‌ای با کاشی هفت رنگ و نقش گیاهی صورت گرفته است. بر فراز بقعه گنبد بزرگ دوپوش و کاشی‌کاری شده قرار گرفته است. پنجره‌های زیر این گنبد دارای چهار شباک گچی پرکار و نفیس است. در دوره قاجاریه اتاقی به بقعه الحاق شد که در آن چاهی وجود دارد که برای زائران این آرامگاه مقدس و مورد احترام می‌باشد.

 

[ATENA_A]

مقبره شیخ احمد غزالی در زیرزمین کوچک مسجد احمدیه شهر قزوین در خیابان شهدا و کوچه امامزاده اسماعیل قرار دارد. آرامگاه این عارف بزرگ مورد توجه تمامی سلسله‌های صوفی است.

مجدالدین ابوالفتوح احمد بن محمد بن محمد الطوسی الغزالی ملقب به سلطان طریقت، از صوفیان بزرگ قرن ششم هجری قمری و برادر کوچک‌تر ابوحامد امام محمد غزالی است.

آرامگاه شیخ احمد در طول تاریخ دچار فراز و فرودهای بسیار شده است. ابتدا مکان اصلی آرامگاه ایشان در جوار زیارتگاه امامزاده حسین (فرزند امام رضا(ع)) قرار داشت که توسط شاه عباس در جهت سیاست‌های مبارزه با اهل سنت و ترویج تشیع، ویران شد و بقایای جسد ایشان توسط مریدان صوفی به محل فعلی مسجد انتقال یافت و با نام امامزاده احمد خوانده شد. در دوران محمدعلی شاه قاجار مجدداً این مکان تخریب شد. در سال 1328 هجری قمری بر ویرانه‌های این آرامگاه مسجدی به نام احمدیه توسط مجدالاسلام حاج ابوتراب حسینی ساخته شد و مزار او در زیرزمینی کوچک در زیر مسجد تعبیه شد. تا چند سال اخیر این مکان تحت اداره مشترک سازمان میراث فرهنگی و هیئت امنای مسجد بود اما از آن جهت که این مکان مکرراً از جانب صوفیان مورد زیارت قرار می‌گرفت و مسجد نیز محل دائمی برگزاری مراسم مذهبی بود، میان اهل شریعت و طریفت درگیری‌هایی پیش آمد که در نهایت به دستور امام جمعه قزوین و ارگان‌های امنیتی این زیرزمین تعطیل شد و سنگ قبر و لوح و کتیبه آن جابجا گشت.

 

[ATENA_A]

امامزاده سلطان محمد در محله آخوند و در مجاورت خیابان شهید انصاری شهر قزوین واقع شده است. ایشان از فرزندان امام صادق (ع) می‌باشد و یکی از پرزائرترین امامزاده‌های استان قزوین است که بعد از امامزاده حسین (فرزند امام رضا (ع))، رتبه دوم را دارا می‌باشد.

دیوارها و سقف حرم به طرز بسیار زیبایی آینه‌کاری و گچ‌بری شده و گنبد نسبتاً کوچکی آن را پوشانده است. مقبره اصلی درون زیرزمین می‌باشد و در طبقه فوقانی آن، ضریح امامزاده قرار دارد.

در کنار امامزاده و متصل به آن، حسینیه حضرتی قرار دارد.

 

[ATENA_A]

مدرسه نوین امید با همت شماری از رجال و مشاهیر قزوینی که از اعضای انجمن معارف بودند، در سال 1283 خورشیدی احداث شد.

اندیشه تأسیس نخستین مدرسه نوین در قزوین ابتدا توسط میرزا صالح خان کلانتر باغمیشه تبریزی (آصف‌الدوله) ملقب به وزیر اکرم؛ حاکم تجددخواه و اصلاح‌طلب قزوین در عهد قاجار، مطرح و با پیگیری‌های وی توسط اعضای انجمن معارف که تشکیل این انجمن نیز با همت خود او برای نشر صنعت و معارف صورت گرفته بود، تحقق یافت.

مدرسه نوین امید در محوطه شرق عالی قاپو که پیش از آن به عنوان رختشویخانه مورد استفاده قرار می‌گرفت و از مؤسسات باقرخان سعدالسلطنه (حاکم پیشین قزوین) به شمار می‌رفت، در نظر گرفته شد. باقرخان موافقت خود را مشروط بر این که از این محل «الی الابد» (تا همیشه) به عنوان مدرسه استفاده گردد، اعلام داشت و با ایجاد یک ساختمان ساده، نخستین مدرسه پسرانه در قزوین با 4 کلاس درس راه‌اندازی شد.

 

[ATENA_A]

مسجد و مدرسه ملاوردیخان در چهارراه مولوی- امام خمینی شهر قزوین واقع شده است. مسجد این مجموعه توسط حاجی ساروخان در سال 1069 هجری قمری در روزگار شاه عباس دوم صفوی بنا گردید و بیش از صد سال پس از آن، فردی به نام ملاوردیخان که از نوادگان حاجی ساروخان و معاصر کریم خان زند بود، این مدرسه را در سال 1177 هجری قمری احداث نمود و اکنون سال‌هاست که مسجد و مدرسه به نام ملاوردیخان شناخته می‌شود. این مدرسه پس از ساخت به تدریج تخریب شد تا این که در سال 1250 هجری قمری فردی به نام ملاوردیخان دوم که نوه خان اول است، موفق به بازسازی آن می‌شود.

مسجد ملاوردیخان دارای شبستان زیرین و آب‌انباری است که کتیبه سردر آن اثر هنرمند بزرگ قزوینی ملک محمد و از حجاری استادانه برخوردار است.