❧ زبان بوسنیایی ❧

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

❧ زبان بوسنیایی ❧​

 

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

زبان بوسنیایی (به بوسنیایی: bosanski jezik) یک زبان هند و اروپایی و هموند شاخه جنوبی زبان‌های اسلاوی است. این زبان توسط بوسنیایی‌ها (مسلمانان بوسنی و بوسنیایی‌نژادها) به‌کار می‌رود و بیشتر در بوسنی و هرزگوین، منطقه مسلمان‌نشین سانجاک (در صربستان و مونته‌نگرو) رواج دارد. بوسنیایی یکی از گونه‌های استاندارد گروه صربی-کرواتی (اسلاوی جنوب مرکزی) است. به هرحال باید توجه داشت که گویشوران زبان‌های صربی، کرواتی و بوسنیایی به طور سه‌جانبه زبان هم را می‌فهمند. دبیرهٔ بوسنیایی مبنی بر الفبای لاتین است. الفبای سیریلیک نیز پذیرفته شده است (بیشتر در گذشته) اما امروزه به ندرت به‌کار می‌رود.).

 

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

استفاده از بیش از ۱۷۰۰ کلمه فارسی در زبان بوسنیایی

یک استاد زبان و ادبیات فارسی اهل کشور بوسنی و هرزگوین گفت: بیش از ۱۷۰۰ کلمه فارسی در زبان ما استفاده می‌شود که اکثر این واژه‌های فارسی از طریق زبان ترکی به زبان بوسنیایی وارد شده است.


به گزارش ایسنا به نقل از روابط عمومی بنیاد سعدی، دکتر جنیتا خاوریچ، استاد بوسنیایی زبان و ادبیات فارسی در دانشگاه سارایوو اظهار کرد: در کشور بوسنی علاقه به زبان فارسی نه تنها در بین دانشجویان، بلکه بین عموم مردم زیاد است چراکه از دوران حکومت عثمانی‌ها زبان فارسی در کشور ما رایج بوده و به عنوان زبان شعر شناخته ‌شده است و مردم در مساجد، تکایا و محافل دراویش گرد هم می‌آمدند و آثار فارسی مانند گلستان سعدی، بهارستان جامی، دیوان حافظ و مثنوی مولانا را می‌خواندند و تفسیر می‌کردند و خودشان هم به زبان فارسی شعر می‌گفتند و می‌نوشتند.


او افزود: «فوزی موستاری» نمونه بارز این افراد و یکی از برجسته‌ترین شاعران و نویسندگان بوسنیایی است که آثاری همچون «بلبلستان» را به زبان فارسی و تحت تاثیر بهارستان جامی تالیف کرده و برای مضامین حکایات خود نیز از نفحات الانس تذکره الاولیا بهره بـرده است.


خاوریچ با اشاره به تاسیس دانشگاه سارایوو در ۶۶ سال پیش، گفت: دپارتمان شرق‌شناسی از همان آغاز به کار دانشگاه سارایوو تشکیل شد و در سه رشته زبان و ادبیات فارسی، زبان و ادبیات عربی و زبان و ادبیات ترکی به صورت رسمی دانشجو پذیرفت و در حال حاضر تحصیل در هر سه مقطع تحصیلی کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری برای دانشجویان این رشته‌ها امکان‌پذیر است.


او با بیان اینکه دانشگاه سارایوو تنها مرکز در یوگسلاوی سابق است که کرسی زبان و ادبیات فارسی دارد و این رشته تحصیلی را به صورت رسمی و در سطح دانشگاهی تدریس می‌کند، اظهار کرد: دانشجویان علاقه‌مند از کشورهای گوناگون منطقه مانند کرواسی، صربستان و مونته‌نگرو برای تحصیل در رشته زبان و ادبیات فارسی به دانشگاه ما در بوسنی می‌آیند.


این استاد بوسنیایی زبان فارسی درباره علت علاقه‌مندی‌اش به زبان فارسی گفت: من در دبیرستان زبان عربی و انگلیسی و ترکی می‌خواندم اما خواهر بزرگتری دارم که او زبان عربی و فارسی را می‌خواند و به همین واسطه با زبان فارسی آشنا شدم و به خاطر شیوایی و زیبایی فارسی به سمت این زبان کشیده شدم و در این رشته تحصیل کردم و در حال حاضر بیش از ۲۰ سال است که به تدریس زبان فارسی در دانشگاه سارایوو مشغول هستم.


او درباره آثار تالیفی خود به زبان فارسی نیز اظهار کرد: من به عنوان یکی از مولفین در گردآوری فرهنگ فارسی- بوسنیایی که بیش از ۵۰ هزار کلمه دارد نیز مشارکت داشته‌ام و رساله دکتری خود را با عنوان «تحلیل زبانشناختی و سبک‌شناختی بلبلستان» که اثری از فوزی موستاری است، به زبان فارسی و با راهنمایی استاد تقی پورنامداریان نوشته‌ام.


