۝انشا ⌘ زبان فارسی۝

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

اهداف آموزش انشاء


یکی از اهداف اساسی درس انشاء در مدارس ، تقویت قوه ی استدلال ، تفکر و دقت دانش آموزان و تحـریـ*ک آن ها به درست دیدن ، درست شنیدن و سپس دیده و شنیده خود را به طرز ساده و روشن بیان کردن و نوشتن است که این کار از جمله سازی ساده شروع و تا نوشتن مقاله در یک موضوع و کسب مهارت در نوشتن پیش می رود. بنابراین هدف اساسی از آموزش انشاء کمک به شکوفایی استعداد های نهفته و پرورش آن ها و بلاخره خلق آثار ادبی است.








به طور خلاصه اهداف آموزش انشاء عبارتند از :


1- آشنایی با قواعد درست نویسی ، رسم الخط، املاء و ویرایش


2-ایجاد نگرش مثبت در کاربرد انواع نوشته ها


3-شکوفایی استعدادهای نهفته


4-بازگویی اندیشه ها واحساسات


5-تقویت قوه ی توصیف، استدلال ، تفکر منطقی، دقت و تخیل


6-تشخیص نوشته های درست از نادرست،


7-تقویت مهارت های چهارگانه ی زبان ( گوش دادن، سخن گفتن، خواندن و نوشتن)


8-ایجاد حس اعتماد به نفس.

 

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

عوامل و عناصر تشکیل دهنده ی انشاء


انشاء از مواردی تشکیل می یابد که به عنوان عناصر تشکیل دهنده ی آن محسوب می گردد. این عناصر عبارتند از :


1-کلمه ها و ترکیب ها


2-مطالعه ی فراوان


3-تفکر و استدلال


4-توجه کافی


5-استفاده از حافظه


6-داشتن صبر و حوصله


7-تمرین


8-نوآوری و خلاقیت.(عطاری کرمانی، 1371).

 

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

انواع انشاء





1) توصیفی یا وصفی : ساده‌ترین نوع انشاء است ؛ دانش‌آموز چیزهایی را که در اطراف خود می‌بیند یا می‌شنود یا احساس می‌کند وصف و تعریف می‌نماید.





2) انشاء تحقیقی ( گزارش‌نویسی): برخی گزارش‌نویسی را نوعی انشای نقلی به حساب می‌آورند.


وقتی دانش‌آموزان به گردش علمی می‌روند معلم می‌تواند از آنها بخواهد که گزارش از آن روز تهیه کند. غالباً برای تهیه گزارش نیاز به تحقیق،سؤال و جست و جو می باشد.یعنی هر انشایی که نیاز به تحقیق و تفحص داشته باشد.





3) انشای نقلی: برای بیان سرگذشت خود یا دیگران به کار می رود یا معلم می تواند برای آموزش انشای نقلی تمرینات زیر را انجام دهد ؛ داستان‌گویی،نوشتن خلاصه متن خوانده شده نوشتن خلاصه کارهایی که در زمان معینی انجام شد مثلاً روز جمعه چه کار کرده.





4) برگرداندن شعر به زبان ساده و نثر امروز: معلم می‌تواند شعرهای مناسبی را از کتاب فارسی یا خارج از کتاب به دانش‌آموزان داده و بخواهد که اشعار را به نثر ساده امروز بنویسند ؛ شاگردان باید توجه کنند در این نوع نوشته از حاشیه رفتن خودداری کنند و تنها مفهوم را به زبان ساده و گویا و کوتاه بنویسند.





5) انشای تخیلی: محصول ذهن و ساخته و پرداخته افکار دانش‌آموز است و غالباً اساس خارجی ندارد این نوع انشاء فرصتی است برای شناخت افکار دانش‌آموز و گرایشات درونی او که در چه دنیایی و آرزوهای درست و غلط او چگونه است.معلم می‌تواند شروع داستانی را بگوید و دانش‌آموزان آن را تمام کنند یا از شاگردان بخواهیم قلم،کاغذ،دفتر یا تخته سیاه و سرگذشت اشیاء را بیان کند.





