نقد و بررسی فیلم خارجی نقد فیلم شرم SHAME ساخته‌ی استیو مک‌کوئین

[Behtina]

[BCOLOR=rgb(255, 255, 255)]

​

[/BCOLOR]
[BCOLOR=rgb(255, 255, 255)]

شرم فیلمی در گونه‌ی درام است که استیو مک‌کوئین علاوه بر کارگردانی نویسندگی فیلمنامه‌اش را نیز (همراه با اَبی مورگان) بر عهده داشته. شرم درباره‌ی مرد جوانی به‌نام برندون (با بازی مایکل فاسبندر) است؛ برندونِ خوش‌سیما، شغلی خوب و آپارتمانی شیک در نیویورک دارد. او تنهاست و به بی‌بندوُباری و رابـ ـطه‌های کوتاه‌مدت خو گرفته. روال معمول زندگیِ بدون پای‌بندی به اخلاقیاتِ برندون به‌دنبال ورود سیسی (با بازی کری مولیگان)، خواهر بحران‌زده‌اش -که هیچ سرپناهی برای ماندن ندارد- به‌هم می‌ریزد…​

[/BCOLOR]
[BCOLOR=rgb(255, 255, 255)]

شرم به‌نظرم صاحب یکی از بهترین افتتاحیه‌های تاریخ سینماست؛ دوربین از بالا روی برندون بی‌حرکت مانده، برندون طوری به سقف خیره شده است که انگار مُرده، او ظاهراً برای بیرون آمدن از رختخواب مردد است، بعد از حدود ۴۰ ثانیه، از جایش بلند می‌شود، دیگر برندون را نمی‌بینیم، دوربین کماکان ثابت است، گویا برندون پرده‌ی اتاق را کنار می‌زند، هم‌زمان با تابیدن نور روی رختخواب، عنوان فیلم هم نمایان می‌شود: Shame.​

[/BCOLOR]
[BCOLOR=rgb(255, 255, 255)]

با این‌که شرم، درجه‌ی نمایش NC-17 گرفته است -به این معنی که افراد پایین‌تر از ۱۷ سال مطلقاً اجازه‌ی دیدن‌اش را ندارند- اما فیلم سرسوزنی در راستای تأیید و تکریم تباهـ*کاری و بی‌اخلاقی حرکت نمی‌کند زیرا هدف مک‌کوئین ابداً چنین چیزی نبوده است. سکانس‌هایی که به انحرافات اخلاقی برندون اختصاص دارند، به‌جای این‌که جذاب و شوق‌برانگیز نشان داده شوند اتفاقاً بسیار دردناک به تصویر درآمده‌اند و موزیکی که پلان‌ها را همراهی می‌کند نیز عاطفی و غم‌انگیز است.​

[/BCOLOR]
[BCOLOR=rgb(255, 255, 255)]

علی‌رغم پرداختن به اعتیاد فلج‌کننده‌ی برندون شاید درست‌تر باشد که بگوییم شرم فیلمی درباره‌ی تنهایی هم هست؛ دیالوگ‌های کلیدی فیلم که این مضمون را بیش از پیش تأکید می‌کنند همان‌جا که برندون و سیسی روبه‌روی تلویزیون نشسته‌اند، بین برادر و خواهر ردوُبدل می‌شوند؛ پس از این‌که برندون، سیسی را یک انگل که سربار او شده است، توصیف می‌کند، سیسی هم به او می‌گوید: «تو هیچ‌کس رو نداری… فقط من و اون رئیسِ منحرفت رو داری…» (نقل به مضمون)​

[/BCOLOR]
[BCOLOR=rgb(255, 255, 255)]

اما بپردازیم به نقطه‌ی عطف فیلم و شبی که برندونِ سرخورده -در بار- به سیم آخر می‌زند؛ او که به‌نظر می‌رسد دیگر تحمل خودش و این زندگی دوزخی را ندارد، دست به کاری احمقانه می‌زند تا حسابی مشت‌وُلگد بخورد. او پس از کتک خوردن از مردی قوی‌هیکل، برای اقنای خود نومیدانه آواره‌ی مکان‌های ناجور می‌شود. درماندگی برندون وقتی به اوج خود می‌رسد که به مکان همیشگی راهش نمی‌دهند و ناچار به محلی دیگر و به‌مراتب سخیف‌تر- می‌رود.​

[/BCOLOR]
[BCOLOR=rgb(255, 255, 255)]

