هنگامه ندیم کار
کاربر نگاه دانلود
- عضویت
- 2015/08/27
- ارسالی ها
- 807
- امتیاز واکنش
- 14,850
- امتیاز
- 671
این مطلب مقاله ای است از اینجانب که در مجله دانشمند مهر ماه ۱۳۸۸ به چاپ رسیده است. در این مقاله کوشیده ام تا مشکلات پیش روی داستان نویس ایرانی را برای خلق یک اثر علمی تخیلی بررسی کنم
چگونه یک داستان علمی تخیلی بنویسیم؟
داستان علمی تخیلی چیست؟
ساده ترین تعریف برای یک داستان علمی تخیلی جمله ای است به نقل از یکی از معروفترین نویسندگان در این زمینه یعنی آیزاک آسیموف که می گفت داستان علمی یعنی تخیل بی کران و نوشتن علمی در قالبی زیبا. این تعریف می تواند انواع گوناگونی از داستان را در بر بگیرد. از نمونه های کلاسیک این داستانها نظیر سفر به ماه و سفر به اعماق زمین که نویسنده معروف فرانسوی ژول ورن آنها را به رشته تحریر درآورده، تا نوشته های فلسفی و عمیق سی کلارک، و از داستانهای صرفاً علمی آسیموف، تا رمانهای مذهبی، تاریخی و علمی دن براون و مجموعه رمز داوینچی، همه و همه را می توان نمونه هایی از این شاخه از داستان نویسی قلمداد نمود.
داستان علمی تخیلی را در چه قالبی بنویسیم؟
قالب مشخص و ثابتی برای داستان علمی تخیلی معرفی نشده است. اما از آنجایی که بیشتر این داستانها در نشریات، خصوصاً نشریات علمی به چاپ می رسند، معمولاً در قالب داستان کوتاه و گاهی در قالب داستانهای مینی مالیستی یا بسیار کوتاه عرضه می شوند. با این حال تعداد داستانهای بلند و حتی رمان نیز با موضوع علمی تخیلی کم نیست و جالب است که بدانید معروف ترین این داستانها عموماً در قالب رمان های چند جلدی مطرح شده اند. مجموعه هایی که توسط سی کلارک و آسیموف نوشته شده اند. با این حال طبق رسم عموم نویسندگان در سایر موضوعات داستان نویسی، بهتر است نوشتن این داستانها را در قالب داستان کوتاه آغاز کرده و انواع دیگر قالب در مراحل بعدی مورد استفاده قرار گیرد.
اهمیت این داستان ها در چیست؟
هرگز نمی توان از اهمیت این داستانها در زمینه پیشرفت علوم صرف نظر کرد. پیش بینی های ژول ورن در زمینه زیردریایی، لیزر و سفر به ماه، رویای کودکانی شد که در دهه های بعد با تلاش به این پیش بینی ها جامه عمل پوشاندند. سی کلارک هم ارتباطات ماهواره ای را دو دهه قبل از ایجاد آن پیش بینی کرده بود و رویاهای آسیموف در زمینه علوم ربوتیک، منجر به ارایه اصول سه گانه این علم گردید اصولی که هنوز سرلوحه کار محققان در این عرصه است.
غیر از کارکرد فوق، این داستانها می توانند نقش بسیار مهمی در آموزش جوانان و نوجوانان داشته، علاقه ایشان را به فراگیری علم و دانش افزایش دهد. امروزه در کشورهای توسعه یافته از متون علمی تخیلی در کتابهای درسی استفاده شده و از طریق ساخت برنامه های علمی بر اساس این داستانها، علاقه مندی نسل جوان را به علم افزایش می دهند.
ساخت فیلمهای علمی تخیلی نیز با اهداف آموزشی در کنار ایجاد یک هجمه فرهنگی برای بزرگ نشان دادن دستاوردهای تکنولوژیکی خود، همواره در دستور کار سیاستگزاران فرهنگی این کشور ها بوده است.
