VIP دفترچه_//روانشناسی//

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

گوش دادن فعال

مقدمه
گوش دادن فعال یافتن معنای گفتار دیگران در ذهن خود است. با این تعریف شنیدن با گوش دادن متفاوت است. شنیدن فعالیتی جسمی است و نیازی به یادگیری ندارد، چرا که دستگاه شنیداری ما غیرارادی در اثر برخورد با صداها ، تحـریـ*ک شده و شنیدن احساس می‌شود. اما گوش دادن فعالیتی ذهنی است که نیازمند یادگیری است و تا به آن توجه نکنیم ادراک نمی‌شود. ما با گوش‌های خود می‌شنویم، اما با مغزمان گوش می‌دهیم.
فواید و کارکردهای گوش دادن

• تمرکز بر پیام‌های دیگران
• برداشت کامل و درک مناسب‌تر منظور دیگران
• ابراز علاقه ، نگرانی و توجه به دیگران.
• تشویق دیگران به بیان و ابراز آزادانه و صادقانه مسائل خود.
• تقویت ارتباط و تعامل خود با دیگران
  
  
• افزایش تفاهم ما با دیگران
• جلوگیری از سوء تفاهم‌ها
• افزایش قدرت یادگیری
• کمک به خودآگاهی و گسترش شناخت از خود و دیگران
• افزایش روحیه‌ مشارکت جویی و کار گروهی

 

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

مهارت‌های اساسی گوش دادن فعال
مهارت توجه
یعنی توجه جسمی و غیر کلامی به طرف مقابل ، که به او نشان دهد دقیقا به صحبت‌های او گوش می‌دهیم. مثلا هنگام گوش دادن با بدنی مایل به جلو ، در فاصله‌ مناسب ، رو در روی گوینده قرار گرفته و نگاه ما تا شعاع نیم متری صورت گوینده باشد، ضمن پرهیز از رفتارهای حواس پرت کن (بازی با کلید و سکه و...) سعی کنیم شنونده‌ای خشک و بی‌حرکت نباشیم و محیط گفتگو را از عوامل مزاحم و ترس آور دور کنیم.
مهارت پی‌گیری
گاهی گوینده نگران و هیجان‌زده است که در حالت‌های چهره ، تن صدا و رفتارهای او نمایان می‌شود، در این صورت بایستی بدون زورگویی او را به صحبت کردن دعوت کنیم. مثلا با استفاده از جملات در باز کن (امروز سرحال به نظر نمی‌رسی! خب ! – بعد چی شد! – ادامه بده ! ) با استفاده از کلمات تشویقی کوتاه (هوم – درسته – بله و ...) با استفاده از سوال‌های کوتاه و باز و یا حتی گاهی سکوت توام با توجه و مشاهده‌ی او می‌تواند این موانع را از میان بردارد.
مهارت انعکاسی
یعنی انعکاس توضیحات و احساسات و معانی درک شده از گوینده به خود او ، که نشان دهنده‌ درک و فهم و پذیرش او نزد شنونده است.

 

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

راهکارهای عملی گوش دادن فعال

• برای درک بیشتر گوینده به علایم غیرکلامی (زبان بدن) او توجه کنیم.
  
  
• خود را به جای گوینده قرار داده و سعی کنیم دنیا را از دیدگاه او ببینیم و درک کنیم.
  
  
• با طرح سوالاتی از خود ، حساسیت گیرندگی‌مان را افزایش دهیم. مثلا ( چرا او حالا این موضوع را به من گفت؟ ، منظور او چیست؟ ، نکات اصلی حرف او چیست ؟ و...)
  
  
• به یاد داشته باشیم که سرعت متوسط تکلم انسان بین 125 تا 175 کلمه در دقیقه است. در صورتی که سرعت متوسط تفکر انسان بین 400 تا 800 کلمه در دقیقه است. از این فرصت برای پردازش اطلاعات گوینده خوب استفاده کنیم.
  
