۝انشا ⌘ زبان فارسی۝

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

10 –روش خورشیدی

روش خورشیدی نوعی بازی با کلمات است ؛ یک نفر یک کلمه می گوید و آن را درون خورشیدی می گذارند . سپس چند کلمه ی مرتبط با آن کلمه که مثل شعاع های آن می شود می گویند و بعد برای هر کلمه جمله می سازند . در پایان جمله ها را کنار هم گذاشته و یک متن می نویسن

ساحل دریا شن طوفان آب موج قایق

 

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

11- روش « کریگان »

این روش شش مرحله دارد . برای توصیف ، ابتدا از یک جمله ی ساده ی خبری شروع کنید . راجع به این جمله سه جمله ی دیگر بنویسید. راجع به هر یک از سه جمله ، چهار تا پنج جمله ی صریح و روشن و درعین حال جزیی بنویسید . سپس پاراگراف ها را تنظیم کنید و نظم منطقی بین جمله ها و پاراگراف ها را رعایت کنید.

 

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

12- انشای تخیّلی

کلاسی این نوع تدریس انشا یکی از پرطرفدار ترین نوع روش ها در میان دانش آموزان است و روش اجرای آن به این صورت است :

- موضوع را مشخّص می کنیم . به عنوان مثال : سفرخیالی

- از دانش آموزان می خواهیم چشمان خود را ببندند.

- معلّم به عنوان نویسنده درکنار دانش آموزان می نشیند.

- از دانش آموزان می خواهیم همه سفر برسفینه ی فضایی خیالی ، مشاهدات خود را به خاطر بسپارند.

- در هر مرحله به صورت پراکنده از هر دانش آموز می خواهیم آن چه را درخیال خود می بیند بگوید و معلّم ( نویسنده ) به سرعت یادداشت کند. ·

نکته ی بسیار مهم : معلّم باید به دقّت بدون ذکر نام دانش آموزان ، از تمام دانش آموزان در این انشا استفاده کند. می توان برای جذّاب تر کردن انشا از صداهای مختلف ( باز و بسته کردن درب کلاس ، بالا و پایین کردن پرده ، کنار زدن پرده ، جا به جایی میز ، باز و بسته کردن پنجره و... ) استفاده کرد. درپایان دانش آموزان چشمان خود را بازکرده و معلّم ( نویسنده ) انشای آن ها را می خواند .

 

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

13- روش بدیعه پردازی

الف) روشی است که توسّط « ویلیام گوردن » آمریکایی حدود دهه ی 1970 م تدوین یافت و به معنی اتّصال و همراهی عناصر به ظاهر بی ربط است و گوردن آن را « آشنایی زدایی » می نامید : یعنی فردی تلاش می کند با دید تازه ای به چیزهایی آشنا بنگرد. دربدیعه پردازی ، فرصت ابتکار به وجود می آید و از استعاره و تمثیل استفاده می شود که با این روش تفکّرخلاّق شکل می گیرد و خلّاقیّت به وجود می آید . بدیعه پردازی ، به بهره گیری از قدرت تخیّل می انجامد و بر جمع آوری ، تحلیل و ترکیب اطّلاعات تأکید می شود .

در بدیعه پردازی از سه نوع قیاس استفاده می شود.

- قیاس شخصی : همانند سازی با یک شخص ، گیاه ، حیوان و موجود بی جان یا یک پدیده است . برای مثال دانش آموز خود را به جای سنگ یا درخت قرار می دهد و تشابه ها را می یابد و با این تصوّر به وصف احساس ، اندیشه ها و آرزوهای خود می پردازد .

- قیاس مستقیم : تشبیه شعر به آب روان یا به موج دریا سبب می شود تا فراگیران به زیبایی شعر پی ببرند . این تشبیه ، قیاس مستقیم ، یعنی مقاله ی ساده و موجود با دو مفهوم است برای مثال به کتاب ، مانند یک انسان یا رودخانه فکر می کند و تصوّرات و احساسات خود را نسبت به موضوع بیان می کند و از این طریق مشابه سازی انجام می شود .

- قیاس فشرده : در این مرحله دو کلمه ی متضاد اتخاب می شود یا پیوند آن ها موضوعی توصیف می شود مانند : مخرّب و محافظ ، زشت و زیبا ، دوست و دشمن در اجرای این الگو بچّه ها به گروه هایی تقسیم می شوند و معلّم رهبری و نظارت بر فعّالیّت ها را برعهده دارد و شاگردان در مراحل مختلف فعّال بوده و در پاسخ گویی نیز مشارکت دارند .

ب) روش دوم مدل « هلمبرگ » است او در سال 1982با هدف تجسّم بخشیدن به تفکّر و انتزاعی این مدل را ارائه داد . این مدل ، نوشتن درباره ی موضوع های مختلف را آسان ترمی سازد و استفاده ازآن راهی است برای رسیدن به تجسّم و عینی ساختن فکر . مدل هلمبرگ به پرورش تفکّر انتقادی کمک می کند و بر شناخت و آگاهی فراگیران می افزاید . این مدل فراگیر را یاری می دهد تا به سازمان دادن تجربه ها و اصلاح آن بپردازند . مدل هلمبرگ چهار سطح دارد :

سطح حسّی ( عینی ) ، سطح عقلانی ( فکری ) ، سطح تخیّلی ( استعاره ) ، سطح فرضی ( اسطوره ای ) .

برای این که هرکدام از سطوح فوق را توضیح دهیم ، ابتدا لازم است موضوعی را در نظر بگیریم و پیرامون آن موضوع بیندیشیم و تفکّرات خود را طبق مدل هلمبرگ مجسّم سازیم و به روی کاغذ بیاوریم . موضوع مورد نظر می تواند ذهنی و مجرّد یا مادّی وملموس باشد.