اصول نوشتن و داستان علمی تخیلی
برای نوشتن یک داستان علمی تخیلی، ابتدا باید به اصول داستان نویسی آگاه شد. این کار نیز مثل هر کار دیگری نیاز به داشتن ابزار مناسب دارد. ابزار مناسب این کار، آگاهی به رموز نوشتن صحیح و استفاده از قالب مناسب است.
اگر داستان کوتاه را به عنوان قالب انتخاب کرده اید باید بدانید که این قالب دارای سه قسمت مقدمه، اوج و نتیجه گیری است. در یک داستان کوتاه مجال شخصیت پردازی برای نویسنده وجود ندارد و خواننده با قسمتی کوتاه از زندگی اشخاص موجود در داستان آشنا می شود. در این قالب نمی توان چندین موضوع را به راحتی شرح و بسط داد و بهتر است که تنها یک موضوع علمی، و نه بیشتر، برای ارایه به خواننده مد نظر باشد. در این قالب هرچه گره داستانی پیچیده تر و جالب تر باشد و دیرتر دست نویسنده برای خواننده باز شود، داستان پر کشش تر و زیبا تر خواهد بود. نمونه های زیبای این داستانها، آنهایی هستند که با خواندن سطور آخرین آن، کل موضوع داستان به نحو متفاوتی برای خواننده روشن می شود.
قالب داستان بلند و رمان، بعد از تجربه کافی در داستان کوتاه پیشنهاد می شود. با این حال این یک اصل نیست و نویسندگان معروف زیادی بودند که با نگـاه دانلـود کار خود را آغاز کرده اند. در این قالب ها دست نویسنده در شخصیت پردازی باز بوده و خواننده با فصل طولانی از زندگی افراد داستان و گاهی با کل زندگی این افراد آشنا می شود. در این قالب، نویسنده علیم تخیلی می تواند علاوه بر اشاره و استفاده از چندین موضوع علمی، نگرش فلسفی خود به دنیا و آینده را نیز مطرح کرده و از نگرانی های خود در عرصه پیشرفت علم و تکنولوژی سخن بگوید. داستانهایی با موضوع محیط زیست آینده انسان، رشد فقر و جمعیت و حمله های فضایی معمولاً در این قالب بیان می شوند. در یک جمع بندی باید گفت نوع قالب داستانی اگر چه مهم است، نحوه استفاده از آن بسیار مهم تر است.
علمی نوشتن یعنی چه؟
علمی نوشتن صرفاً استفاده از واژه ها و اصطلاحات علمی در داستان نیست. بلکه علمی نوشتن یعنی استفاده درست از آگاهی ها، تئوری ها و فرضیه های علمی موجود و ارایه یک پیش بینی مستدل و علمی، درباره آنچه نویسنده ادامه منطقی این دانش می داند. البته در بسیار از داستانهای علمی تخیلی دانسته های نسبتاً بدیهی ما در مورد حقایق علمی زیر سوال می رود، اما در این داستانها نیز نوعی نظم ذهنی، فلسفه علمی و منطق عقلی برقرار است. به عنوان مثال وقتی در داستان سفر به اعماق زمین خواننده با دایناسورهای زنده مواجه می شود، خیلی متعجب نمی شود، چون نویسنده شرایط را برای ادامه زندگی آنها در اعماق زمین از قبل فراهم نموده است. یا وقتی اچ جی ولز در کتاب ماشین زمان، شما را به آینده بشری می برد که در آن دوگونه انسان درنده و بسیار معصوم وجود دارد، نوعی منطق عقلی برای این اتفاق در ذهن خواننده از قبل شکل گرفته است. نمونه بسیار زیبایی از این منطق علمی را می توان در رمان پایان کودکی سی کلارک مشاهده کرد که در آن ترسهای نوع بشر به زیبایی به آینده و سرانجام دنیا ربط داده می شود.