  
• عوامل حواس پرتی را به حداقل برسانیم از جمله: بازی کردن با کلید و سکه ، تکان خوردن یا حالت عصبی ، ضرب گرفتن روی میز با انگشتان ، جا به جا شدن مکرر ، تماشای تلویزیون ، سر تکان دادن به عابرین ، روزنامه خواندن و ...
  
  
• ارتباط چشمی مناسب برقرار کنیم. نه آن قدر خیره شویم که گوینده را معذب کنیم و نه آن قدر به او نگاه نکنیم که تصور کند به ارتباط با او علاقه‌ای نداریم.
  
  
• موانع فیزیکی را از بین ببریم. مثلا در دفتر کار خود، از پشت میز بیرون آمده و در کنار او بنشینیم و صحبت کنیم.
  
  
• بهتر است به گونه‌ای بنشینیم که بدن ما کمی متمایل به جلو و به طرف گوینده باشد.
  
  
• احساسات درک شده‌اش را به او انعکاس دهیم. مثلا ( گویا موضوعی باعث خوشحالیت شده ؟! ، غمگین به نظر می‌رسی ! و ...)
  
  
• با بیان عباراتی گوینده را به ادامه‌ی صحبت تشویق کنیم. مثلا (خب خب! ، بعد چی شد؟ ، جدی ؟! ، واقعا ؟! و ...)
  
  
• گوینده را با سؤالات پی در پی بمباران نکنیم که احساس کند مورد بازجویی قرار گرفته است.
  
  
• در گوش دادن به مطالب مهم ، از یادداشت‌برداری نکات کلیدی غفلت نکنیم.
  
  
• درک خود را از احساسات گوینده بیان کنیم. مثلا (به نظرم این موضوع شما را ناراحت کرده !)
  
  
• گاهی موضوعات مهم مطرح شده را به گوینده یادآور شویم تا میزان درک خود را مورد ارزیابی قرار دهیم. مثلا ( چند دقیقه اجازه دهید ببینم درباره چه چیزهایی صحبت کردیم ، اول ....)
  
  
• منظور گوینده را با کلمات خودش به او انعکاس دهیم.
  
  
• برای خوب گوش دادن و درک بهتر گوینده ضروری است تلاش نماییم برخی خصوصیات و توانایی‌ها را در خود افزایش دهیم، برای مثال تحقیقات نشان داده است که: کسانی که خزانه واژگان غنی‌تری دارند، شنوندگان بهتری هستند، کسانی که پیشرفت تحصیلی بهتری دارند، توانایی گوش دادن آنها نیز بیشتر است، زنان در تفسیر و تشخیص پیام‌های غیرکلامی از مردان کارآمدترند، معمولا افراد درونگرا ، شنوندگان بهتری هستند، تا وقتی که گوینده مطلب خود را تمام نکرده و یا منتظر پاسخ نیست، سخن او را قطع نکنیم.
  
  
• موقع شنیدن سخنانی که خوشایند ما نیست و یا مخالف خواسته‌ها و تمایلات و افکار ما هستند، صبر و شکیبانی از خود نشان داده و با علایم کلامی و غیرکلامی نامناسب از خود عکس‌العمل نشان ندهیم.
  
  
• عوامل مزاحم را از محل گفتگو دور کنیم، مانند : (خاموش کردن رادیو ، تلویزیون ، ضبط صوت ، در صورت ضرورت قطع تلفن و یا نصب و یا نصب کاغذی بر روی در اتاق با عنوان لطفا مزاحم نشوید).

 

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

مثبت اندیشی
ذهن آدمی کارگاه تولید فکر است، که از منبعی به نام ضمیر ناخودآگاه ، سرچشمه می‌گیرد. ضمیر ناخودآگاه نمی‌تواند خوب را از بد و درست را از غلط تشخیص دهد ولی چنان قدرتی دارد که اگر از آن غافل شویم، می‌تواند سرنوشت ما را بدست گرفته و آن را به هر جایی که دوست دارد ببرد. در حقیقت نوع و کیفیت افکار و اندیشه آدمی سازنده نوع و کیفیت زندگی انسان بسازد. همچنانکه اندیشه‌ منفی و یا‌س‌آور می‌تواند جهنمی در زندگی او خلق کند. انسان‌ها همان خواهند شد که در اندیشه آنند، بنابراین آینده هر کس در گرو چگونگی نگرش او به زندگی است.

