آموزشی دستور زبان فارسی|طلایه کاربر نگاه

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

Please, ورود or عضویت to view URLs content!

ستور

Please, ورود or عضویت to view URLs content!

بان فارسی|طلایه کاربر نگاه​

 

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

جمله


جمله به کلمه یا مجموعه ای از کلمه ها گویند که دارای معنی کامل باشد


گاه یک کلمه به تنهایی یک جمله به حساب می اید


مانند علی به خانه امد و رفت


متن بالا از دو جمله تشکیل شده است و رفت به تنهایی یک جمله است


در بعضی از جمله ها فعل حذف می شودمانند او را به کجا می بری ؟ به مدرسه اینجا فعل می برم حذف شده پس دو جمله است


شبه جمله ها مانند ندا و منادا واصوات مانند به به جیک جیک یک جمله به حساب می اید

 

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

تمرین درکلاس


الف)ابیات و عبارات زیر از چند جمله تشکیل شده است


1)ای نام تو بهترین سر اغاز بی نام تو نامه کی کنم باز


جواب 3 جمله است ای منظور ای خدا است مناداکه یک جمله محسوب می شود نام تو بهترین سر اغاز است حذف شده جمله دوم حساب می شود مصرع دوم نیز یک جمله است


2)هم قصه ی نانموده دانی هم نامه ی نانوشته خوانی


ج)......


برای فرا گرفتن و فهمیدن و به ویژه برای کشف کردن سری به طبیعت روستا زدم .


ج) .....

 

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

انواع جمله


جمله : کلمه یا مجموعه ای از کلمات است که پیامی را از یک شخص به


دیگران می رساند.


جمله از نظر پیام و مفهوم یا شیوه ی بیان :


1 ـ خبری : خبری را به ما می رساند. (علامت این نوع جمله ( .) می باشد.)


2 ـ امری :کاری را درخواست می کند. (علامت این نوع جمله (.) می باشد.)


فعل امر دو ساخت دارد 1)دوم شخص مفرد بدون شناسه مانند


برو /بخوان /بنشین گاهی نشانه "ب"از اول فعل امر حذف میشود


مانند رو که در خانه ی خود بسته ایم برو فعل امر



دوم شخص جمع مانند:بروید/ بخوانید /بنشینید


3 ـ پرسشی :سؤالی را مطرح می کند. (علامت این نوع جمله (؟) می


باشد.) جمله پرسشی به دو گونه می اید همراه با نشانه های پرسشی ایا؟


چگونه ؟چرا؟مگر؟کدام؟کدامین؟و هیچ ؟ مانند ایا درس خوانده ای؟


بدون نشانه های پرسشی مانند درس خوانده ای ؟


در این جمله ها از طریق تغییر لحن و اهنگ متوجه می شویم که جمله پرسشی است


4 ـ عاطفی:یکی از عواطف انسان مانند:تعجّب،تأسف،آرزو،دعا،نفرین و...را بیان


می کند.(علامت این نوع جمله ( ! ) می باشد.)



* جمله هایی که بوسیله ی آن ها برای کسی دعا می کنیم،« جمله ی دعایی »


نامیده می شوند.فعل این نوع جملات معمولاً « باد ـ مباد ـ مبادا ـ بادا »می باشد و


این جملات جزء «جملات عاطفی » محسوب می شوند.

 

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

تمرین در کلاس


نوع جمله های زیر را از لحاظ پیام و محتوا مشخص کنید .


بر ورق سبز برگ/ خط خدا را بخوان


افرین جان افرین پاک را


مردم بالا دست چه صفایی دارند


با بهاری که میرسد از راه سبزشو تازه شو بهاری شو


با خودش زیر لب چنین می گفت: ارزوهایتان چه رنگین است


شبروان مـسـ*ـت ولای تو علی جان عالم به فدای تو علی


چه فرهادها مرده در کوه ها چه حلاج ها رفت بر دارها

 

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

مراعات نظیریا شبکه معنایی


مُراعات النظیر(شبکه ی معنایی ـ تَناسب ـ زنجیره معنایی):


آوردن چند کلمه از یک مجموعه است که با هم تناسب دارند این تناسب می تواند


از نظر جنس، نوع ، مکان، زمان ـ همراهی و... باشد.


مثال


اَرغَوان جامِ عقیقی به سَمَن خواهد داد/چَشمِ نرگس به شقایق نگران خواهد شد(حافظ)


در این بیت از حافظ واژه های اَرغَوان ، عَقیق ، سَمَن ، نرگس ، شقایق همه اسم گُل هستند


ابر وباد ومه و خورشید و فلک در کارند


ماهم این هفته برون رفت و به چشمم سالی است


حال هجران تو چه دانی که چه مشکل حالی است


مزرع سبز فلک دیدم و داس مه نو


یادم از کشته ی خویش آمد هنگام درو

 