جنیتا خاوریچ گفت: در حال حاضر نیز یک کتاب درباره کاربرد کلمات فارسی در زبان بوسنیایی را در دست تالیف دارم چراکه بیش از ۱۷۰۰ کلمه فارسی در زبان ما استفاده می‌شود که اکثر این واژه‌های فارسی از طریق زبان ترکی به زبان بوسنیایی وارد شده است.

 

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

در جدول الفبای آوانگاری بین‌المللی هستند که روش تلفظ‌های زبان صربی کرواتی (زبان بوسنیایی, زبان کرواتی, زبان مونته‌نگروئی و زبان صربی) را در مقاله‌های ویکی‌پدیا نشان می‌دهند.


همخوان‌ها

IPA مثال نزدیک‌ترین معادل انگلیسی

Latin Cyrillic

b bob боб bob

d dan дан done

d͡ʑ[۱] đak ђак juice

d͡ʒ[۱] džak џак George

f film филм film

ɡ gore горе gore

j ja ја yaw

k kola кола cola

l Luka лука Luke

l̩ bicikl бицикл little

ʎ bilje биље million

m more море more

n ne не no

ŋ[۲] banka банка bank

ɲ konj коњ canyon

p pet пет pet

r robot робот robot (trilled)

r̩ vrba врба US: verb (trilled)

s sto(l) сто(л) stole

ʃ šuma шума shell

t tata тата tattoo

t͡ɕ[۱] ćup ћуп cheese

t͡s šorc шорц shorts

t͡ʃ[۱] čekić чекић church

ʋ[۳] voda вода[۳] van

x hir хир here

z zima зима zoo

ʒ muž муж fusion

واکه

IPA مثال نزدیک‌ترین معادل انگلیسی
(long vowels with falling tone)

Latin Cyrillic

a rad рад father

e let лет let

i list лист least

o more море more

u trup труп troop

زبان نواختی and vowel length

Tonic marks are not part of the orthography, but are found in dictionaries.[۴]

IPA example explanation

Latin Cyrillic

e sekùnda секу̀нда non-tonic short vowel

eː kȁmēn ка̏ме̄н non-tonic long vowel[۵]

ě èkser ѐксер short vowel with rising tone

ěː kréda кре́да long vowel with rising tone

ê ȅkstra е̏кстра short vowel with falling tone

êː ȇp е̑п long vowel with falling tone

 

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

زبان صربی کرواتی یا زبان صربی-کرواتی-بوسنیایی زبانی از گروه زبان‌های اسلاوی جنوبی است. این زبان خود به چندین نوع زبان استاندارد، هم در شکل نوشتاری و هم در شکل محاوره‌ای تقسیم می‌شود. زبان صربی کرواتی در کشورهای مونته نگرو، بوسنی و هرزگوین، صربستان و کرواسی زبان اصلی و پایه به شمار می‌رود. اصطلاح صربی کرواتی بنا بر توافق‌نامه وین در سال ۱۸۵۰، یعنی هنگامی که صربستان و کرواسی هنوز جزء خاک امپراطوری عثمانی و امپراطوری هابسبورگ بودند، برقرار و مصطلح گردید

 

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

زبان کرواتی در کرواسی و در بخش‌هایی از بوسنی و هرزگوین بکار بـرده می‌شود. این زبان متعلق به زبانهای هندواروپایی است. همچنین تشابهاتی نیز با زبان فارسی و حتی فارسی باستان دارد. در این زبان واژه‌هایی وجود دارد که مشابه آن تنها در زبان فارسی یافت می‌شود.

A a B b C c Č č Ć ć D d Đ đ

Dž dž E e F f G g H h I i J j

K k L l Lj lj M m N n Nj nj O o

P p R r S s Š š T t U u V v

Z z Ž ž (ie) (ŕ)

 

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

فارسی کرواتی صربی

مقایسه کردن Usporedba Поређење (Poređenje)

اروپا Europa Европа (Evropa)

هلند Nizozemska Холандија (Holandija)

ایتالیاییان Talijani Италијани (Italijani)

کیهان Svemir Васиона (Vasiona)

ستون فقرات Kralježnica Кичма (Kičma)

هوا Zrak Ваздух (Vazduh)

آموزش Odgoj Васпитање (Vaspitanje)

هفته Tjedan Седмица (Sedmica)

تاریخ Povijest Историја (Istorija)

پنتلون (گونه‌ای شلوار) Hlače Панталоне (Pantalone)

طبله Trbuh Стомак (Stomak)

دانش Znanost Наука (Nauka)

اصالتاًّ Osobno Лично (Lično)

شخصی Osoba Лице (Lice)