موفق‌ترین انسان‌ها کسانی هستند که توانسته‌اند در ذهن خود اندیشه‌های مثبت داشته باشند: آنان که می‌پندارند «قادر نیستند» در واقع مثبت‌نگری را کنار گذاشته و در جنبه‌های منفی وقایع تمرکز کرده‌اند. خانواده کانون یادگیری چگونه اندیشیدن و چگونه زیستن است. در خانواده مثبت‌اندیش ، اعضای خانواده خود را قادر و توانا می‌دانند و نگاهشان به دیگران آکنده از مهر و عاطفه است. چنین خانواده‌هایی ، قادر خواهند بود هر ناممکنی را به ممکن تبدیل کنند و توفیق و کامکاری را نصیب خود نمایند. ضمن آشنایی با راهکارهای تفکر مثبت بیاییم با زیبا، مثبت ، خلاق ، هدفمند و امیدوارانه اندیشیدن، موفقیت و شادکامی را به زندگیمان دعوت کنیم.

 

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

محبت تکریم

مقدمه
نیاز به محبت و تکریم نیازی فطری ، روحی و روانی است که در همه‌ انسان‌ها بویژه در کودکان وجود دارد. برخورد توام با کرامت و محبت موجب سلامت روان و تقویت عزم نفس می‌گردد. دو ویژگی مهم محبت و تکریم همواره از خصوصیات اخلاقی انسان‌های بزرگ چون نبی مکرم ، حضرت محمد صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم بوده است. آن حضرت در این زمینه با تاکید فراوان فرموده‌اند: محیط خانه را محل رد و بدل کردن محبت قرار دهید و والدین اجازه دهند که فرزندان با ، محبت بزرگ شوند و خود الگوی مناسبی برای فرزندان باشند. اگر این توصیه حکیمانه را به کار گیریم در آینده‌ای نه چندان دور شاهد جامعه‌ای سالم و بدون تنش خواهیم بود.
محبت و تکریم
محبت به معنی دوست داشتن کسی و تکریم به معنی حب ذات و دوست داشتن خود است، بطوری که اگر محبت از جانب دیگران به فرد ابراز شود، موجب احساس رضایت و خشنودی او می‌گردد. ویژگی‌های انسان با کرامت و با محبت: بخشنده و قدردان محبت‌های دیگران است، به عهد خود وفا می‌کند، جواب بدی را با خوبی می‌دهد، از دیگران چیزی درخواست نمی‌کند و ارزش‌های انسانی خود را محترم می‌شمارد.

 

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

اصول تکریم و محبت

• تکریم و محبت به کودک در آغاز ورود به مدرسه باید به اندازه‌ای باشد که وابستگی کودک را به مادر قطع و او را به مدرسه علاقمند کند.
• تکریم و محبت محدود به افراد خاصی نیست، بنابراین تمامی افرادی که با کودک سرو کار دارند، باید با محبت و کرامت رفتار کنند.
• تکریم و محبت باید منطقی و به دور از تبعیض باشد.
• تکریم و محبت باید قلبی و به دور از تصنع باشد.
• علت تحریم و محبت باید برای کودک قابل فهم باشد.
  
  
• تکریم و محبت به اندازه‌ای باشد که مانع تربیت صحیح نشود ( کودک بداند که در مقابل رفتار شایسته مورد محبت واقع می‌شود).
• از آنجا که محبت و تکریم از نیازهای اساسی انسان است، نباید ابراز آن مشروط باشد (این کار را انجام بده تا دوستت داشته باشم).
• در ابراز محبت و تکریم ، سن توانایی و درک کودک را در نظر بگیریم و افراط نکنیم.
• تکریم و محبت به گونه‌ای ابراز شود که برای کودکان قابل درک باشد.
• تکریم و محبت مختص به کودکان نیست. لذا لازم است با توجه به موقعیت و جایگاه افراد (همسر ، خویشان ، بزرگترها و...) آنان را تکریم کنیم.
• ابراز محبت به فرزندان به گونه‌ای باشد که در صورت مواجه شدن با محرومیت بتواند مشکل را حل کند. اجازه دهیم محرومیت را در بعضی از مراحل زندگی‌اش تجربه کند.

