ارزشمند ضرب المثل های لری با معنی فارسی| Aida.y کاربر انجمن نگاه دانلود

[Aida.y]

4..داآ میها بوونه،گو دختن می که بهونه.

دوختن:دوشیدن

مادر می خواهد بخواند گاو دوشیدن را بهانه می کند

(در لرستان زن ها وقتی می خواهند گاو بدوشندگاهی آواز بخوصوصی را برای گاو ی خوانند.اشاره به اینست که کسی از موضوعی پر و نگران است دنبال بهانه می گردد خود را خالی کند)

5.دادا فرهاد کش

پیرزن فرهاد کش.

(به پیرزن زشت و و بد خلقی می گویند که مردم از دست و زبانش رنج می برند)

6.داآ آل

مادر آل.

(زنان پیر و زشت و تند خو را اینگونه توصیف می کنند)

 

[Aida.y]

7.دری آینه ،دپشت مقراض

در روبرو مانند آینه ،در پشت مانند قیچی.

( اشاره به کسانی که دو رو هستند)



8.درختی که دکوچکی هل بی د گپی راس نمووه

درختی که در کوچکی خم شد در بزرگسالی راست نمی شود

9..دسی که د خوت نی واش مار بیر

دستی که مال خودت نیست با آن مار بگیر

 

[Aida.y]

10.دسه کی وگپ کی میره

دست کسی به دهان فرد دیگر نمی رود.یعنی هر کس باید خودش کار بکند

11.دشمنت ا سله کرمیه میها دش بترسی

دشمنت اگر سبد کرمی است باید ازش بترسی

12.دشمنی دالکه دالکه ناره

دشمنی مادر مادر کردن ندارد

 

[Aida.y]

13.دم نیا دگل

گل: وسط دوپا

سگ وقتی از روی اشتباه به آشنا حمله یا پارس میکندوقتی او را شناخت دم را لای پا می گذارد و می رود.کنایه از کسانی که از انجام کاری شرمنده می شوند

14.دنو کیسه پیل قرت نکو-ار هم کردی خرج نکو

از نو کیسه پول قرض نکن،اگر قرض کردی آن را خرج نکن

 

[Aida.y]

۱-دُنيانِه اُو بوره تونِه خوو موره =اگر دنيا را آب ببرد،تو را خواب مي برد!
اين ضرب المثل در باب بي مسئوليتي وباري به هر جهت بودن است وزماني به كار مي رود كه اتفاق مهمي افتاده ويا در شرف وقوع است ولي طرف نسبت به آن بي اطلاع،سهل انگار ،بي تفاوت وبي مسئوليت است.اين ضرب المثل در روابط فردي،خانوادگي،اجتماعي وحتا جهاني كاربرد دارد.واقعاً كم نيستندكساني كه حرص آدم را بالا مي آورند و درمقابل مسائل مبتلابه درمحدوده خانواده،شهر،استان،كشور وجهان به اصطلاح ككشان هم نمي گزد ونقش ومسئوليتي براي خود قائل نيستند.اينان خيلي راحت شانه هاي شان را بالا مي اندازند!وسري تكان مي دهند كه يعني :اين مشكل من نيست!درچنين وضعيتي اين ضرب المثل مصداق عيني آنهاست.
۲-نونِه وارد كور بوحِر خُدان مابين كِه=با كور كه نان(غذا)مي خوري،خدا راحاضر وناظر بدان
اين ضرب المثل درمورد رعايت انصاف وعدالت در رابـ ـطه با افراد ضعيف ياكلا افراد وگروه هايي كه حق وحقوق شان دريد قدرت ومديريت ماست،مي باشد.آوردن كور در اين ضرب المثل به خاطر آن است كه در زمان هاي قديم مردم به صورت مشترك از يك ظرف غذا مي خوردندوملزم به رعايت حال يكديگر بودند خصوصاًاگر فرد عليلي مثل يك كور با آن ها هم كاسه مي شد.مي شود رعايت انصاف وعدالت در استفاده از منابع مشترك را كه متعلق به فقيروغني يك كشورهستند را نيز از اين ضرب المثل نتيجه گيري كرد.به هر حال حاضر وناظر دانستن خالق يكتا در عدم تجـ*ـاوز به حقوق ضعفا وپايمال نكردن سهم وقسمت خدادادي آ ن ها در اين ضرب المثل به خوبي مورد تاكيد قرار گرفته است.

 

[Aida.y]

۳-تا كوئي نَرِِميَه شَطي پُر نِمووُه=تا كوهي خراب نشود،شطي پر نمي شود.
اين ضرب المثل به طورعام درموردانجام يك كاراساسي براي بر طرف كردن مشكلي اساسي تراست.دراستان لرستان اين ضرب المثل بخصوص درمورد مشكلات ونيازهاي مهم اقتصادي،كاربرد دارد.واقعا هم فاصله وتضادطبقاتي را بايد مانند يك شط درنظرگرفت.شط دراصطلاح لري يك دره كم عمق است كه ممكن است به مرورزمان به دره اي عميق تبديل شود.اين ضرب المثل بيانگر آن است كه با كارهاي روبنايي وكوچك وآميخته با احساسات نمي توان ضعف اقتصادي وشكاف طبقاتي را مرتفع نمود بلكه بايستي سرمايه وامكانات كافي را دراين راه به كاربست تا اين شط كم عمق به دره اي عميق ووحشتناك تبديل نشود.