پایان‌بخش این شب آلوده‌ی حقارت‌بار، اضطراب شدیدی است که صبح روز بعد، برندون و البته ما را فرامی‌گیرد. سیسی سابقه‌ی چندبار خودکشی ناموفق داشته است، دیروز برندون به او تأکید کرده خانه‌اش را ترک کند، حالا سیسی مدتی طولانی تنها مانده و برندون از او بی‌خبر است. مواجهه‌ی برندون با بدن غرقه‌به‌خونِ سیسی، یکی از چند سکانس مؤثر فیلم را رقم می‌زند؛ خوشبختانه مک‌کوئین اینجا هم خلاقیت به خرج داده است و صدای ضجه‌های برندون را نمی‌شنویم…​

[/BCOLOR]
[BCOLOR=rgb(255, 255, 255)]

شرم از این منظر که در فیلم شاهد ترک اعتیاد -و رستگاری نهاییِ خاصّ شخصیت‌های این‌چنینی در سینما- نیستیم، ناامیدکننده به‌نظر می‌رسد. به‌شخصه معتقدم که در القای این احساس یأس، مک‌کوئین تعمد داشته؛ حقیقت این است که در زندگی‌های روزمره هم -چه دوست داشته باشیم و چه نه- بسیاری از اعتیادهای بنیان‌برکن، ترک‌نشده باقی می‌مانند. استیو مک‌کوئین -به‌اصطلاح- هالیوودی به قصه نپرداخته تا -شاید- از طریق این تلخی مضاعف و پرهیز عامدانه از امید واهی دادن به تماشاگر، زشتی اعتیاد را هرچه هراس‌انگیز‌تر به رخ بکشد و شرم تأثیرگذارتر باشد. نمایش برهنگی در شرم نیز -که منجر به اخذ درجه‌ی پیش‌گفته شد- فقط و فقط در راستای همین پرده‌برداری از شمایل هولناک اعتیاد است. چطور می‌شود از مضمونی تا این حد تأثربرانگیز فیلم ساخت اما هیچ مابه‌ازای تصویریِ باورپذیری نشان مخاطب نداد؟!​

[/BCOLOR]
[BCOLOR=rgb(255, 255, 255)]

به‌جز مایکل فاسبندر که انتخاب‌اش حرف ندارد و برای شرم کاندیدای چند جایزه‌ی مهم از قبیل بفتا و گلدن گلوب شد؛ کری مولیگان هم بهترین گزینه‌ی ایفای نقش سیسی ویران و افسرده به‌نظر می‌رسد. خانم مولیگان در سالیان اخیر با گزیده‌کاری و انتخاب‌هایی -که فارغ از نتیجه‌ی نهایی‌شان- مشخص است فکرشده‌اند، سیری صعودی در سینما طی می‌کند. برای مثال، کافی است به این فیلم‌ها توجه کنید: درایو [ساخته‌ی نیکلاس ویندینگ رفن/ ۲۰۱۱]، گتسبی بزرگ [ساخته‌ی باز لورمن/ ۲۰۱۳]، درون لوین دیویس [ساخته‌ی برادران کوئن/ ۲۰۱۳] و دور از اجتماع خشمگین [ساخته‌ی توماس وینتربرگ/ ۲۰۱۵].​

[/BCOLOR]
[BCOLOR=rgb(255, 255, 255)]

آقای فاسبندر تاکنون دو نقش‌آفرینی درخشان برای استیو مک‌کوئین داشته است؛ در گرسنگی [محصول ۲۰۰۸] و همین شرم. دو حضوری که رکن جدایی‌ناپذیر فیلم‌اند و مجاب‌مان می‌کنند تا برای مایکل فاسبندر سهمی افزون‌تر از یک بازیگرِ صرف قائل شویم. به‌عقیده‌ی نگارنده، برجسته‌ترین نمونه‌ی چنین اتفاقی در سینمای ما بی‌تردید هامون است؛ یاد شکیباییِ بزرگ به‌خیر… خلاصه این‌که آقایان مک‌کوئین و فاسبندر کاری کرده‌اند تا شرم و نگاه خیره‌ی برندون، به این سادگی‌ها دست از سرتان برندارد!​

[/BCOLOR]
[BCOLOR=rgb(255, 255, 255)]

نویسنده: پژمان الماسی‌نیا ​

[/BCOLOR]

 

[EGeNo]

ژانر : درام





کارگردان : Steve McQueen

نویسنده :Abi Morgan





تاریخ اکران : نوامبر ۲۰۱۱



زمان فیلم : ۱۰۱ دقیقه

زبان : انگلیسی

درجه سنی : NC-17

مشاهده تریلر این فیلم(کلیک کنید)

بازیگران:

Michael Fassbender,

Carey Mulligan

James Badge Dale

 

[EGeNo]

نقد و بررسی فیلم

Shame (ننگ)

منتقد : جیمز براردینلی (امتیاز ۳٫۵ ستاره از ۴ ستاره)




اخطار آشکار شدن بخش از داستان فیلم: موقع بررسی این فیلم،‌ و مقایسه آن با سایر فیلم های مشابه آن،مجبور شدم نکات بیشتری از داستان را آشکار کنم و اشاره ی مختصر و غیرمستقیمی هم به نحوه ی پایان فیلم داشته ام. گرچه Shame از آن دسته فیلم هایی نیست که زیاد متکی به سیر داستانی خود باشد، اما افرادی که در پی تجربه ای نو و دست نخورده هستند،‌ بهتر است پیش از دیدن فیلم فقط پارگراف اول را بخوانند.