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

تمرین کار در خانه


با شبکه های معنایی زیریک جمله بسازید


الف ) درخت /شاخه / پرنده


ب)آسمان/ستاره /شب


جواب ب) آسمان پر ستاره در شب زیباست


ج)رشد /نوجوانی /نشاط


2)در بیت ها و نثرها زیر واژه ها ی مراعات نظیر را پیدا کنید


الف)امروز دشمنان نمی خواهند دانشگاه و درس و مدرسه و معلم باشد


ب)زنگ تفریح را که زنجره زد باز هم در کلاس غو غا شد

 

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

نهاد


نهد یعنی کننده کار یا پذیرنده ی حالت مانند :


با دیدن روی گل قناری سر داده ترانه ی بهاری


همان طور که میبینید در شعر نهاد جای مشخصی ندارد برای به دست آوردن نهاد


کافی است به اول فعل چه چیزی یا چه کسی اضافه کنیم مانند


از لانه پرنده ی خوش آواز بگشوده دوباره بال پرواز


چه چیزی بگشود ه؟پرنده خوش اواز


کرد بازرگان تجارت را تمام


چه کسی تمام کرد ؟بازر گان نهاد


زمان فعل ها را هم کار کنید


سجع





تضمین


گاهی شاعران و نویسندگان در ضمن شعر یا نوشته خود مصراع یا بیتی از شعر شاعری دیگر ویاسخنی از نویسنده ای را می آورند به این کار تضمین گفته می شود مانند درس شعر خوانی جلوه ی روی خدا که محمود کیانوش در شعرش شعر سعدی را به کا ربرده است واز تضمین استفاده کرده است .


هر ورقش دفتری است معرفت کردگار این شعر سعدی که کیانوش از آن بهره بـرده است


هر گاه شاعر یا نویسنده‌ای، بخشی از نوشته فردی دیگر را در میان اثر خود جای دهد، آن شعر یا نوشته راتضمین نموده‌است.


مثال بسم الله الرحمن الرحیم هست کلید در گنج حکیم


چه خوش گفت فردوسی پاک زاد
که رحمت برآن تربت پاک باد

میازار موری که دانه کش است
که جان داردو جان شیرین خوش است

این دو بیت بخشی از بوستان سعدی است و سعدی بیتی معروف از فردوسی را در میان شعر خود عیناً نقل کرده‌است.




پروانه ز من، شمع ز من، گل ز من آموخت
افروختن و سوختن و جامه دریدن

 

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

تلمیح (اشاره)

هر گاه با شنیدن بیت یه عبارتی به یاد داستان و افسانه، رویدادی تاریخی و مذهبی یا آیه و حدیثی بیفتیم، بدون آنکه آن موضوع مستقیماً تعریف شده باشد، آن بیت یا عبارت دارای آرایه تلمیح است.


پدرم روضه رضوان به دو گندم بفروخت
من چرا ملک جهان را به جویی نفروشم

(اشاره به داستان حضرت آدم و رانده شدن او به خاطر خوردن گندم.)





ارکان تشبیه

یعنی مانند کردن چیزی به چیز دیگر که به جهت داشتن صفت یا صفاتی با هم مشترک باشند .


هر تشبیه دارای چهار رکن یا پایه است :


۱- مشبه : کلمه ای که آن را به کلمه ای دیگر تشبیه می کنیم .


۲- مشبه به : کلمه ای که کلمه ی دیگر به آن تشبیه می شود .


۳- ادات تشبیه : کلمات یا واژه هایی هستند که نشان دهنده ی پیوند شباهت می باشند و عبارتنداز : همچون، چون، مثل، مانند، به سان، شبیه، نظیر، همانند، به کردار و ... .


۴- وجه شبه : صفت یا ویژگی مشترک بین مشبه و مشبه به می باشد . ( دلیل شباهت )


مثال : علی مانند شیر شجاع است . به ترتیب: مشبه (علی)؛ ادات تشبیه(مانند)؛ مشبه به(شیر)؛ وجه شبه(شجاع) اگر تشبیهی ادات تشبیه داشته باشد تشبیه را مرسل میگویند.

 

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

کنایه

به جملات زیر توجه کنید


تنها همان رتبه های بالا را وعده بگیر و مابقی را نقداً خط بکش


با حال استیصال پرسیدم پس چه خاکی بر سرم بریزم؟


در جمله های بالا دو عبارت مشخص شده دارای دو معنی نزدیک و دور هستند اما معنی دور ان ها مورد نظر است . خط بکش در اصطلاح یعنی نادیده بگیر و چه خاکی به سرم بریزم یعنی چه کار باید بکنم در جمله های ذکر شده این معانی دور مورد نظر است و معانی نزدیک و واقعی مقصود نویسنده را نمی رساند و به این کار برد کنایه می گویند[۱] مثال هنوزم از دهانت بوی شیر می اید : بوی شیر کنایه از خردسال بودن هست


تشخیص(جان بخشی)

هر گاه صفات انسان را به غیر جاندار ربط بدیم از تشخیص استفاده کردیم مثال: من این کتاب را می خوانم


این کتاب من را به خواندنش دعوت می کند نکته: اگر اشیا یا موجودات غیر انسان را با حرف ای مورد خطاب قرار دهیم مانند


ای ماه امشب چه غمگینی نیز ارایه تشخیص دارد.