 

[Aida.y]

۴-زِمي كه سختَه گُوو دِ چَش گُوو مِئينَة=زمين كه سخت است،گاو از چشم گاو مي بيند.
در قديم(قبل از به كار گيري تراكتور)،معمولا ازجفت گاونر براي شخم زدن زمين استفاده مي كردند كه البته هنوز هم در بعضي مناطق مرسوم است.خيش را با وسايل دست سازي ديگر به گردن جفت گاو مي بستندوزمين راشخم مي زدند.در مواردي كه زمين سخت وسفت بود،دو گاو از ناراحتي به همديگر شاخ مي زدند.گويي كه هر كدام ديگري را مقصر مي دانستند!اين ضرب المثل در مسايل خانوادگی،اقتصادي ،اجتماعي و...كاربرد دارد.ممكن است كه شرايط درهركدام از زمينه هاي ذكرشده به حدي سخت وطاقت فرسا باشد كه افراد وگروه ها به ناچار همديگر را مقصر بدانند نه باعث وباني اصلي را!كه آن ها را به جان هم انداخته است .بي شك اين ضرب المثل در زندگي امروز ما نيز كاربرد وسيعي دارد.

 

[Aida.y]

۵-هِيل حَي دِ گوو گَپَه!=شيار كج(درشخم زدن)به گاوبزرگ ربط دارد(زير سر گاو بزرگ است!)
همان طور كه قبلا گفتيم،ضرب المثل هاو زبانزدهاي لري به شدت تحت تاثيروبرگرفته ازعناصرمحيط وزندگي طبيعي مردم هستند.به طوري كه دربسياري ازضرب المثل ها،رفتار وحركات حيوانات نيز در شكل گيري آ نها بسيار موثر بوده است.دراين ضرب المثل،رفتار جفت گاو هنگام شخم زدن زمين،دستمايه بيان يك مسئله اساسي در خانواده وجامعه قرار گرفته است.«هِيل» شیاری است که به وسیله خیش بسته شده به جفت گاو در زمین ایجادمی شود.اگر«گاویار»مهارت کافی درشخم زدن نداشته باشدیا به ویژه اگر حرکات جفت گاو هماهنگ نباشند،شيارها از همان ابتدا كج ومعوج در آمده وادامه شخم زني با مشكل ودردسرمواجه مي شود.دراين مورد،اين گاو بزرگ تراست كه بايستي باگاو جوان هماهنگ شود تاشيارها كج درنيايند.اين

 

[Aida.y]

۷-نرو وِي رَئن زردِم!كولاژدُمِ زيرِ بَردِم!=به اين رنهمان طور كه قبلا گفتم،بسياري از ضرب المثل هاي لري با توجه به عناصر زنده وغير زنده محيط اطراف ونحوه رفتار آن ها،شكل گرفته اند.اين ضرب المثل مصداق حال افرادي است كه برخلاف ضعف وزبوني ظاهري ويا عقب ماندگي ذهني خود،ضربات هولناكي به ديگران مي زنند ولي در نگاه اول به تيپ وظاهر آن ها نمي آيد يعني كسي فكر نمي كند كه چنين موجود ضعيف وذليلي!بتواند زخم هاي كاري ونيش هاي زهرآگيني به پيكر انسان ها بزند.كولاژدُم يا كژدم يا عقرب انواع واقسامي دارد كه از نظر ظاهر ومحل زندگي متمايز مي باشند.يك نوع عقرب لاغر ومردني!وجود دارد كه رنگش متمايل به زرد وجثه اش كوچك است ولي نيش آن بسيار آزار دهنده است.اين نوع عقرب معمولا در زير سنگ ها زندگي مي كند.كمتر كسي فكر مي كند كه با كندن يك سنگ كوچك از دل خاك،با نيش اين موجود حقير!مواجه شود.اين ضرب المثل مي خواهد بگويد كه در مواردي آدم اسير نيش و زهر كساني مي شود كه در اجتماع محلي از اعراب ندارند ولي اينان بدون آن كه خيلي آشكار وشناخته شده باشند،كار ضد انساني خود را مي كنند ودر اكثر موارد هم همچنان ناشناخته مي مانند!گ زردم(كنايه ازضعف وزبوني)نگاه نكن!،مثل كژدم هاي(عقرب هاي)زير سنگ هستم!

 

[Aida.y]

۸-كِي خومو كِرد؟خومون ئو خومو!=چه كسي خوب مان كرد؟خودمان وخودمان!
بعضي از ضرب المثل هاي لري موزون وشعرمانندهستند،درحالي كه بعضي ديگر چنين نيستند ولي سازندگان وراويان ضرب المثل هاي لري تلاش داشته اند حتي الامكان آن ها را موزون وآهنگين بسازند تا ماندگاريشان بيشتر شود.تعدادي از ضرب المثل هاي لري نيز شامل جملاتي كوتاه وپرسشي هستند كه بلافاصله جواب خود را نيز يدك مي كشند.نمونه بالا از اين جمله است.اين ضرب المثل مي خواهد بگويد كه در مجد وعظمت يافتن يك خانواده يا قوم يا ملت،خود آن ها نقش بسزايي دارند.بخش مهمي از مطرح شدن وشهرت يافتن افراد وگروه ها وخانواده ها واقوام وملل به آحاد آن ها بستگي دارد.واقعا هم همين طور است.آيا همين مناطق لرنشين خودمان نخبه هايش را به خوبي پاس مي دارد واز آنها دفاع مي كند؟يا برعكس آيانخبگان وشخصيت هايمان در زمينه هاي مختلف،قوم وتبار خود را بي ارزش وپيش پا افتاده نمي كنند؟اين ضرب المثل قبل از همه درسي است تاريخي براي خود ما لرها!ديگران كساني را مطرح مي كنند وبه كرسي هاي زعامت وصدارت مي رسانند كه شايد به گرد پاي نخبگان ما هم نرسند ولي خود ما .....!بلي دوستان گرامي واقعا« كِي خومو کِرد؟خومون ئو خومو!»