متون ادبی کهن غزليات کمال خجندی

[Diba]

امشب آن به به وثاق که فرو می آید

اگر به مهمان من آید چه نکو می آید

بنهم عود دل سوخته بر آتش شوق

گر بدانم که پری وار ببو می آید

دیده از دست نظر خون تو ریزد گویند

ظاهرا هر چه بگویند ازو می آید

حلقه حلقه دل احباب بهم بر زده است

مگر اینست که آن سلسله مو می آید

آنکه در صومعه میرفت با بریق وضو

از در میکده اینک به سپر می آید

زیر لب هرچه صراحی به قدح می گوید

در دل نازک از جمله فرو می آید

تا چها در سر آن غمزه مستت کمال

که سوی غمزدگان عربده جو می آید

 

[Diba]

اهل دل زلف درازت رشته جان گفته اند

زین حدیثم بوی جان آمد که ایشان گفته اند

تا دهانت نیست پیدا وز نظرها شد نهان

خرده بینان وصف آن پیدا و پنهان گفته اند

زآن دهان چون شکر هر گـه حدیث آمد به لب

از لطافت آن سخن شیرین و خندان گفته اند

قامتی همچون الف داری و ابروئی چور نون

در تو هر آنی که گفتند از پی آن گفته اند

وصف آن زلف و دهان سودانیان تنگدل

نیک نامفهوم و بیش از حد پریشان گفته اند

در چمن برخاستست از سرو فریاد و فغان

تا از آن بالا حدیثی عندلیبان گفته اند

گفته های نسته از شوق جمال او کمال

هر چه مرغان خوش الحان در گلستان گفته اند

 

[Diba]

ای آتش سودای توأم سوخته چون عود

کس را نه بر آید ز تمنای تو مقصود

خوبان جهان جمله گدایند و تو سلطان

شاهانه زمان جمله ایازند و تو محمود

گفتم که به کامی رسم از وصل تو لیکن

بسیار تمناست که در خاک بفرسود

جانم ز غمت عاقبت کار برآمد

والمنة لله که تمنای من آن بود

آنگاه میاد ای مه خوبان که برآرد

شمع رخت از جان من سوخته دل دود

گاهی به نوا زلف توام ساخته چون چنگ

گاهی به جفا هجر توأم سوخته چون عود

چون دولت دیدار تو مقصود کمال است

نی نقصان نکند گر شود از وصل تو خوشنود

 

[Diba]

ای خوش آن دم کز نو بونی با دل انگاران رسد

نکهت وصل مسیحا سوی بیماران رسد

از ضیافت خانه درد تو دل نومید نیست

هم نصیبی زآن سر خوان با جگر خواران رسد

کار دولت باشد آن نی سعی ما گر گاه گاه

چون تو مطلوبی بسر وقت طلبکاران رسد

پیش رویت دیده را از گریه میدارم نگاه

زحمتی بر گل نمیخواهم که از باران رسد

روی گل نادیده بلبل یافت نرگ صد وصال

خفته نابینا بود دولت به بیداران رسد

ما و جور دشمنان بردن که دارد لذتی

هرچه بهره دوست بر جان دلفگاران رسد

دل به آزار سگ کویت نرنجاند کمال

یار منتدار باشد هرچه از باران رسد

 

[Diba]

ای گل نو ز توأم بوی کسی می آید

در دلم تازه غم روی کسی می آید

بر تو ای سرو لب جوی چو می افتد چشم

بادم از قامت دلجوی کسی می آید

وقت طاعت چو نظر میفکنم بر محراب

پیش چشمم خم ابروی کسی می آید

بر ای نافه چین درد سر خود که مرا

نکهت غالیه از بوی کسی می آید

می برد باد دل ما و خدا بارش باد

اگر از خاک سر کوی کسی میآید

گو بیا نیر بلا بر دل و بر صدر نشین

اگر از غمزه جادوی کسی می آید

پای دل رفت به زنجیر مگر پیش کمال

خبر از حلقه گیسوی کسی می آید

 

[Diba]