 

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

موضوع انشا : بهار سطح حسّی( عینی )

– ابتدا از شاگردان می خواهیم به بهار فکر کنند درسطح عینی مواردی را یادداشت کنیم که به ظاهر موضوع مربوط شده و ابتدا به ذهن می رسند ؛ مانند : گل ها و گیاهان ، باغ ها و جاری شدن رودها و پرشدن چشمه سازان ، تغییرشکل طبیعت ، وزش باد و نسیم و صدای پرندگان و بالأخره حرکت و جنبش تمامی موجودات و تمیز کردن خانه ها و پنجره ها و ...

سطح تخیّلی( استعماری )- دراین سطح باید به مواردی بپردازیم که موجب خیال انگیزی اند . مسلّماً استفاده از آرایه های ادبی ضروری است مثل تشبیه و استعاره و دیگر صنایع ادبی ، شاگردان می توانند با استفاده از تشبیهات ساده، تفکّر خود را خیال انگیز سازند : پارچه های رنگین چمنزارها ، درخشش ستارگان شکوفه ، نقره ی مذاب تشنه ساران ، لباس رنگارنگ درختان ...

سطح عقلانی ( فکری ) - این بخش مربوط به فکر و اندیشه است که در مورد بهار باید اظهار شود یعنی برخلاف سطح عینی که ظاهری بود بیش تر محتوایی و باطنی است ؛ بهار یادآور دوران کودکی انسان است . بهار ، معاد و بازگشت را به خاطر می آورد . طبیعت مرده دوباره زنده می شود . همان گونه که طبیعت کودکی و جوانی و پیری و مرگ دارد ، انسان هم ، هم گام با طبیعت این مراحل را طی می کند . آموزشگاه طبیعت این درس را به ما می آموزد که به خالق زیبایی ها بیندیشیم و به روز رستاخیز فکر کنیم و از اثر پی به مؤثّر ببریم .

سطح فرضی ( اسطوره ای ) - این سطح در واقع به متن هایی مربوط می شود که درآن ها مسائل اساطیری مطرح شده باشد . ولی در درس انشا درسطح فرضی بهتر است نظریه ، پیام و نکته ی مورد نظر خود را که چکیده ی تفکّر در مورد موضوع بهار است بنویسیم . نویسنده معتقد است که با استفاده از روش هایی که ذکر می شوند ، در دوران دبستان ، شاهد افزایش توانمندی دانش آموزان در نوشتن خواهیم بود .

 

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

14- شیوه ی تجزیه ی جملات ( تجزیه )

در این روش دبیر دانش آموزان را به گروه های چند نفره تقسیم نموده و لغت هایی را که از پیش در نظر دارد و انتخاب نموده است ، به آن ها ارائه می دهد و از آن ها می خواهد که در مجّله ها ، روزنامه ها یا کتاب های دیگر جست و جو نموده و مترادف ها ، متضادها و هم خانواده های مربوط به این کلمات را پیدا کنند و به همراه جملاتشان یادداشت نمایند . ضمن این که دبیر می تواند وظیفه ی پیداکردن هریک از موارد فوق را به یک گروه بسپارد .

 

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

15- شیوه ی « مفهوم سازی با تصویر گنگ و نامفهوم » ( عاطفی )

در این روش دبیر کاملاً با روان دانش آموز و روحیّات او سر و کار دارد ، بدین صورت که تصاویر گنگ یا تصاویری بسیار معمولی به دانش آموز ارائه داده و از وی می خواهد تا احساس و برداشت شخصی خود را از تصویر نوشته و در حدّ توان ، دریچه های ذهنی تازهای به روی آن باز نماید و به تصاویر، مفهومی جدید ببخشد.

 

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

16- شیوه ی « نمایش » ( روانی ، حرکتی ، ترکیب )

در این روش دبیر موضوعات انشایی را از داستان های منتخب دانش آموزان به وسیله ی اجرای نمایش درکلاس (به جای روخوانی انشا ) به دانش آموزان می نمایاند و دانش آموزان از داستان خوانی راوی و نقاط ضعف و قوّت نمایش ، انشا را مورد نقدو بررسی قرار می دهند . ( در این شیوه ی ارزشیابی بیش تر کیفی بوده و درصد زیادی ازآن توسّط دانش آموزان و تحت نظارت کامل و مستقیم دبیر انجام گردد.)

 

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

17- شیوه ی « نمایش ناتمام » ( ترکیب ، حلّ مسئله )

در این روش موضوعی انتخاب شده و به صورت اجرای نمایش به دانش آموزان ارائه می گردد . این نمایش به صورت نیمه کاره انجام می شود و سپس از دانش آموزان درخواست می گردد تا داستان نمایش را هر طور که خود نتیجه گرفته اند به پایان برسانند . این شیوه هم به صورت انفرادی و هم گروهی قابل اجرا می باشد و هدف آن کمک به دانش آموزانی است که در شروع انشا دارای مشکل اند .

 

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

18- شیوه ی «ترکیب حواس »

در این روش دبیر دانش آموزان را به پنج گروه مطابق با حواس بدنی یعنی بینایی ، شنوایی ، لامسه ، بویایی و چشایی تقسیم می نماید و از هر گروه می خواهد تا از منظر همان حس ، موضوع ارائه شده را مورد بررسی قرارداده و توصیف نمایند . پس از آن سرگروه هریک از گروه ها اثر مربوط به گروه خود را ارائه می نماید و پس از نقد و بررسی دبیر ، این نوشته ها به کمک دبیر و سرگروه ها با یکدیگر ترکیب شده و تبدیل به انشایی واحد با نام انشای کلاسی می گردد.