6) خلاصه‌نویسی: موجب پرورش قدرت نویسندگی و گسترش از کودکان می شود و آنها را آماده می‌کند که در موقع لزوم بخوانند اصل مقصود یک درسی یا یک مقاله را استخراج نمایند.





7) نامه‌نگاری: نامه بیان کتبی موضوعی است برای مخاطبی که حضور ندارد . نامه‌ای را که ما می‌نویسیم معرف شخصیت فرهنگ،ادب و ذوق و سلیقه ماست و باید همان اثر را در مخاطب بگذارد که شخصیت خود ما می‌گذارد.

 

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

روش های آموزش انشاء





روش های آموزشی نوشتار و انشاء را می توان به پنج شیوه تقسیم بندی کرد که عبارتند از:





1- روش الگوها: در این روش فرض بر این است که کودکان قبل از این که از قدرت تفکر تثبیت شده ای برخوردار باشند می توانند تقلید از یک نوشتار را یاد بگیرند. در این روش از شیوه دیکته مستقیم یا روش های گوناگون استفاده می شود که با وا داشتن کودکان به تفسیر جمله ها همراه است.


2- روش مرحله ای: این روش دانش آموزان


را از سه فرآیند نوشتاری مفروض آگاه می کند: مرحله ی پیش از نگارش، مرحله نوشتاری، مرحله ی بازنگری و اصلاح.


3- روش تلفیق جمله ها: این روش تلفیقی است از برخی جنبه های روش الگوها که در آن کودکان می توانند مهارت ها را از طریق تقلید یاد بگیرند. در این روش جمله وجود مستقلی است که در کانون توجه قرار دارد. طرفداران این روش عقیده دارند که دادن تکالیف انشاء در حکم این است که از دانش آموزان بخواهیم که یک باره با تمام مسائل پیچیده نوشتاری درگیر شوند.


4- روش رابـ ـطه ها: این روش بر رابـ ـطه هایی تاکید دارد که میان نویسندگان و شنوندگان آن ها و نیز نویسندگان و موضوع هایشان وجود دارد. کودکان غالبا برای شنونده ای بسیار نزدیک و در باره ی موضوعی بسیار خصوصی می نویسند و این نوشتار خود محوری طبیعی آن ها را منعکس می کند.


5- نظریه ی جهانی: این نظریه بیان می کند که کودک برای این که با کارآیی بنویسد باید دارای نظریه ای در مورد جهان باشد.

 

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

مسائل و مشکلات درس انشاء


یکی از علل اساسی ضعف انشاء در مقاطع مختلف تحصیلی این است که این درس مانند ریاضی ، علوم و دیگر دروس چارچوب خاصی ندارد و نوآموزان خود به خود نمی دانند که چگونه می توانند یک انشاء خوب بنویسند.





معلمان نیز اصول ، قواعد و روش صحیح و روشنی برای این درس نشناخته و درصدد کشف آن ها نیز برنیامده اند و دیگر این که به عنوان یک برنامه درسی مغفول ( بحث برنامه درسی رسمی، پنهان و پوچ )به آن نگریسته می شود.

 

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

برخی از کاستی ها و نارسایی ها ی آموزشی انشاء عبارتند از:


1- کمبود دبیران متخصص


2- تعداد زیاد دانش آموزان در یک کلاس


3- عدم کفایت ساعات درس انشاء


4- پیروی از شیوه های کهنه در آموزش انشاء


5- نبود یا کمبود وسایل و تجهیزات کتابخانه ای


6- ضعف فرهنگ کتابخوانی در مدارس و خانواده ها.

 

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

راهکارهای تقویت انشا نویسی


انشا درسی است که در صورت اعتنا و اعتلا ، انقلابی در آموزش و پرورش کشور ایجاد می کند و فرهنگ جامعه را به شکل جهشی ، ارتقای درجه می دهد .


استفاده از پنج حس برای نوشتن انشا لازم است و باید این پنج حس در دانش آموز تقویت شود . کار انشاء این است که به شاگرد بگوید خوب ببین ، خوب بشنو ، خوب لمس کن ، خوب بچش و خوب استشمام کن .


با انشا می توانیم درد ها و خواسته های جوانان را کشف کنیم و با دادن موضو عات در مان گر آن ها را درمان کنیم .