 

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

اثرات تربیتی ابراز محبت و تکریم
کودکی که از تکریم و محبت والدین بخصوص مادر به اندازه لازم برخوردار شده باشد:

• احساس امنیت می‌کند.
• روانی شاد و دلی با نشاط دارد (متعادل است).
• احساس محرومیت نمی‌کند پیوسته امیدورار است.
• خوش بین و خوش قلب است.
• خیرخواه و انسان دوست است و به فضایل انسانی احترام می‌گذارد.
• دارای سازگاری و سلامت روان است.
• اجتماعی‌تر و دارای اعتماد به نفس است.
  
  
• رشد تحصیلی بالاتری دارد.
• از هوش عاطفی و خلاقیت بیشتری برخوردار است.
• چون طعم شیرین محبت و تکریم را چشیده، قادر است این آب حیات را به دیگران نیز هدیه کند.
• مشکلات و تغییرات دوران بلوغ را بهتر می‌پذیرد و با آنها کنار می‌آید.
• در نوجوانی فریب هوسبازان و رانده‌شدگان اجتماعی را نمی‌خورد، (به حیثیت خانوادگی مقید است).
• در سنین جوانی احساس محرومیت ، بی‌پناهی و سردرگمی نمی‌کند، بنابراین به کانون‌های فساد ( اعتیاد، میگساری و ... ) پناه نمی‌برد.

 

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

راه‌های ابراز محبت و تکریم به فرزندان

• در هفت سالگی اول زندگی همبازی آنها باشیم.
• به فرزندانمان سلام کنیم.
• به عهد و پیمانی که با آنها بسته‌ایم وفادار باشیم.
• در مقابل خطاهایشان صبورانه رفتار کنیم.
• برای سخنان آنها ارزش قائل شده ، شنونده خوبی باشیم.
• مقابل دیگران (حتی افراد خانواده) به شخصیت آنها احترام بگذاریم.
• کودکان را به مجالس و میهمانی‌ها دعوت کنیم.
• از توجه کردن به آنها حتی در موقع غذا خوردن غفلت نکنیم.
  
  
• به دور از چشم دیگران خطاهای فرزندان‌مان را به آنها گوشزد کنیم.
• نکات مثبت رفتار آنها را در نزد دیگران بازگو کنیم.
• به شخصیت آنها احترام بگذاریم و مانند یک بزرگسال با آنها رفتار کنیم (بزرگی بدهیم تا احساس بزرگی کند).
• با فزندانمان به ویژه در دوران نوجوانی مشورت کنیم.
• نامهای زیبا و با معنا برای فرزندان انتخاب کنیم تا در بزرگی نزد همسالانشان شرمنده نشوند.
• بجای انتقاد، فرزندانمان را تشویق کنیم.
• برای ابراز محبت به کودکان خردسال، آنان را در آغـ*وش بگیریم، ببوسیم و با آنها ارتباط فیزیکی برقرار کنیم.
• در حضور آنان تاکید کنیم که بسیار عزیز و دوست داشتنی هستند.
• کودکان را تشویق کنیم تا دوستان خود را در صورت امکان به منزل دعوت کنند.
• هنگامی که عمل ناپسندی از فرزندمان سر می‌زند، به جای سرزنش کودک ، عمل او را نکوهش کنیم، نه شخصیت او را.
  