چقدر تخیل لازم و مجاز است ؟
شاید هیچ کاری به اندازه نوشتن داستان تخیل لازم نداشته باشد. حتی یک داستان کوتاه ساده نیز شامل عناصر تخیلی نظیر شخصیتها و ماجراهایی است که برای خواننده ایجاد جذابیت می کند. در یک داستان علمی تخیلی، نقش تخیل بسیار پر رنگ است. شخصیت سازی و چیدمان رخدادهای داستانی از یک سو و ارایه موضوعات و مسائل علمی از سوی دیگر، تخیل نویسنده را به شدت به کار می گیرد. بنابراین در نوشتن این قبیل داستانها می توان گفت، تخیل هر چه باشد بازکم است. اما از سوی دیگر نباید آنقدر داستان را تخیلی کرد که در هیچ منطق علمی نگنجد. داستانهای هری پاتر نوشته جی کی رولینگ از این قبیل داستانها هستند که در آن جنبه تخیلی داستان، بسیار قوی بوده و جایی برای علم در آن باقی نمی ماند. در این قبیل داستانها، نویسنده برای خود دنیایی خیالی با قانون ها و حتی منطق و علم خیالی ساخته و اگرچه دست خود را برای استفاده از انواع تخیل باز می گذارد، اما از شاخه داستانهای علمی و تخیلی خارج می گردد.
مشکلات نویسندگان ایرانی؟
یکی از مشکلاتی که داستان نویس ایرانی با آن مواجه است، نحوه استفاده از اسامی ایرانی در داستان علمی تخیلی است. به دلیل تبلیغات وسیع غرب در معرفی خود به عنوان پدر و صاحب علم و تکنولوژی نوین و ارایه داستانها و فیلمهای علمی تخیلی با شخصیت های غربی، نوشتن یک داستان با شخصیتهای ایرانی و با نامهای فارسی کمی غریب و دور از ذهن به نظر می رسد و نویسنده به ناچار مجبور می شود از اسامی غربی برای شخصیت های داستانی خود استفاده کند.
نکته ای که در اینجا باید به آن توجه داشت این است که چرخه زمان همیشه به کام یک گروه یا تمدن خاص نمی چرخد و همانگونه که تمدن ایرانی اسلامی ما از روزهای اوج خود فاصله گرفته است، دلیلی نداردکه تمدن غرب نیز صدها سال دیگر به همین شکوفایی باشد. از سوی دیگر اگرچه امروزه ما در بسیاری از موضوعات علمی در جبهه اول علم و تکنولوژیکی قرار نداریم، اما دلیلی هم ندارد که هیچ ایرانی نتواند مرزهای جغرافیایی را در هم شکسته و به قله های اوج علم و تکنولوژی برسد. خانم انصاری مثال زنده ای از این موضوع است که توانست به عنوان یک ایرانی و اولین جهانگرد فضایی زن به فضا سفر کند. بنابراین می توان گفت استفاده از اسامی ایرانی نه تنها اشکالی ندارد، بلکه باید با یک روحیه ملی گرایانه، از نامهای فارسی در این داستانها استفاده نمود تا آرام آرام گوش خوانندگان نیز به این موضوع آشنا گردد.
مشکل دیگری که در میان علاقه مندان به نوشتن این گونه داستانی در ایران به چشم می خورد، عدم آشنایی به علم و منطق علمی در داستان است. بخشی از این مشکل به عدم آگاهی کافی نویسندگان از مطالب علمی بر می گردد و برخی ناشی از آموزش نادرست این مباحث در ایران می باشد.
نگاهی اجمالی به قفسه های کتابهای علمی در کتابفروشی ها موید این مطلب است که تعداد کتابهای شبه علمی با موضوعاتی نظیر ماوراء الطبیعه، مثلث برمودا و یوفو بسیار بیشتر از کتابهای آسان خوان و مناسب آموزشی و علمی است. در مورد کتابهایی با موضوع علمی تخیلی نیز که اوضاع فاجعه بار است. پیدا کردن مجموعه های معروفی نظیر راما و امپراطوری کهکشانی در کتابفروشی ها کاری است غیر ممکن و برای یافتن آنها باید به فروشندگان کتابهای دست دوم و کوچه پس کوچه ها سر زد.