کار انشاء پرورش فکر وانسان های متفکر است . انشا مادر دروس است . اگر مادر ضعیف باشد ، بچه های ضعیف و ناقصی تحویل می دهد . پرورش انسان های محقق و پژو هشگر به عهد ه ی درس انشاست .


انشاء به معنی ایجاد کردن،پرورش دادن،ابداع و خلق کردن ،نظم دادن به فکر و نیز ایجاد کلام و نگارش آن در قالب عبارات زیباست. جمله نویسی و یا موضوع انشاء در کلاس درس ، باید طوری باشد که خاطره ای در ذهن دانش آموز تداعی کند یا چیزی را ببیند و بشناسد تا بتواند در مورد آن مطلب بنویسد.

 

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

دانش آموزان دارای اختلال یادگیری در بسیاری از جنبه های بیان نوشتاری از همکلاسی های فاقد اختلال یادگیری،عقب ترند.این تفاوت ها همیشه پایدار نیست و تا حدود زیادی برطرف می شود. دانش آموزان دارای اختلال یادگیری احتمالاَ در زمینه جمله نویسی و انشاء نویسی ،یعنی دستور زبان ومحتوا ضعیف اند.هر چند دانش آموزان بزرگتر، اصول نحوی وواژگان پیچیده تری را نسبت به دانش آموزان خردسال به کار می برند .


انشاء در واقع همان مهارت دانش آموز در امر نوشتن است که با به کار گیری واژه ها و کلمات ، جملات و عبارات زیبایی با توجه به قواعد دستور زبان می نویسد وبا نوشته ی خود اندیشه ای را ارائه می دهد.


بین مهارت نوشتن و دیگر مهارت های آموزش زبان فارسی رابـ ـطه ی معنا داری وجود دارد و لذا برای ایجاد مهارت نوشتن به پرورش مهارت در گوش دادن ، صحبت کردن ، خواندن و تفکر باید توجه کرد .


مهارت در نوشتن انشا نشانه ی تکامل در زبان آموزی است ، اگر فردی نتواند دیده ها و شنیده ها و اندیشه های خود را بر اساس قواعد نگارش بنویسد ، در واقع به هدف زبان آموزی دست نیافته است .


در حیطه زبان آموزی، چهار رکن اصلی گوش دادن – صحبت کردن خواندن و نوشتن امروزه در دنیا به عنوان یک قانون مسلم پذیرفته شده در آموزش تمامی زبان های دنیا و برنامه های آموزشی مدنظر قرار می گیرد.

در این چهار قدم به ترتیب نوشتن جایگاه چهارم را به خود اختصاص داده ، چرا که سه امر گوش دادن و صحبت کردن و خواندن برای نوشتن مقدمه و پیش سازمان دهنده , و زمینه بوده و بالاترین سطح را به خود اختصاص داده است

 

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

سه مرحله ی اساسی برای انشا :


1) مرحله ی پیش از نوشتن


2) مرحله ی حین نوشتن


3) مرحله ی پس از نوشتن








قبل از نوشتن کودک در ابهام به سر می برد و ابهام ترس آور است. بزرگ ترین مشکل در نوشتن، شروع آن است پس باید بن بست نوشتن را در هم شکست.


با مطالعه، گفت و گو، مشاهده، فضا سازی، ایجاد شبکه ی خورشیدی می توان گام های موثری در این راه بر


داشت.


مطالعه ، ابزاری برای روشن کردن ذهن است.


بعضی از موضوعات احساسی احتیاج به مشاهده دارد زیرا حس کردن و لمس کردن مهم تر از فقط شنیدن است.


فضا سازی که موجب آمادگی ذهنی می شود.

 

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

راهکارها


*افزایش حوزه واژگان دانش آموزان با استفاده از بازی های کلاسی


* تقویت مهارت جمله سازی


* موضوع مناسب و مورد علاقه دانش آموزان باشد


*نوشتن انشا در کلاس درس


* نوشتن انشا به صورت گروهی توسط دانش آموزان


* آموزش نقد صحیح انشا توسط معلم


* خلاصه نویسی مطالب روشی بسیار موثر است