  
• هنگام خواب فرزندانمان را ببوسیم و حتما به آنها شب بخیر بگوییم.
• در صورت مخالفت با درخواست نابجای فرزندان ، گفتن «نه» را با پیامی محبت‌آمیز همراه کنیم : (بخاطر علاقه‌ای که به تو دارم اجازه نمی‌دهم در خیابان دوچرخه بازی کنی، چون ممکن است صدمه ببینی).
• وقتی فرزندمان کار درستی انجام داد، احساس رضایت و خرسندی خود را با تایید و تشویق به او نشان دهیم.
• گذراندن اوقات والدین با فرزندان مانند رفتن به پارک ، کوه ، مسافرت و یا بازی کردن و درس خواندن با آنان نوعی ابراز محبت و تکریم آنهاست.
• به مناسبت روز تولد ، رسیدن به تکلیف ، اتمام دوره تحصیلی و قبولی دانشگاه و ... با دعوت از دوستان صمیمی فرزندمان جشن کوچکی برای او بگیریم و به او هدیه بدهیم.
• از منحصر به فرد بودن فرزندمان ابراز خوشحالی و خوشبختی کنیم و با بیان جمله‌هایی مانند «چقدر خوشحال و خوشبخت هستیم که خدا تو را به ما داد» ، احساس محبت و دوست داشتن خود را به او منتقل کنیم.
• عکس فرزندمان را در منزل و کیف پول و دفتر کارمان قرار دهیم.

 

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

مشکل دیر به خواب رفتن در کودکان

مقدمه
خواب برای کودک همانند تغذیه لازم و ضروری است. بسیاری از کودکان برای به خواب رفتن مشکل دارند و به موقع نمی‌خوابند، در کودکان معمولا بی‌خوابی اوایل شب اتفاق می‌افتد و به اصطلاح به آن بی‌خوابی شبانه گفته می‌شود. احتیاج به خواب در انسان‌ها در سنین مختلف متفاوت است. به عنوان مثال بطور متوسط یک کودک دوازده ساله ، به نه ساعت خواب و یک کودک چهار ساله ، به یازده و نیم ساعت خواب احتیاج دارد.

البته این مسئله بین کودکان با هم در یک سن فرق می‌کند. کودکی که شبها با آرامش و به حد کافی خوابیده، روز بعد به موقع از خواب بیدار می‌شود و ا گر به حد کافی نخوابد، صبح روز بعد به علت کافی نبودن مقدار خواب بهانه گیر و کج رفتار می‌شود و کمتر شاد به نظر می‌رسد و انرژی کمتری دارد. در بچه‌های بزرگتر ، به اندازه نبودن خواب شب آنها را خسته حساس می‌کند و نمی‌توانند بر روی درس تمرکز کنند.

 

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

عواملی که سبب دیر به خواب رفتن در کودکان می‌شود
والدین در خواباندن کودک نقش مهمی را ایفا می‌کنند، حتی عده‌ای از کودکان تا زمانی که یکی از والدین خصوصا مادر در کنارشان نباشد، به خواب فرو نمی‌روند. عواملی که سبب دیر به خواب رفتن در کودکان می‌شود، ممکن است دلایل متعددی داشته باشد. وقتی می‌بینید کودک شما در به خواب رفتن مشکل دارد، بهتر است به موارد زیر توجه کنید:

• آیا ساعت مشخص و منظمی برای رفتن کودک به تخت وجود دارد؟
• آیا کودک در تخت خود احساس خوبی دارد (به عنوان مثال محیط اتاق خواب برایش مطبوع است؟ خیلی روشن یا تاریک نیست؟ زیاد گرم یا سرد نیست؟ آیا تخت مرتب شده و یا تشک خوبی دارد؟ )
• آیا بچه‌های متعدد در یک اتاق می‌خوابند و همدیگر را بیدار نگه می‌دارند؟
• آیا کودک شما در طول روز مسائلی داشته که فکرش را به طور مداوم مشغول می‌دارد و وی را هیجان زده می‌کند و باعث اختلال در خواب می‌شود؟ (مثال: هیجانات ، دعوا و درگیری ، فیلم‌های مهیج و یا تولد بچه دیگر )
• آیا ممکن است سر و صدا زیاد باشد و مانع خواب کودک شود؟
• آیا مهمان آمده و کودک تمایل دارد ترجیحا بیدار بماند؟
• آیا کودک در اتاق وقتی تنها است احساس ترس می‌کند؟

در کل دلایل متفاوتی می‌تواند باعث نرفتن به موقع کودک به طرف تخت خود شود.