اعتیاد به روابط جنـ*ـسی هم می تواند مانند انواع دیگر اعتیاد (مانند اعتیاد به مواد مخـ ـدر، الـ*کـل، قمار و …) ویرانگر باشد. کسانی که از اعتیاد به روابط جنـ*ـسی رنج می برند،‌ پیوسته توسط نیازهای جنـ*ـسی خود تحت فشار هستند. این نوع اعتیاد، اشتیاقی مستهلک کننده است که چشم شخص مبتلا را بر روی دیگر مسائل مهم زندگی بسته نگاه می دارد. معتادان به روابط جنـ*ـسی، هیچ لذتی از رابـ ـطه ی جنـ*ـسی یا نتیجه ی آن نمی برند، بلکه تنها در پی رسیدن به لحظه ای هستند که با فرو نشاندن عطش خود، برای مدتی کوتاه به آرامش می رسند. اما لازم نیست زمان زیادی بگذرد تا این میل، فشار خود را دوباره از سر بگیرد. این شرایط نه خواهــش نـفس انگیز است و نه محسور کننده و Steve McQueen کارگردان Shame هم در این فیلم با نگاهی خالی از ترس و به دور از داوری، به مسئله ی اعتیاد به روابط جنـ*ـسی پرداخته است. این نوع اعتیاد یعنی رابـ ـطه ی جنـ*ـسی خالی از هرگونه احساسات و برهنگی ای که هیجانی در چشم ناظر برنمی انگیزد و همچنین یعنی رسیدن به اوج لـ*ـذت بی آنکه شخص احساس رضایت کند. این فیلم نشان می دهد که چطور داشتن رابـ ـطه ی جنـ*ـسی بی وقفه و مداوم – که شاید آرزوی ذهنی بعضی افراد باشد – برای کسانی که واقعاً در این وضعیت هستند، تبدیل به کابوسی شکنجه دهنده می شود.

برندون سالیوان (Michael Fassbender) کارمند جوان و مرفهی است که در نیویورک زندگی می کند و از ظواهر زندگی اش به نظر می رسد چیزی کم نداشته باشد. هزینه ی آپارتمان مجلل و ولخرجی های شبانه اش از درآمد بالایش تأمین می شوند. اما در زندگی او رازی وجود دارد، رابـ ـطه ی جنـ*ـسی برای او به نیازی سیری ناپذیر و جبری ویران کننده تبدیل شده است. با کامپیوتر محل کارش تصاویر خواهــش نـفس انگیز تماشا می کند، در خانه وقتش پای لپ تاپ به برقراری رابـ ـطه با تن فروشان اینترنتی وقت می گذراد و شب هایش هم درکنار تن فروشان گران قیمتی می گذرد که آمده اند تا او را در راه برآورده کردن نیاز بی پایانش یاری کنند. زندگی روزمره ی او اینطور می گذرد. نمی خواهد به کسی دلبسته شود. در واقع به خاطر اعتیاد خود،‌ نمی تواند تعهدی را قبول کند. به همین دلیل با کسی رابـ ـطه ی حسی برقرار نمی کند. رابـ ـطه های یک شبه را ترجیح می دهد، چه با دخترهایی که در میهمانی ها می بیند و چه با زنهای متأهلی که در مترو با چشم و ابرو به او خط می دهند. نیازهای او غیرقابل کنترل هستند، اما او، حداقل تا زمانی که کسی متوجه نشود، می تواند از پس رسیدگی به آنها بر بیاید. یعنی تا زمانی که سیسی (Carey Mulligan) خواهر نیازمندش که صدمه ی عاطفی هم خورده، چون بی سرپناه مانده، برای زندگی پیش او می آید. برندون با دیدن اسباب و اثاثیه ی خواهرش، کنترل خود را از دست می دهد.