سازمان ملل متحد Ujedinjeni Narodi Уједињене Нације (Ujedinjene Nacije)

نان Kruh Хлеб (Hleb)

مصنوعی Umjetno Вештачки (Veštački)

صلیب، چلیپا Križ Крст (Krst)

دموکراسی Demokracija Демократија (Demokratija)

کشف Spoznaja Сазнање (Saznanje)

جزیره Otok Острво (Ostrvo)

افسر Časnik Официр (Oficir)

ترافیک جاده‌ای Cestovni promet Друмски саобраћај (Drumski saobraćaj)

بزرگ‌راه Autocesta Аутопут (Autoput)

درازا Duljina Дужина (Dužina)

همکاری Udruga Удружење (Udruženje)

کارخانه Tvornica Фабрика (Fabrika)

ژنرال Opće Опште (Opšte)

مسیح Krist Христoс (Hristos)

متاسفم! Oprosti Извини (Izvini)

زبان بومی معیار Materinski jezićni standard Матерњи језички стандард

 

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

فارسی انگلیسی کرواتی

زم (زمستان) Cold, Winter Zima

زن Wife, Woman Žene, Žena

نیمه جان Weak, Sick, Powerless Nemoćan

نازک Low, Low-Pitched Nizak

شوربا (آش) Soup Čorba

شکر Sugar Šećer

نیست Nothing Ništa

زی، زیست Live Živ

دار، درخت Tree Drvo

نو New Nov

تازه Fresh Taze

کجا Where Kuda

مرده Dead Mrtav

نارنجی، نارنج Orange Naranča

زرد Yellow Žut

دادن Give Dati

داده Given Dato

تچان (پارسی کهن) Flow Teći

دو Two Dva

شش Six Šest

صد Hundred Sto

تـُنـُک Thin Tanak

گو، گفت Talk Govor

پاره (پارسی کهن) Money Pare

بی Without Bez

موش Mouse Miš

بیش (در پارسی کهن ویش) More Više

اِستان (جایگاه و پایگاه) Appartment, Residence, Place Stan

اژدها Dragon Aždaja

 

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

زبان صربی (به هند و اروپایی و هموند شاخه جنوبی زبان‌های اسلاوی و عمده‌ترین زبان این گروه است. این زبان یکی از گونه‌های استاندارد گویش اشتوکاوی است که بیشتر در صربستان، بوسنی و هرزگوین و توسط صرب‌های پراکنده در دنیا به‌کار می‌رود. استاندارد پیشین معروف به صربی-کرواتی، هم‌اکنون به استانداردهای صربی، کرواتی و بوسنیایی چندپاره شده‌است. صربی در زمره زبان‌های رسمی (و اقلیت) صربستان، بوسنی و هرزگوین، مونته‌نگرو، کرواسی، رومانی، جمهوری مقدونیه و مجارستان به‌شمار می‌آید.

دو دبیره برای نگارش زبان صربی به‌کار می‌رود: یک دبیره سیریلیک دگرگون‌شده، که توسط ووک کارادزیچ ابداع شده‌است و یک دبیره لاتین دگرگون‌شده که لیودویت گای آن را ساخته‌است. هر کدام از نشانه‌های این دو دبیره، به صورت یک به یک نمایاننده یکدیگرند.

رسم‌الخط صربی بسیار یکپارچه و استوار است چرا که تقریباً اصل «هر آوا یک حرف» در مورد آن صدق می‌کند. این قاعده بر اساس این گفته آدلونگ است که: «آنچه را که می‌گویید، بنویسید و آنچه را که می‌نویسید، بخوانید» این قاعده کلی هنگام اصلاح رسم‌الخط سیریلیک صربی در قرن نوزدهم توسط «ووک کارادزیچ» به‌کار رفت.

 

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

سامانه‌های نگارش
زبان صربی با دو الفبای متفاوت نوشته می‌شود: دبیره سیریلیک صربی (ћирилица) و دبیره لاتین صربی (latinica). دبیره سیریلیک به صورت رسمی در صربستان به‌کار می‌رود. دبیره لاتین همچنین قانوناً پذیرفته شده‌است و تقریباً یک‌سوم گویشوران بومی از آن به‌عنوان دبیره نخست بهره می‌برند. اگرچه هیچ نگاشته رسمی با این الفبا موجود نیست. الفبای لاتین در ویوودینا به‌طور گسترده‌تر مورد استفاده قرار می‌گیرد.


ترتیب الفبایی
دو الفبای صربی دو ترتیب گوناگون دارند:

• ترتیب سیریلیک:

А Б В Г Д Ђ Е Ж З И Ј К Л Љ М Н Њ О П Р С Т Ћ У Ф Х Ц Ч Џ Ш

• ترتیب لاتین:

A B C Č Ć D Dž Đ E F G H I J K L Lj M N Nj O P R S ÛŒ T U V Z Ž