به دلایل فوق، نویسنده علاقه مند ایرانی نه تنها منابع مناسب فارسی را در دسترس خود نمی یابد بلکه مکانی نیز برای بروز ایده ها و چاپ نوشته های خود نمی بیند. امروزه تنها یکی دو مجله علمی وجود دارند که می توانند محل چاپ و ارایه آین آثار قلمداد شوند. این امر باعث می شود که داستانهای علمی تخیلی از داوری و نقد صحیح برخوردار نبوده و رشد و تکوین نیابد. البته امروزه وبلاگ نویسی می تواند تمرین بسیار مناسبی در این زمینه باشد و نظراتی که خوانندگان مطالب وبلاگ می نویسند می تواند تا حدی راهگشای نویسنده تازه کار در این زمینه باشد.
در حال حاضر، بزرگترین مشکلی که داستان نویس علمی تخیلی ایرانی با آن دست و پنجه نرم می کند، عدم آشنایی به قالب های ادبی و داستانی است. این امر به مساله فرهنگ کتاب و کتابخوانی در ایران باز می گردد. علاقه مندان به علم و کتابهای علمی عموماً توجهی به خواندن داستانها و رمانهای غیر علمی نداشته و به این سبب از فضای ادبیات داستانی به دور هستند. در حالی که همانطور که قبلاً ذکر گردید مهمترین ابزار در نوشتن یک داستان علمی تخیلی خوب آگاهی از قالب های داستانی و استفاده صحیح از آن است. برای یافتن مهارت در این زمینه مطالعات جانبی داستانی، بسیار توصیه می شود .
نقش مجله های علمی
مجله های علمی مانند دانشمند می توانند نقش تشویقی بسیار مهمی در این زمینه بازی نمایند و با حمایت از داستان نویسان ایرانی و چاپ آثار و نقد سازنده آن مشوق خوبی برای آنها بوده و زمینه ساز نهادینه شدن این داستانها در ایران گردند. ترجمه و چاپ آثار مهم غربی به عنوان الگویی مناسب برای نویسندگان و علاقه مند کردن خوانندگان به این داستان یکی از راهکار های موجود در این زمنیه است. البته داستانهای علمی تخیلی همیشه یکی از جذاب ترین موضوعات برای خوانندگان این مجلات بوده و این حمایت ها می تواند سبب افزایش فروش مجله نیز گردد.
سخن پایانی
آنچه در این میان باقی می ماند، توصیه ای است از آرتور سی کلارک در پاسخ به سوال شاگردش استفان بکستر که از او پرسید: استاد چه کنم تا نوشته هایم بهتر شوند.
او پاسخ داد: یشتر بنویس!
چگونه یک داستان علمی تخیلی بنویسیم؟
داستان علمی تخیلی چیست؟
ساده ترین تعریف برای یک داستان علمی تخیلی جمله ای است به نقل از یکی از معروفترین نویسندگان در این زمینه یعنی آیزاک آسیموف که می گفت داستان علمی یعنی تخیل بی کران و نوشتن علمی در قالبی زیبا. این تعریف می تواند انواع گوناگونی از داستان را در بر بگیرد. از نمونه های کلاسیک این داستانها نظیر سفر به ماه و سفر به اعماق زمین که نویسنده معروف فرانسوی ژول ورن آنها را به رشته تحریر درآورده، تا نوشته های فلسفی و عمیق سی کلارک، و از داستانهای صرفاً علمی آسیموف، تا رمانهای مذهبی، تاریخی و علمی دن براون و مجموعه رمز داوینچی، همه و همه را می توان نمونه هایی از این شاخه از داستان نویسی قلمداد نمود.
داستان علمی تخیلی را در چه قالبی بنویسیم؟
قالب مشخص و ثابتی برای داستان علمی تخیلی معرفی نشده است. اما از آنجایی که بیشتر این داستانها در نشریات، خصوصاً نشریات علمی به چاپ می رسند، معمولاً در قالب داستان کوتاه و گاهی در قالب داستانهای مینی مالیستی یا بسیار کوتاه عرضه می شوند. با این حال تعداد داستانهای بلند و حتی رمان نیز با موضوع علمی تخیلی کم نیست و جالب است که بدانید معروف ترین این داستانها عموماً در قالب رمان های چند جلدی مطرح شده اند. مجموعه هایی که توسط سی کلارک و آسیموف نوشته شده اند. با این حال طبق رسم عموم نویسندگان در سایر موضوعات داستان نویسی، بهتر است نوشتن این داستانها را در قالب داستان کوتاه آغاز کرده و انواع دیگر قالب در مراحل بعدی مورد استفاده قرار گیرد.