Shame

در اصل فقط یک شخصیت دارد: برندون. سیسی مانند عاملی برانگیزاننده عمل می کند و او را از زاویه ی دید برندون می بینیم. دو شخصیت دیگر هم هستند که زمان حضور آنها در فیلم قابل توجه است: همکار برندون، ماریان (Nicole Beharie) که برندون به او دلبسته می شود، و رئیسش دیوید (James Badge Dale). اما اهمیت آن دو هم تنها در تأثیر روابطشان بر زندگی برندون است. داستان فیلم درباره ی زندگی آلوده به اعتیاد است و اینکه چطور این اعتیاد کنترل تک تک لحظات زندگی شخص معتاد را در دست می گیرد. به عنوان مثال، سایر مردها با این امید راهی کلوب ها می شوند که بتوانند با کسی رابـ ـطه برقرار کنند. اما برندون، به این روابط نیاز مبرم دارد و نمی تواند جایی برای شکست خوردن در نظر بگیرد. با اینحال، به مرور زمان کم کم متوجه می شود که زندگی اش چقدر تهی و بی معنی شده است. او نه تنها نمی تواند رابـ ـطه اش با زن مورد علاقه اش را حفظ کند و به سرانجامی برساند، بلکه رفتار ظالمانه ی که با خواهرش دارد هم موجب سرخوردگی اوست.

در این فیلم شاهد دومین نقش آفرینی برجسته ی Michael Fassbender در سال جاری هستیم. گرچه احتمالاً تعداد تماشاگرانی که نقش آفرینی او در فیلم X-Men: First Class را در خاطر داشته باشند بیشتر است. بازی او در فیلم Shame هم درخور جایزه ی اسکار است و هم به یادماندنی و میتوان گفت از لحاظ تأثیر گذاری بی اغراق ما را به یاد بازی های مارلون براندو می اندازد.

او به واسطه ی چشم هایش، صورتش و بدنش بازی می کند. خیلی از صحنه های شاهکار او دیالوگی ندارند، و این امر در مورد خود فیلم هم صدق می کند. تأثیر سخنانی که McQueen از دریچه ی دوربینش بیان می کند، کمتر از دیالوگ های شخصیت ها نیست. به خصوص در ابتدای فیلم که ما چهره ی کسانی که کنار برندون خوابیده اند را نمی بینیم. هنگامی که برندون با اندام برهنه در آپارتمانش این سو آن سو می رود، اندام های جنـ*ـسی او در مرکز قاب دوربین قرار دارد (زاویه ی بسته ای نشان داده نمی شود). نمایش برهنگی،‌ که باعث شد MPAA فیلم را در رده ی NC-17 قرار دهد، البته این درجه بیشتر مربوط به نمایش اعضای برهنه است و نه صحنه های خواهــش نـفس انگیز. البته شاید صحنه ی بازیگوشی ماریان و برندون استثناء باشد. نشان ندادن زاویه های مختلف زندگی شخص، در فیلمی که داستان یک شخص معتاد به روابط جنـ*ـسی را روایت می کند، دور از صراحت و صمیمیت می آمد.

Shame فیلم دردآوری است، درست همانطور که شایسته ی فیلمی است که درباره ی چنین موضوع غم انگیزی ساخته می شود. McQueen از ما می خواهد خود را تا سطح زندگی برندون پایین بیاوریم و آنجاست که ما را با شخصیت پیوند می دهد تا شاهد تماشای دست و پا زدن های او در این کثافت (همانطور که در جایی از فیلم به این عنوان خوانده می شود) باشیم. برخلاف اکثر داستان هایی که به موضوع اعتیاد می پردازند، اینجا صحبتی از ترک و رها شدن از چنگال آن نیست. هدف این نیست که یک داستان ساختگی شرح داده شود، مثلاً روایت اینکه چطور برندون تا قهقرا می رود ولی سرش به سنگ می خورد و رهایی می یابد، هر چقدر هم که چنین داستانی بتواند به سلامت روحی افراد کمک کند. Shame پایان بندی مشخصی ندارد و تماشاگر را بر سر دو راهی رها می کند. کسانی که پایان بندی های مبهم را دوست ندارند، از عدم وجود نتیجه گیری در پایان داستان آزرده می شوند، اما اگر فیلم به هر شکل دیگری تمام می شد، تماشاگر احساس می کرد فریب داده شده است. Shame هم مانند Hunger، فیلم قبلی McQueen – فیلمی درباره ی اعتصاب غذای بابی ساندز و با نقش آفرینی Michael Fassbender – ذهن مخاطب را به چالش می کشد و درک آن کمی دشوار است، با اینحال به زحمتش می ارزد. این فیلم جزو آن دسته از معدود فیلم هایی است که تأثیر آنها تا ابد در ذهن بیننده خواهد ماند.



مشاهده تریلر این فیلم(کلیک کنید)

منتقد : جیمز براردینلی(امتیاز ۳٫۵ ستاره از ۴ ستاره)



مترجم : الهام بای

تهیه و ترجمه: سایت نقد فارسی

تالار نقد نگاه دانلود