رات اور دوسری باد گلریز شد و بر سر گل ژاله چکید

آب در جوی وز پیرامن جو سبزه دمید

گل ز رخ پرده و نرگس به چمن چشم گشاد

سرو شمشاد قدر مرغ چمن ناله کشید

خرم آن دل که بهار از پی ترتیب دماغ

بانگ مرغ چمن و بوی گل تازه شنید

باد سوی چمن آمد که دهد مژده که باز

گل به بستان و به گل میوه مقصود رسید

هرکه دید آن قد و عارض ز چمن آرایان

اول از جان و سر آنگه ز گل و سرو برید

با تو گل دفتر خود خواست که گیرد به حساب

باغبان آن ورق و باد به او در پیچید

عمر چون دور گل اثر باد هوا رفت و کمال

دامن از یارو به دامن گل مقصود نچید

 

[Diba]

بادی که نیست از سر کوی تو نیست باد

دور هست و نیست همره بوی نو نیست باد

تا هست در با اثر حسینی و نیست

باد آشفته سلاسل موی تو نیست باد

هر کس کهیافت بوی تو آنگه ز شوق آن

چون باد نیست در تک و پوی تو نیست باد

گو شو خراب خانه چشمم ز سیل اشک

چشمی که هست بر لب جوی تو نیست باد

رفتم به باغ بی تو و گفتم به باغبان

هر گل که هست بر لب جوی تو نیست باد

تو دیر ز میکده ای رند درد نوش

زاهد که سنگ زد به سبوی تو نیست باد

گر گوییم کمال ز من حاجتی بخواه

گویم رقیب از سر کوی تو نیست باد

 

[Diba]

باز این دل غمدیده به دام تو در افتاد

بس مرغ همایون که به تیر نظر افتاد

لطفی کن و تیری دگرم سوی دل انداز

کان تیر نخستین که زدی بر جگر افتاد

پرسیدن باران کهن رسم قدیم است

چونست که در عهد تو این رسم برافتاد

معذور بود یارم اگر دیر بپرسید

کز کوی وفا خانه او دورتر افتاد

شاید که بروبد همه سرو خرامان

زان سایه که از قد تو بر رهگذر افتاد

گفتم جوابی نه کم از گفته سعدی

بل کاین دو غزل خوبتر از یکدیگر افتاد

این لاف نه در خورد کمال است ولیکن

با رستم دستان برند هرکه درافتاد

 

[Diba]

باز تیر غمزه او بر دل ما کی رسد

این نظر تا بر کی افتد این بلا تا کی رسد

داوری جانها نها آن ابروان بر طاقها

دست کوتاه من محروم آنجا کی رسد

کرده اند آن لب طمع شاهان نه تنها چاکران

چون گدا بسیار شد ما را ز حلوا کی رسد

ذره را صد پاره باید کرد وقت پایبوس

چون گدا بسیار شد با ما ذره ذره خاک آن پا کی رسد

کی رسد گفتم به بالای تو چشم از زیر پای

گفت آن آبی است از پستی و بالا کی رسد

از لبش دشنام میخواهی طلب در هر دعا

با گدا مرسوم سلطان بی تقاضا کی رسد

آن ذقن بی سوز سـ*ـینه کی بدست آید کمال

سیب شیرین است و بی آسیب گرما کی رسد

 

[Diba]

باز عید آمد و ل*ب.ه*ا ز طرب خندان شد

شادی عید پدیدار تو صد چندان شد

ماه در عید نپوشدرخ و باشد پیدا

پرده برگیر که دیگر نتوان پنهان شد

ابرویت داد به مردم ز مه عید نشان

همه را چشم به نظاره او حیران شد

هر که دیدت چو مه عید شب از گوشه بام

مـسـ*ـت چون چشم تو در خانه خود غلطان شد

پسته هر عید گران بودی و بادام بقدر

از لب و چشم تو این عید همه ارزان شد

عادت این است که در عید نخستین بکشذ

غمزه را از چه به نا کشتن ما فرمان شد

صبر تا عید دگر چون نتوانست کمال

کرد عید دگر و بر در او قربان شد