اهمیت این داستان ها در چیست؟
هرگز نمی توان از اهمیت این داستانها در زمینه پیشرفت علوم صرف نظر کرد. پیش بینی های ژول ورن در زمینه زیردریایی، لیزر و سفر به ماه، رویای کودکانی شد که در دهه های بعد با تلاش به این پیش بینی ها جامه عمل پوشاندند. سی کلارک هم ارتباطات ماهواره ای را دو دهه قبل از ایجاد آن پیش بینی کرده بود و رویاهای آسیموف در زمینه علوم ربوتیک، منجر به ارایه اصول سه گانه این علم گردید اصولی که هنوز سرلوحه کار محققان در این عرصه است.
غیر از کارکرد فوق، این داستانها می توانند نقش بسیار مهمی در آموزش جوانان و نوجوانان داشته، علاقه ایشان را به فراگیری علم و دانش افزایش دهد. امروزه در کشورهای توسعه یافته از متون علمی تخیلی در کتابهای درسی استفاده شده و از طریق ساخت برنامه های علمی بر اساس این داستانها، علاقه مندی نسل جوان را به علم افزایش می دهند.
ساخت فیلمهای علمی تخیلی نیز با اهداف آموزشی در کنار ایجاد یک هجمه فرهنگی برای بزرگ نشان دادن دستاوردهای تکنولوژیکی خود، همواره در دستور کار سیاستگزاران فرهنگی این کشور ها بوده است.
اصول نوشتن و داستان علمی تخیلی
برای نوشتن یک داستان علمی تخیلی، ابتدا باید به اصول داستان نویسی آگاه شد. این کار نیز مثل هر کار دیگری نیاز به داشتن ابزار مناسب دارد. ابزار مناسب این کار، آگاهی به رموز نوشتن صحیح و استفاده از قالب مناسب است.
اگر داستان کوتاه را به عنوان قالب انتخاب کرده اید باید بدانید که این قالب دارای سه قسمت مقدمه، اوج و نتیجه گیری است. در یک داستان کوتاه مجال شخصیت پردازی برای نویسنده وجود ندارد و خواننده با قسمتی کوتاه از زندگی اشخاص موجود در داستان آشنا می شود. در این قالب نمی توان چندین موضوع را به راحتی شرح و بسط داد و بهتر است که تنها یک موضوع علمی، و نه بیشتر، برای ارایه به خواننده مد نظر باشد. در این قالب هرچه گره داستانی پیچیده تر و جالب تر باشد و دیرتر دست نویسنده برای خواننده باز شود، داستان پر کشش تر و زیبا تر خواهد بود. نمونه های زیبای این داستانها، آنهایی هستند که با خواندن سطور آخرین آن، کل موضوع داستان به نحو متفاوتی برای خواننده روشن می شود.
قالب داستان بلند و رمان، بعد از تجربه کافی در داستان کوتاه پیشنهاد می شود. با این حال این یک اصل نیست و نویسندگان معروف زیادی بودند که با نگـاه دانلـود کار خود را آغاز کرده اند. در این قالب ها دست نویسنده در شخصیت پردازی باز بوده و خواننده با فصل طولانی از زندگی افراد داستان و گاهی با کل زندگی این افراد آشنا می شود. در این قالب، نویسنده علیم تخیلی می تواند علاوه بر اشاره و استفاده از چندین موضوع علمی، نگرش فلسفی خود به دنیا و آینده را نیز مطرح کرده و از نگرانی های خود در عرصه پیشرفت علم و تکنولوژی سخن بگوید. داستانهایی با موضوع محیط زیست آینده انسان، رشد فقر و جمعیت و حمله های فضایی معمولاً در این قالب بیان می شوند. در یک جمع بندی باید گفت نوع قالب داستانی اگر چه مهم است، نحوه استفاده از آن بسیار مهم تر است.
علمی نوشتن یعنی چه؟
علمی نوشتن صرفاً استفاده از واژه ها و اصطلاحات علمی در داستان نیست. بلکه علمی نوشتن یعنی استفاده درست از آگاهی ها، تئوری ها و فرضیه های علمی موجود و ارایه یک پیش بینی مستدل و علمی، درباره آنچه نویسنده ادامه منطقی این دانش می داند. البته در بسیار از داستانهای علمی تخیلی دانسته های نسبتاً بدیهی ما در مورد حقایق علمی زیر سوال می رود، اما در این داستانها نیز نوعی نظم ذهنی، فلسفه علمی و منطق عقلی برقرار است. به عنوان مثال وقتی در داستان سفر به اعماق زمین خواننده با دایناسورهای زنده مواجه می شود، خیلی متعجب نمی شود، چون نویسنده شرایط را برای ادامه زندگی آنها در اعماق زمین از قبل فراهم نموده است. یا وقتی اچ جی ولز در کتاب ماشین زمان، شما را به آینده بشری می برد که در آن دوگونه انسان درنده و بسیار معصوم وجود دارد، نوعی منطق عقلی برای این اتفاق در ذهن خواننده از قبل شکل گرفته است. نمونه بسیار زیبایی از این منطق علمی را می توان در رمان پایان کودکی سی کلارک مشاهده کرد که در آن ترسهای نوع بشر به زیبایی به آینده و سرانجام دنیا ربط داده می شود.
چقدر تخیل لازم و مجاز است ؟
شاید هیچ کاری به اندازه نوشتن داستان تخیل لازم نداشته باشد. حتی یک داستان کوتاه ساده نیز شامل عناصر تخیلی نظیر شخصیتها و ماجراهایی است که برای خواننده ایجاد جذابیت می کند. در یک داستان علمی تخیلی، نقش تخیل بسیار پر رنگ است. شخصیت سازی و چیدمان رخدادهای داستانی از یک سو و ارایه موضوعات و مسائل علمی از سوی دیگر، تخیل نویسنده را به شدت به کار می گیرد. بنابراین در نوشتن این قبیل داستانها می توان گفت، تخیل هر چه باشد بازکم است. اما از سوی دیگر نباید آنقدر داستان را تخیلی کرد که در هیچ منطق علمی نگنجد. داستانهای هری پاتر نوشته جی کی رولینگ از این قبیل داستانها هستند که در آن جنبه تخیلی داستان، بسیار قوی بوده و جایی برای علم در آن باقی نمی ماند. در این قبیل داستانها، نویسنده برای خود دنیایی خیالی با قانون ها و حتی منطق و علم خیالی ساخته و اگرچه دست خود را برای استفاده از انواع تخیل باز می گذارد، اما از شاخه داستانهای علمی و تخیلی خارج می گردد.
مشکلات نویسندگان ایرانی؟
یکی از مشکلاتی که داستان نویس ایرانی با آن مواجه است، نحوه استفاده از اسامی ایرانی در داستان علمی تخیلی است. به دلیل تبلیغات وسیع غرب در معرفی خود به عنوان پدر و صاحب علم و تکنولوژی نوین و ارایه داستانها و فیلمهای علمی تخیلی با شخصیت های غربی، نوشتن یک داستان با شخصیتهای ایرانی و با نامهای فارسی کمی غریب و دور از ذهن به نظر می رسد و نویسنده به ناچار مجبور می شود از اسامی غربی برای شخصیت های داستانی خود استفاده کند.
نکته ای که در اینجا باید به آن توجه داشت این است که چرخه زمان همیشه به کام یک گروه یا تمدن خاص نمی چرخد و همانگونه که تمدن ایرانی اسلامی ما از روزهای اوج خود فاصله گرفته است، دلیلی نداردکه تمدن غرب نیز صدها سال دیگر به همین شکوفایی باشد. از سوی دیگر اگرچه امروزه ما در بسیاری از موضوعات علمی در جبهه اول علم و تکنولوژیکی قرار نداریم، اما دلیلی هم ندارد که هیچ ایرانی نتواند مرزهای جغرافیایی را در هم شکسته و به قله های اوج علم و تکنولوژی برسد. خانم انصاری مثال زنده ای از این موضوع است که توانست به عنوان یک ایرانی و اولین جهانگرد فضایی زن به فضا سفر کند. بنابراین می توان گفت استفاده از اسامی ایرانی نه تنها اشکالی ندارد، بلکه باید با یک روحیه ملی گرایانه، از نامهای فارسی در این داستانها استفاده نمود تا آرام آرام گوش خوانندگان نیز به این موضوع آشنا گردد.
مشکل دیگری که در میان علاقه مندان به نوشتن این گونه داستانی در ایران به چشم می خورد، عدم آشنایی به علم و منطق علمی در داستان است. بخشی از این مشکل به عدم آگاهی کافی نویسندگان از مطالب علمی بر می گردد و برخی ناشی از آموزش نادرست این مباحث در ایران می باشد.
نگاهی اجمالی به قفسه های کتابهای علمی در کتابفروشی ها موید این مطلب است که تعداد کتابهای شبه علمی با موضوعاتی نظیر ماوراء الطبیعه، مثلث برمودا و یوفو بسیار بیشتر از کتابهای آسان خوان و مناسب آموزشی و علمی است. در مورد کتابهایی با موضوع علمی تخیلی نیز که اوضاع فاجعه بار است. پیدا کردن مجموعه های معروفی نظیر راما و امپراطوری کهکشانی در کتابفروشی ها کاری است غیر ممکن و برای یافتن آنها باید به فروشندگان کتابهای دست دوم و کوچه پس کوچه ها سر زد.
به دلایل فوق، نویسنده علاقه مند ایرانی نه تنها منابع مناسب فارسی را در دسترس خود نمی یابد بلکه مکانی نیز برای بروز ایده ها و چاپ نوشته های خود نمی بیند. امروزه تنها یکی دو مجله علمی وجود دارند که می توانند محل چاپ و ارایه آین آثار قلمداد شوند. این امر باعث می شود که داستانهای علمی تخیلی از داوری و نقد صحیح برخوردار نبوده و رشد و تکوین نیابد. البته امروزه وبلاگ نویسی می تواند تمرین بسیار مناسبی در این زمینه باشد و نظراتی که خوانندگان مطالب وبلاگ می نویسند می تواند تا حدی راهگشای نویسنده تازه کار در این زمینه باشد.
در حال حاضر، بزرگترین مشکلی که داستان نویس علمی تخیلی ایرانی با آن دست و پنجه نرم می کند، عدم آشنایی به قالب های ادبی و داستانی است. این امر به مساله فرهنگ کتاب و کتابخوانی در ایران باز می گردد. علاقه مندان به علم و کتابهای علمی عموماً توجهی به خواندن داستانها و رمانهای غیر علمی نداشته و به این سبب از فضای ادبیات داستانی به دور هستند. در حالی که همانطور که قبلاً ذکر گردید مهمترین ابزار در نوشتن یک داستان علمی تخیلی خوب آگاهی از قالب های داستانی و استفاده صحیح از آن است. برای یافتن مهارت در این زمینه مطالعات جانبی داستانی، بسیار توصیه می شود .
نقش مجله های علمی
مجله های علمی مانند دانشمند می توانند نقش تشویقی بسیار مهمی در این زمینه بازی نمایند و با حمایت از داستان نویسان ایرانی و چاپ آثار و نقد سازنده آن مشوق خوبی برای آنها بوده و زمینه ساز نهادینه شدن این داستانها در ایران گردند. ترجمه و چاپ آثار مهم غربی به عنوان الگویی مناسب برای نویسندگان و علاقه مند کردن خوانندگان به این داستان یکی از راهکار های موجود در این زمنیه است. البته داستانهای علمی تخیلی همیشه یکی از جذاب ترین موضوعات برای خوانندگان این مجلات بوده و این حمایت ها می تواند سبب افزایش فروش مجله نیز گردد.
سخن پایانی
آنچه در این میان باقی می ماند، توصیه ای است از آرتور سی کلارک در پاسخ به سوال شاگردش استفان بکستر که از او پرسید: استاد چه کنم تا نوشته هایم بهتر شوند.
او پاسخ داد: یشتر بنویس!
